Кипровина
| kiprovina | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | E. angustifolium
|
| Binomno ime | |
| Epilobium angustifolium | |
Kiprovina, vrbica, vrbovica (lat. Epilobium anguistifolium, sin. Chamaenerium angustifolium) je biljka iz porodice pupoljki (Onagraceae).
- Poreklo naučnog imena:
- roda od grčkog epi = na i lobium= ljuska, mahuna (zato što se na plodu zadržava cvetni omotač);
- vrste od lat. angustus= uzan i folium=list (uskolistan).
- Sinonimi:
- Chamaenerion angustifolium (L.) Scop.
- Epilobium spicatum Lam.
Opis biljke
[uredi | uredi izvor]Stablo je nerazgranato, golo i uspravno, a pri vrhu crvenkaste boje. Na njemu su spiralno raspoređeni lancelasti listovi na kratkim drškama ili sedeći, dužine 10 - 15 cm, a širine 1 - 2 cm (najviše do 4 cm). Cvetovi su sakupljeni u dugačke grozdaste cvasti. Neznatno su zigomorfni i u prečniku široki 1,5 - 2 cm. Krunicu čini 4 objajasta ili okrugla listića različite veličine, dva gornja su veća od donjih. Čašičnih listića takođe ima 4, linearno-lancelastog su oblika i najčešće su iste dužine kao krunični listići. Plod je uska, četvorouglasta čahura dužine 4-8 cm i crvene boje. Otvara se pucanjem na četiri dela koji se savijaju unazad i oslobađaju veliki broj semena sa dugačkim, belim čupercima.
Stanište i rasprostranjenost
[uredi | uredi izvor]Raste na šumskim čistinama i paljevinama od nizina pa do subalpskog i alpskog pojasa. Voli sveža, hranljiva, bogata nitratima zemljišta. Rasprostranjena je skoro u celoj Aziji, Severnoj Americi i Grenlandu, a u Evropi severno do Norveške i Islanda.
Upotreba
[uredi | uredi izvor]Kiprovina, Kiprej, Ciperje, Noćurak, Vrbolika, Vrbova ružica ili Svilovina višegodišnja je, preko metar, pa i dva visoka samonikla biljka, s dugim puzećim podankom i vrežama. Poznata je kao koporski čaj (po selu Kopor, blizu današnjeg Petrograda u Rusiji). Sadrži flavonoide, pektin, tanin, triterpenske kiseline, sluzi i vitamine. Adaptogena je. Ima antizapaljenske, sedativne, ekspetorantne i regenerativne osobine. Izolovano je antitumorsko sredstvo hanerol. Upotrebljava se i kao sveža biljka, tako da se od proleća do jeseni može uživati u posebnom ukusu mladih izdanaka, listova i podanaka. Tako se sasvim mladi slatkasti prolećni izdanci, zajedno s rizomom, u aprilu i u maju mogu prirediti kao špargla. Za jelo su odlični i sočni vrhovi mladih stabljika i mladi kiselkasti listovi. U nekim zemljama (ranije Rusija) listovi kiprovine su se dodavali kineskom čaju. Pored toga, vrbolika se ubraja u najvažnije divlje medonosne biljke: daje veoma popularnu belu vrstu meda.
Priprema čaja: supenu kašiku isitnjenih suvih listova preliti sa 250 ml kipuće vode, poklopiti, ostaviti da odstoji 30 minuta a zatim procediti. Dnevno piti tri puta po šolju čaja, pre glavnih obroka, sa dodatkom meda, ili bez njega.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
- Šilić, Č: Šumske zeljaste biljke, ZUNS Sarajevo i ZUNS Beograd, 1990.
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
cvetovi -
cvasti -
raspukli plodovi i semena -
vršni deo sa plodovima i semenima -
habitus -
Šumska čistina Biogradske gore -
Biogradska gora
