Pređi na sadržaj

Kinematografija Grčke

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bioskop Olimpija u Solunu

Kinematografija Grčke ima dugu i bogatu istoriju. Iako je povremeno poremetio rat ili politička nestabilnost, grčka filmska industrija dominira na domaćem tržištu i iskusila je međunarodni uspeh. Karakteristike grčke kinematografije uključuju dinamičan zaplet, snažan razvoj karaktera i erotske teme. Dva grčka filma Nestali (1982) i Večnost i jedan dan (1998) su osvojila Zlatnu palmu na Kanskom filmskom festivalu. Pet grčkih filmova bilo je nominovano za Oskara za najbolji film na stranom jeziku.

Iako je grčka kinematografija porasla početkom 1900-ih godina, prvi zreli filmovi nisu proizvedeni sve do 1920-ih, nakon završetka grčko-turskog rata. [1] Filmovi tokom ovog perioda, kao što su "Astero" (1929) Dimitrisa Gaziadisa i "Maria Pentagiotisa" (1929) od Ahilea Madrasa, bile su emocionalne melodrame sa mnogo folklornih elemenata. [2] Film Orestisa Laskosa Dafne i Hloja (1931), jedan je od prvih grčkih filmova koji je prikazan u inostranstvu, i sadržao je prvu voajerističke nage scene u evropskom filmu. [3] Tokom okupacije Grčke, grčka filmska industrija se borila jer je bila prisiljena da se premesti u inostranstvo.

Nakon grčkog građanskog rata, grčka kinematografija je doživela peoriod oživljavanja. Inspirisani italijanskim neorealizmom, režiseri kao što su Jorgos Grigoriu i Stelios Tatasopulos stvorili su filmove tokom ovog perioda koji su snimljeni na različitim lokacijama gde su igrali neprofesionalni glumaci.[2] Tokom pedesetih i šezdesetih godina 20. veka, grčka kinematografija je doživela zlatno doba, počevši od Mihalisa Kakojanisa filmom Stela (1955), koji je prikazan 1955. godine na Kanskom filmskom festivalu. Film Nikad nedeljom 1960. godine nominovan je za pet Oskara, a glavna glumica Melina Merkuri osvojila je nagradu za najbolju glumicu na Kanskom festivalu. Kakojanisev " Grk Zorba '' (1964) osvojio je tri nagrade Oskara.

Politikom cenzure nakon diktature pukovnika i rastuće inostrane konkurencije, doveli su do pada grčke kinematografije. [1] Posle restauracije demokratije sredinom sedamdesetih, grčka kinematografija je ponovo procvetala, na čelu sa režiserom Teodorosom Angelopulosom, čiji su filmovi često dobijali međunarodne nagrade. Međutim, kretanje prema umetničkoj kinematografiji osamdesetih godina dovelo je do pada publike. [1] Devedesetih godina, mlađi grčki režiseri počeli su da eksperimentišu sa ikonografskim motivima. [1] Uprkos pitanju finansiranja kinematografije, koja je stvorila ekonomska kriza 1999. godine, jedinstveni grčki filmovi poput Očnjaka (2009) Jorgosa Lantimosa i Atenberga (2010) Atine Rahil Cangari dobili su međunarodno priznanje. [4]

Istorija grčke kinematografije

[uredi | uredi izvor]

Poreklo

[uredi | uredi izvor]

U proleće 1897. godine, Atinjani su gledali prve filmske poduhvate (to su bili kratki filmovi u "vestima"). Godine 1906. nastala je grčka kinematografija kada su Braća Manaki počeli da snimaju u Egejskoj Makedoniji, a francuski filmski stvaralac "Leons" režirao prvi izveštaj sa nezvaničnih Olimpijskih igara 1906. godine.

Prvi bioskop u Atini je otvoren godinu dana kasnije, a druge posebne "projekcijske sobe" započele su svoju delatnost. U periodu 1910—11. godine, prvi kratkometražne komedije je režirao Spiros Dimitrakopulos, koji je takođe glumio u većini svojih filmova. 1911. Kostas Bahatoris predstavio je Golfo (grč. Γκολφω), poznatu tradicionalnu ljubavnu priču, koja se smatra prvim grčkim dugometražnim filmom. Godine 1912. osnovana je prva filmska kompanija (Atina Film), a 1916. Asti Film.

Tokom Prvog svetskog rata, produkcija je bila ograničena samo na dokumentarce i informativne emisije. Režiseri kao što su Jorgos Prokopiu i Dimitris Gaziadis razlikuju se od drugih jer su režirali snimanja scena sa bojnog polja, tokom grčko-turskog rata 1922. godine.

Braća Manaki.

Prvi uspešni komercijalni grčki film bio je Vilar u ženskim kupatilima Faliroa ( Ο Βιλλαρ στα γυναικεια λουτρα του Φαληρου ), koji je napisao, režirao i glumio komičar Vilar (Nikolaos Sfakianakis) zajedno sa Nitsa Philosofu. Godine 1924. Mihael Mihael (1895—1944), grčki komičar, predstavio je neke kratkometražne komedije.

Godine 1926. Gaziadis je osnovao "Dag Films" i pokušao je da napravi prvi zvučni film. Ova kompanija predstavila je 1927. godine svoj prvi film Ljubav i talasi i doživela umereni uspeh krajem dvadesetih i početkom 1930-ih. Kompanija je uglavnom režirala istorijske filmove, obično adaptacije romana. Godine 1930. Dag je režirao zvučni film Apači Atine, koji je zasnovan na grčkoj opereti. Gaziadis je takođe snimao na Delfijskom festivalu 1927. godine, ideju o Angelosu Sikelianosu, uz podršku svoje supruge, kao deo svojih opših napora za oživljavanje "Delfijske ideje".

Film Dafne i Hloja (1931) u režiji Orestisa Laskosa (1908—1992) sadrži prvu voajerističku nagu scenu u istoriji evropskog filma; to je bio i prvi grčki film koji je odigran u inostranstvu. Godine 1932. Olimpia Films predstavio je film Ljubitelj šampanjca ( Ο αγαπητικος της βοσκοπουλας ), koji je zasnovan na drami Dimitrisa Koromilasa. Tokom ovog perioda, takođe je bio uticajan i režiser Ahiles Madras, čiji su radovi bili Maria Pentagiotis (1929) i Čarobnjak Atine (1931). [2]

Tokom kasnih tridesetih godina, veliki broj grčkih filmskih stvaralaca napustilo je Grčku zbog političkog režima 1936. godine. Grčka kinematografija je ponovo krenula da se dešava u Turskoj, a kasnije i u Egipatu. [1] Uprkos nemačkoj okupaciji tokom Drugog svetskog rata, Filomin Finos, filmski producent koji je bio aktivan tokom Grčkog otpora, otvorio je Finos Films 1942. godine, koji će kasnije postati jedan od najkomercijalnijih uspešnih grčkih studija. Jedna od najstarijih produkcija Finosa, Glas srca ( Η φωνη της καρδιας ) (1943, režija Dimitris Janopulos), privukla je veliku publiku, na zbunjenost Nemaca. Još jedan važan film tokom ovog perioda bio je Aplauz ( Χειροκροτηματα ) (1944, režija Jorgos Cavelas, producirao je Finosov suparnik, Novak Films. [5]

Godine 1944. Katina Paksinu je osvojila nagradu Oskara za najbolju pomoćnu glumicu za ulogu "Pilar" u filmu Sema Vuda Za kim zvono zvoni.

Zlatno doba

[uredi | uredi izvor]
Aliki Vugiuklaki u Izraelu, 1964
Eli Lambeti

1950-e i 1960-e mnogi smatraju "zlatnim dobom" grčke kinematografije. [2] Režiseri i glumci ove ere bili su prepoznati kao važne istorijske ličnosti u Grčkoj, a neki su stekli i međunarodno priznanje: Mihalis Kakojanis, Alekos Sakelarios, Melina Merkuri, Nikos Ciforos, Jakovos Kambanelis, Katina Paksinu, Nikos Kunduros, Eli Lambeti i Irena Papas. Snimljeno je više od šezdeset filmova godišnje, a većina je označena kao Film noar. Značajni filmovi bili su: Falsifikovani novčić (Ηλεκτικη λιρα), 1955. u režiji Jorgosa Cavelasa, Gorak hleb (Πικρο Ψωμι), 1951, režija Grigoris Grigoriu i Ogre iz Atine (Δρακος), 1956, režija Nikos Kundouros.

Finos film i režiser Alekos Sakelarios su sarađivali na nekoliko filmova krajem 1950-ih godina, i to na Hurdi-Gurdi ( Φτωχεια και Φιλοτιμο , 1955 ) i njegovom nastavaku Laterna ( Latterna , 1958), kao i Tetka iz Čikaga ( Η Θεια απο το Σικαγο , 1957) i Maidenov obraz ( Το ξυλο βγηκε απο τον Παραδεισο , 1959).

Film iz 1955. godine Stela, u režiji Mihalisa Kakojanisa i scenariste Jakova Kambanelisa, prikazan je u Kanu i pokrenuo grčku kinematografiju u svoje "zlatno doba" [2] Melina Merkuri, koja je glumila u filmu, srela se sa američkim režiserom Džulsom Dasinom u Kanu, dok su bili na projekciji filma i za njega se na kraju i udala. Dasin je režirao grčki film iz 1960. godine, Nikada nedeljom, u kome je glumila Merkuri. Film je nominovan za nekoliko nagrada Oskara, uključujući nominaciju za najbolju glumicu za Merkuri, i osvojio je Oskara za najbolju originalnu pesmu za naslovnu kompoziciju kompozitora Manosa Hadzidakisa. [2] Par je takođe sarađivao na adaptaciji muzičke scene iz 1967. godine, Ilija draga, za koju je Merkuri nominovana za Toni nagradu. Nastupala je u filmovima kao što su Topkapi i Fedra, koje je režirao Dasin i u američkoj komediji iz 1969. godine, Veselo, Veselo.

Kakojanisev film iz 1964. godine, Grk Zorba, u kome je glumio Entoni Kvin, imao je veliki komercijalni uspeh i nominovan je Oskara za najbolju režiju, najbolji adaptirani scenario i najbolji film. Film je zasnovan po romanu "Grk Zorba", pisca Nikosa Kazancakisa. Drugi važni filmovi tokom ovog perioda su Antigona (1961) i Elektra (1962) gde je u oba filma glumila Irena Papas, film Crvene lampe (1963) od strane režisera Vasilisa Georgiadisa i Bojno polje Konstantinopolj (1970), u kome je glumila "Grčka Brižit Bardo", "Aliki Vugiuklaki. [2]

Solunski međunarodni filmski festival je prvi put održan 1960. godine i kasnije se razvio u primarnu izložbu za nove filmske stvaraoce iz Grčke i sa regiona Balkana. Festival prikazuje i međunarodne i grčke filmove i nagrađuje najbolje sa nagradom "Zlatnog Aleksandra" za najbolji igrani film.

Godine 1969, film Koste Gavrasa "Z" nominovan je za Oskara za nagradu za najbolji film i nagradu za najbolji film na stranom jeziku.

Moderni period i kinematografija finansirana od strane države

[uredi | uredi izvor]
Teodoros Angelopulos, dobitnik Zlatne palme na Kanskom filmskom festivalu 1998. godine.

Produkcija grčkih filmova porasla je nakon pada diktature sredinom sedamdesetih godina 20. veka, mada se industrija borila sa stranom konkurencijom i porastom televizije. [2] Film Mihalisa Kakojanisa iz 1977. godine, Ifigenija, nominovan je za Oskara za najbolji film na stranom jeziku. Tokom sedamdesetih i osamdesetih godina 20. veka Teodoros Angelopulos režirao je seriju kritički priznatih filmova, među njima i Putujući glumci (1975), Lovci (1977) i Putovanje do Sita (1984). Njegov film Večnost i jedan dan osvojio je Zlatnu palmu i Nagradu ekumenskog žirija 1998. godine na Kanskom filmskom festivalu. Film Koste Gavrasa Nestali osvojio je Zlatnu palmu 1982. godine na Kanskom filmskom festivalu. Filmski režiser Kostas Feris 1983, osvojio je nagradu "Srebrni medved" na Berlinskom filmskom festivalu za film Rembetiko.

Kada je 1981. godine izabrana za vlast levica PASOK, glumica Melina Merkuri, koja je bila i član stranke, imenovana je za ministra kulture. Kao ministar, dobila je podršku vlade za grčku filmsku industriju i umrežila se sa mnogima kako bi promovisala grčku kinematografiju u inostranstvu. [2] Povećanje vladinih sredstava dovelo je do prevladavanja sporijih, umetničkih filmova, kojima je nedostala masovna promocija. [1]

Početkom devedesetih godina, mlađi reditelji su se okrenuli ka savremenim filmovima i socijalnim satirima, što je doprinelo umerenom komercijalnom uspehu. [6] Godine 1999, pisci TV serija Mihalis Repas i Tanasis Papatanasiu, sarađujući sa savremenim poznatim glumcima, napravili su seksualnu komediju Siguran seks, koji je bio najuspešniji film decenije.

Jorgos Ksorafas, aktuelni predsednik Solunskog međunarodnog filmskog festivala.

Godine 1998, Vasilis Mazomenos sa filmom Novac, mitologija tame, stvorio je prvi evropski futuristički 3D animacijski film, vizuelni esej o uticaju novca na čovečanstvo. Film je dobio priznanje i u Grčkoj i u inostranstvu, nominovan je za Nagradu Evropske Fantazije 1999. godine i osvojio iste godine posebnu nagradu žirija u Fantasporto filmskom festivalu. Poznat po umetničkom eksperimentisanju i uticajima ranog nemačkog ekspresionizma, Mazomenos je kasnije razvio drugačiju priču u svojim filmovima Krivica (2009) i 10. dan ( 2012). Njegov najnoviji film Linije (2016), koji se fokusira na sedam osoba koje trpe u ekonomskoj krizi koja je uništila Grčku, stekao je kritička i festivalska priznanja.

Godine 2003., film Dodir začina, film velikog budžeta režisera Tasosa Bulmetisa, bio je najuspešniji film godine u Grčkoj po zaradi, zaradivši više od 12 miliona evra. 2004. je takođe bila dobra godina za grčke filmove, sa filmovima Pantelisa Vulgarisa Neveste (2004) koji je okupio više od milion gledalaca i zaradio preko 7 miliona na blagajnama. U 2007. najuspešniji film bio je El Greko, režija Janis Smaragdis.

Godine 2009. Očnjak , u režiji Jorgosa Lantimosa, osvojio posebnu nagradu na Kanskom filmskom festivalu, a 2011. godine nominovan je za Oskara za najbolji film na stranom jeziku [7] Godine 2010 film Atenberg, u režiji Atine Rahil Cangari, osvojio je nagradu za najbolju glumicu (Arijana Labed) na Venecijanskom filmskom festivalu. [8] Godine 2011. film Alps osvojio je Osela nagradu za najbolji scenario (Jorgos Lantimos i Eftimius Filipu) na 68. Venecijanskom filmskom festivalu. [9] Očnjak, Atenberg i Alps su deo onog što neki filmski kritičari, uključujući Stiva Rosea u Gardijanu, nazvali "Grčkim čudesnim talasom", koji uključuje filmove sa opsednutom kinematografijom, otuđenim protagonistima i apsurdističkim dijalogom. [10] Drugi filmovi koji su deo ovog talasa su Strela (2009) (Panosa Kutrasa) i Knifer (2010) (Janisa Ekonomidesa). . [11]

Tokom 2011. godine snimljeno je samo dvadeset igranih filmova. [12]

Godine 2013. film Gospođica Nasilje , u režiji Aleksandrosa Arvanasa osvojio je nagradu "Srebrni lav" za najboljeg režisera na 70. filmskom festivalu u Veneciji. Petar Bredšo uporedio je film sa prethodno pomenutim, rekavši da "(očigledno) nema humora u filmovima Jorgosa Lantimosa i Atine Rahil Cangari i nemaju inventivnosti. Ali u njegov uticaj ne može se sumnja." [13]

Značajni filmovi

[uredi | uredi izvor]
Melina Merkuri u filmu Fedra (1962)
Irena Papas u filmu Trojanske žene (1971)

Značajni mjuzikli

[uredi | uredi izvor]

Distribucijske kompanije i studiji za snimanje filmova

[uredi | uredi izvor]

U prošlosti

[uredi | uredi izvor]
  • Atina Film
  • Asti Films
  • Dag Films
  • Astra Film
  • Iro Films
  • Alropolis Films
  • Olimpia Films
  • Anzervos
  • Partenon Film
  • Klak Film
  • Marta Films
  • Milas Film

Sadašnje

[uredi | uredi izvor]
  • Finos Films (upravlja sopstvenim studijima), koju je osnovao Filopemen Finos
  • Karagianis Karacopulos
  • Novak Films (upravlja sopstvenim studijama)
  • Madbok Entertainment (upravlja sopstvenim studijama)
  • Vilage Films Helas
  • Sinegram
  • Odeon Helas
  • Napravite film u Grčkoj - medijske produkcije
  • CL produkcije
  • Audiovizuelni (najveći distributer)
  • Karamanos Studio (najveći studiji u Grčkoj)
  • Horme slike

Producenti

[uredi | uredi izvor]

Poznate ličnosti

[uredi | uredi izvor]

Režiseri

[uredi | uredi izvor]

Scenaristi

[uredi | uredi izvor]

Glumci

[uredi | uredi izvor]

Direktori fotografije

[uredi | uredi izvor]

Scenografi

[uredi | uredi izvor]

Filmski kompozitori

[uredi | uredi izvor]
Manos Hadzidakis
Mikis Teodorakis
Mimis Plesas

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v g d đ Karalis 2012
  2. ^ a b v g d đ e ž z Ephraim Katz, "Greece," The Film Encyclopedia (New York: HarperResource) (2001). str. 554-555.
  3. ^ Babis Aktsoglou, "Daphnis and Chloe: Plasticity and Lyricism Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (20. jul 2014)," CineMythology, 2003-2004. Retrieved: 15 June 2013.
  4. ^ Steve Rose, "Attenberg, Dogtooth and the Weird Wave of Greek Cinema," The Guardian, 26 August 2011. Retrieved: 15 June 2013.
  5. ^ Kalaris 2012, str. 36.
  6. ^ Hellander, Armstrong & Clark 2008, str. 49
  7. ^ „83rd Academy Awards Nominations Announced” (PDF). oscars.org. 25. 1. 2011. Arhivirano iz originala (PDF) 4. 3. 2011. g. Pristupljeno 25. 1. 2011. 
  8. ^ Homepp. 2018 | La Biennale di Venezia
  9. ^ „Archived copy”. Arhivirano iz originala 12. 9. 2012. g. Pristupljeno 9. 9. 2012. 
  10. ^ "Dark, Haunting and Wonderfully Weird," The Economist, 6 December 2011. Retrieved: 19 June 2013.
  11. ^ Steve Rose, "Attenberg, Dogtooth and the Weird Wave of Greek Cinema," The Guardian, 26 August 2011. Retrieved: 19 June 2013.
  12. ^ Smith, Ian Hayden (2012). International Film Guide 2012. str. 127. ISBN 978-1908215017. 
  13. ^ Peter Bradshaw, "Miss Violence Review - Macabre Tale of Evil and Greek Anguish," The Guardian, 19 June 2014.

Literatura

[uredi | uredi izvor]
Kinematografija Grčke na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кинематографија_Грчке&oldid=28459341”