Ilija N. Stavrić
Ilija N. Stavrić | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1840. |
| Mesto rođenja | Gradačac, Otomansko carstvo |
| Datum smrti | 1879. |
| Mesto smrti | Prizren, Austrougarska |
Ilija N. Stavrić (Gradačac, 1840), učenjak i borac za srpski jezik i narod. Umro je od epidemije boginja 1879. godine u Prizrenu.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Gradačcu u Bosni i Hercegovini. Bio je među prvim mladićima iz Bosne, koji su stupili u srednje škole u Srbiji, gotovo svi bogosloviju, koju je Ilija završio sa odličnim uspjehom. Bio je i odličan crkveni pjevač. Obje ove činjenice su bile dovoljne za preporuku koja ga je odvela u Kijevsku duhovnu akademiju. Završio je 1865. godine kao kandidat bogoslova. Po ocijeni pop Jastrebola, vladao je ruskim jezikom kao maternjim, a da to postigao, kako je govorio S.A. Igumanov, družio se mnogo vremena sa ruskim studentima.
Stožer Srba studenata u Kijevu, u to vrijeme, bio je dom petog Igumanova, dobrotvora srpskog naroda. Srpski studenti su se tu družili sa njegovim sinom, jedincem Manojlom, i time su dosta olakšali svoj studentski život. Igumanov je, kako kažu određeni izvori dosta simpatisao Stavrića, što govori to da ga je Igumanov zadržao godinu dana nakon smrti svoga sina.
Igumanov je i ranije, a nručito od 1864. godine, počeo raditi na tome da u Prizrenu stvori prosvejtno sjedište. Tu ideju on sprovodi nakon smrti svoga sina i to tako što Stavrića bira kao svog predstavnika u Prizrenu. Znajući naučne kavalitete Stavrića šalje ga 1866. godine da radi kao nastavnik, o svom trošku, za 300 rubalja godišnje. Stavrić je stigao u Prizren 9. jula iste godine. Zahvaljujući tihoj naravi i odmjerenom taktu, za razliku od Pelagića koji je poznat po svojoj buntovnošću, Stavrić se održava i u najkritičnijem vremenu.
Do Stavrićevog dolaska u Prizren postojale su samo osnovne škole, a njegovim dolaskom otvara se prvi, a zatim i drugi razred gimnazije. Nije se izučavao nijedan strani jezik. Škola je bila smještena u kući, koju je kupio Igumanov 1864. godine pri povratku u svoju domovinu iz Rusije. Osnivanjem bogoslovije gimnazijski razredi prestaju sa radom.[1]
Sa Stavrićem je radio od 1867. do 1869. godine i Milan Navičć. Zbog potrebe danjeg razvoja nastave, 1869. godine, po preporuci koje su upućene Igumanovu, petero svojih đaka šalje u Beograd na dalje školovanje. Poslati đaci upisuju bogosloviju, gdje je njihov razvoj nadgledao sam Igumanov od 1869. do 1870. godine. Nakon toga, Igumanov dolazi na ideju osnivanja bogoslovije u Prizrenu, te iste godine. Zajedno sa Stavrićem i prijateljima iz Beograda, ta ideja se realizuje 1871. godine, kada je svečano otvorena. Stavrić je sa naučne strabe i drugih kvaliteta koje je posjedovao bio sasvim pogodan za mjesto budućeg rukovodioca bogoslovije. Međutim, to se nije desilo iz razloga da bi ona imala u potpunosti bogoslovski karakter. Samim tim na čelo dolazi bivši dečanski jeromonah Sava, u to vrijeme žički episkop u Srbiji, svršeni kandidat Kijevske duhovne akademije.
Iz nepoznatih razloga za koje se smatraju da su bili lične prirode, arhimandrit Sava daje ostavku u toj službi 1872. godine. Tada mjesto rukovodioca preuzima Stavrić, a za nastavnike između toga i Đorđa, sveštenika iz Leskovca. Kao i svaki prosvjetni radnik u to vrijeme, Stavrić se nije ograničavao samo na rad u povjerenom zavodu, već je uzimao i i učešća u narodnim poslovima. Kao rezultat tog rada 1871. godine dolazi na ideju osnivanja stvaranja lista koji bi izlazio na ovim prostorima. Nešto kasnije ta ideja se sprovodi u djelo i osniva se list pod nazivom "Prizren" koji je izlazio na turskom i srpskom jeziku. Glavni urednik je bio Stavrić, a za prevodioca dolazi poznavalac turskog jezika Todor II Stanković, tada penzionisani konzul u Srbiji, rodom iz Niša.[2]
Umro je 1879. godine u Prizrenu kada je izbila epidemija boginja.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Bosanska vila 1900, str. (318).
- ^ Bosanska vila 1910, str. (319).
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kostić, Petar (februar 1910). „Ilija N. Stavrić”. Bosanska vila. 20-22: 318.
