Istorija Kube

Kuba, najveće od Karipskih ostrva, je prvo bila naseljena indijanskim stanovništvom iz plemena Taino, Siboni i Ganajatabi. Evropljani su otkrili Kubu 27. oktobra 1492. godine. Tog datuma se Kristifor Kolumbo iskrcao na ostrvo i proglasio ga posedom Španije. Kuba je postala španska kolonija kojom je upravljao španski guvernator sa sedištem u Havani. Tokom 1762. godine koloniju je zauzela Velika Britanija, pa je potom opet vratila Španiji u zamenu za Floridu. Niz pobuna tokom 19. veka nije uspeo da okonča špansku vladavinu. Međutim, ishod Špansko-američkog rata je bio polačenje Španaca sa ostrva 1898. godine, i vojna uprava SAD tokom naredne tri i po godine.^[1] Godine 1902, Kuba je dobila nezavisnost.^[2]

U godinama nakon nezavisnosti, kubanska republika je doživela značajan ekonomski razvoj, ali i političku korupciju i sukcesiju despotskih vođa, što je kulminiralo svrgavanjem diktatora Fulgensio Batiste dejstvom Pokreta 26. jula, predvođenog Fidelom i Raulom Kastrom, tokom Kubanske revolucije 1953–59 godine.^[3] Kubom je 2015. godine bila socijalistička država kojom upravlja Komunistička partija pod vođstvom braće Kastro.^[4] Ova zemlja je bila politički i ekonomski izolovana dejstvom Sjedinjenih Država nakon revolucije, ali je postupno dobila pristup spoljašnjoj trgovini i putovanju, jer su napori za normalizaciju diplomatskih odnosa napredovali.^[5]^[6]^[7]^[8]^[9] Domaće ekonomske reforme takođe počinju da modernizuju kubansku socijalističku ekonomiju.^[10]

Španska kolonizacija

Kubu i njeno indijansko stanovništvo (Taino, Siboni i Ganajatabi) okupirali su Španci u prvoj polovini šesnaestog veka.^[11]^[12] U narednih par decenija domorodačko stanovništvo je praktično istrebljeno ropskim radom i bolestima iz Evrope. Da bi se održala radno intenzivna ekonomija na plantažama šećerne trske, na Kubu su dovedene desetine hiljada afričkih robova (17. i 18. vek).

Borba za nezavisnost

Borba za nezavisnost kolonije je počela 1868. Borbe od 1868. do 1878. poznate su kao Veliki rat (Guerra Larga), a od 1878. do 1879. kao Mali rat (Guerra Chiquita). Godine 1895, kubanski nacionalni heroji Hose Marti, Maksimo Gomez i Antonio Maceo su predvodili 200.000 Kubanaca u borbi protiv španskih kolonijalnih vlasti. Međutim, Špance je sa Kube konačno proterala tek intervencija SAD u špansko-američkom ratu 1898. godine.

SAD su okupirale ostrvo i držale ga do zvaničnog proglašenja nezavisnosti 1902. godine, nakon čega su i dalje dominirale na ostrvu. Takozvanim Platovim amandmanom, koji je važio do 1932. godine, SAD su zadržale pravo da intervenišu na ostrvu u cilju zaštite svojih nacionalnih interesa. Ostatak ovih posebnih vojnih prava SAD na Kubi je vojna baza u Zalivu Gvantanamo, koja od 2000. godine služi kao zatvor za zarobljenike iz rata u Avganistanu i Iraku.

Revolucija iz 1959.

Fidel Kastro je organizovao pobunjeničku armiju, kojom se pokušao suprotstaviti tadašnjem diktatoru Kube Batisti. Njegovi najbliži saradnici bili su Raul Kastro (njegov brat), Kamilo Sjenfuegos i Argentinac Ernesto Če Gevara. Kastrov „Pokret 26. jul“ je preuzeo vlast na Kubi 1959. godine, nakon pobede nad Batistinim oružanim snagama. U vreme trijumfa revolucije, 75% kubanske zemlje je bilo u vlasništvu stranaca (najviše državljana SAD). Kuba je proglašena Socijalističkom diktaturom 1961. godine i takva ostala do danas.

Nova revolucionarna vlada je izvršila zemljišne reforme i nacionalizovala većinu vlasništva stranih kompanija, kao i domaćih bogataša. Rezultat toga je bilo pogoršanje odnosa sa SAD. Kastro se isprva nije deklarisao kao komunista, ali su ga snažne veze sa Sovjetskim Savezom kasnije privolele da na taj način organizuje vlast, po ugledu na Sovjetski Savez. Nova vlada je započela reforme kakve je Kastro i obećao. Zdravstvo i školstvo su postali besplatni za sve građane Kube.

Nekoliko narednih decenija Kuba je dobijala značajnu pomoć Sovjetskog Saveza, najviše preko razmene šećera za naftu koju je Kuba dalje plasirala na svetsko tržište. U to vreme Kuba je podržavala komunističke pokrete u Latinskoj Americi (Nikaragva, Salvador, Gvatemala i Čile) i Africi (Angola, Mozambik i Etiopija, Kongo). Samo u Angoli Kuba je imala 50.000 raspoređenih vojnika.

Prelazni period

Raspadom Sovjetskog Saveza 1991. godine, Kuba je doživela težak ekonomski udarac i proglašen je „specijalni period“ oporavka. Iako su MMF i Svetska banka odbile da pruže pomoć Kubi, kubanska privreda se nije urušila i, iako su ekonomski pokazatelji i dalje niži nego 1989. godine, oseća se spor, ali stabilan ekonomski napredak.

Amerikanci su proglasili trgovinski embargo protiv Kube, koji se odnosi na izvoz sve robe (osim lekova i hrane) na Kubu. Najveći broj putovanja Amerikanaca na Kubu je zabranjen (turistička putovanja su zabranjena zakonom). Amerikanci koji putuju na Kubu to čine krišom, putujući preko Meksika, Kanade ili Bahama.

Reference

^ „CIA World Factbook: Cuba: Introduction: Background”. Arhivirano iz originala 7. 11. 2016. g. Pristupljeno 27. 11. 2016.
^ „A guide to the United States' history of recognition, diplomatic, and consular relations, by country, since 1776: Cuba”. US State Department – Office of the Historian. Arhivirano iz originala 21. 2. 2013. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.
^ Rumbaut, Luis E.; Rumbaut, Rubén G. (2009). „Cuba: The Cuban Revolution at 50”. Latin American Perspectives. 36 (1): 84—98. JSTOR 27648162. doi:10.1177/0094582x08329137.
^ "Castro Resigns" Arhivirano 2015-05-05 na sajtu Wayback Machine. NPR. 19 February 2008. Pristupljeno 2 November 2013.
^ „Cuba receives first US shipment in 50 years”. Al Jazeera. 14. 7. 2012. Arhivirano iz originala 16. 7. 2012. g. Pristupljeno 16. 7. 2012.
^ „US welcomes Cuba decision to end foreign travel permits”. BBC. 16. 10. 2012. Arhivirano iz originala 18. 10. 2012. g. Pristupljeno 21. 10. 2012.
^ „Obama hails 'new chapter' in US-Cuba ties”. BBC News. 17. 12. 2014. Arhivirano iz originala 17. 12. 2014. g. Pristupljeno 18. 12. 2014.
^ „Cuba's love for Obama swells: Bay of Pigs veterans reflect on the 'inconceivable'”. The Guardian. 17. 4. 2015. Arhivirano iz originala 17. 4. 2015. g. Pristupljeno 18. 4. 2015.
^ „US flag raised over reopened Cuba embassy in Havana”. BBC News. 15. 8. 2015. Arhivirano iz originala 18. 8. 2015. g. Pristupljeno 27. 8. 2015.
^ „Cuba's economy: Money starts to talk”. The Economist. 20. 7. 2013. Arhivirano iz originala 24. 2. 2015. g. Pristupljeno 9. 2. 2015.
^ Carla Rahn Phillips (1993). The Worlds of Christopher Columbus (reprint, illustrated izd.). Cambridge University Press. str. 205. ISBN 978-0-521-44652-5.
^ Thomas Suarez (1999). Early Mapping of Southeast Asia. Tuttle Publishing. str. 109. ISBN 978-962-593-470-9.

Literatura

Louis, Allaire (2000). „Archaeology of the Caribbean Region”. Ur.: Salomon, Frank. South America. The Cambridge History of the Native Peoples of the Americas. III. Stuart B. Schwartz (third izd.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-63075-7.
Castillo Ramos, Ruben (1956). "Muerto Edesio, El rey de la Sierra Maestra". Bohemia XLVIII No. 9 (12 August 1956). pp. 52–54, 87.
Chomsky, Aviva; Carr, Barry; Smorkaloff, Pamela Maria, ur. (2004). The Cuba Reader: History, Culture, Politics. Durham, NC & London: Duke University Press.
De Paz Sánchez, Manuel Antonio; Fernández, José; López, Nelson (1993–1994). El bandolerismo en Cuba (1800–1933). Presencia canaria y protesta rural. Santa Cruz de Tenerife. Two volumes.
Foner, Philip S (1962). A History of Cuba and its Relations with the United States. .
Franklin, James (1997). Cuba and the United States: A Chronological History. Ocean Press.
Gleijeses, Piero (2002). Conflicting Missions: Havana, Washington, and Africa, 1959–1976. . University of North Carolina Press. 552 pp.
Richard Gott (2004). Cuba: A New History. .
Hernández, Rafael and Coatsworth, John H., eds. . Culturas Encontradas: Cuba y los Estados Unidos. Harvard University Press. 2001. . 278 pp.
Hernández, José M. (1993). Cuba and the United States: Intervention and Militarism, 1868–1933. University of Texas Press. 1993. . 288 pp.
Johnson, Willis Fletcher (1920). The History of Cuba. New York: B.F. Buck & Company, Inc. .
Kirk, John M. and McKenna, Peter (1997). Canada-Cuba Relations: The Other Good Neighbor Policy. . University Press of Florida. 207 pp.
McPherson, Alan (2003). Yankee No! Anti-Americanism in U.S.-Latin American Relations. Harvard University Press. . 257 pp.
Morley, Morris H. and McGillian, Chris. Unfinished Business: America and Cuba after the Cold War, 1989–2001. . Cambridge University Press. 253 pp.
Offner, John L (2002). An Unwanted War: The Diplomacy of the United States and Spain over Cuba, 1895–1898. . University of North Carolina Press, 1992. 306 pp.
Paterson, Thomas G (1994). Contesting Castro: The United States and the Triumph of the Cuban Revolution. Oxford University Press. . 352 pp.
Pérez, Louis A., Jr. (1998). The War of 1898: The United States and Cuba in History and Historiography. University of North Carolina Press. 1998. . 192 pp.
Pérez, Louis A. (1990). Cuba and the United States: Ties of Singular Intimacy. University of Georgia Press. 1990. . 314 pp.
Perez, Louis A (1989). Lords of the Mountain: Social Banditry and Peasant Protest in Cuba, 1878–1918. University of Pittsburgh Press. ISBN 978-0-8229-3601-5. . Pitt Latin American Series. .
Schwab, Peter (1999). Cuba: Confronting the U.S. Embargo. New York: St. Martin's.
Staten, Clifford L (2005). The History of Cuba. Palgrave Essential Histories.
Thomas, Hugh (1998). Cuba or the Pursuit of Freedom. ISBN 978-0-306-80827-2. .
Tone, John Lawrence (2006). War and Genocide in Cuba, 1895–1898. .
Walker, Daniel E (2004). No More, No More: Slavery and Cultural Resistance in Havana and New Orleans. University of Minnesota Press. . 188 pp.
Whitney, Robert W (2001). State and Revolution in Cuba: Mass Mobilization and Political Change, 1920–1940. Chapel Hill and London: University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-2611-9. .
Zeuske, Michael. (2004). Insel der Extreme: Kuba im 20. Jahrhundert. ISBN 978-3-85869-208-5. . Zürich: Rotpunktverlag. .
Zeuske, Michael. (2004). Schwarze Karibik: Sklaven, Sklavereikulturen und Emanzipation. ISBN 978-3-85869-272-6. . Zürich: Rotpunktverlag. .
Danielle Bleitrach, Viktor Dedaj, Jacques-François Bonaldi. Cuba est une île, Cuba es una isla. 2004. ISBN 978-2-8410-9499-8. . Le Temps des cerises. .

Spoljašnje veze

Post-USSR: Modern Cuban Struggles, 1991 video from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives
Reflecting on Cuba's Bloody History. Peter Coyote. San Francisco Chronicle. 4 March 2009.
Deena Stryker Photographs of Cuba, 1963-1964 and undated – Duke University Libraries Digital Collections
Cuban Historical and Literary Manuscript Collection Архивирано на сајту Wayback Machine (31. мај 2019) – University of Miami Libraries Digital Collections
American Settlers in Cuba – Historic photographs and information on American settlers in Cuba before the Revolution
Latin American Network Information Center. „Cuba: History”. Country Directory. USA: University of Texas at Austin.

[1] „CIA World Factbook: Cuba: Introduction: Background”. Arhivirano iz originala 7. 11. 2016. g. Pristupljeno 27. 11. 2016.

[2] „A guide to the United States' history of recognition, diplomatic, and consular relations, by country, since 1776: Cuba”. US State Department – Office of the Historian. Arhivirano iz originala 21. 2. 2013. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.

[3] Rumbaut, Luis E.; Rumbaut, Rubén G. (2009). „Cuba: The Cuban Revolution at 50”. Latin American Perspectives. 36 (1): 84—98. JSTOR 27648162. doi:10.1177/0094582x08329137.

[4] "Castro Resigns" Arhivirano 2015-05-05 na sajtu Wayback Machine. NPR. 19 February 2008. Pristupljeno 2 November 2013.

[FirstShip-5] „Cuba receives first US shipment in 50 years”. Al Jazeera. 14. 7. 2012. Arhivirano iz originala 16. 7. 2012. g. Pristupljeno 16. 7. 2012.

[Permit2012-6] „US welcomes Cuba decision to end foreign travel permits”. BBC. 16. 10. 2012. Arhivirano iz originala 18. 10. 2012. g. Pristupljeno 21. 10. 2012.

[BBCDec2014-7] „Obama hails 'new chapter' in US-Cuba ties”. BBC News. 17. 12. 2014. Arhivirano iz originala 17. 12. 2014. g. Pristupljeno 18. 12. 2014.

[CubaObama-8] „Cuba's love for Obama swells: Bay of Pigs veterans reflect on the 'inconceivable'”. The Guardian. 17. 4. 2015. Arhivirano iz originala 17. 4. 2015. g. Pristupljeno 18. 4. 2015.

[ReOpen2015-9] „US flag raised over reopened Cuba embassy in Havana”. BBC News. 15. 8. 2015. Arhivirano iz originala 18. 8. 2015. g. Pristupljeno 27. 8. 2015.

[EconMoneyTalks-10] „Cuba's economy: Money starts to talk”. The Economist. 20. 7. 2013. Arhivirano iz originala 24. 2. 2015. g. Pristupljeno 9. 2. 2015.

[11] Carla Rahn Phillips (1993). The Worlds of Christopher Columbus (reprint, illustrated izd.). Cambridge University Press. str. 205. ISBN 978-0-521-44652-5.

[12] Thomas Suarez (1999). Early Mapping of Southeast Asia. Tuttle Publishing. str. 109. ISBN 978-962-593-470-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]