Kišni faktor
Kišni faktor jedan je od prirodnih faktora koji svojim uticajem određuje raprostranjenost i opstanak vegetacije i čoveka, kao i njenu produktivnost. Jedan je od bitnih činilaca valorizacije prostora. Među meteorološkim pokazateljima padavine imaju preovladavajući uticaj na uslove gajenja biljaka.[1]
Opšta razmatranja[uredi | uredi izvor]
Klima je kompleksan (posredni) ekološki faktor., koji opisujemo pomoću različitih klimatskih elemenata, pojava i indeksa koji utiču na razvoj biljnih ekosistema i njihovo prirodno rasprostranjenje. Za biljne ekosisteme najvažnije su temperature vazduha, količine padavina, vlaga vazduha i vetar.[2]
Kako se klimatski uslovi menjaju kroz vreme, to se odražava na rast i razvoj svih organizama. Za određivanje promena klime dolazi do izražaja vremenski faktor. Promenom nekog elementa su vezane i promene drugih elemenata i pojava.
- Godišnji kišni faktor
Kišni faktor, odnosno godišnji kišni faktor je odnos srednje godišnje količine padavina u milimetrima i srednje godišnje temperature u stepenima C, prema R. Langu izražen je obrascem:
- f = Pg : Tg
- f - godišnji kišni faktor,
- Pg - srednja godišnja količina padavina (mm),
- Tg - srednja godišnja temperatura (°C).
Kišni faktor klimu deli na:
| Klima | f - godišnji kišni faktor |
|---|---|
| Aridnu (suvu) | Manje od 40 |
| Semiaridnu (polusuvu) | 40-60 |
| Semihumidnu (poluvlažnu) | 60-100 |
| Humidnu (vlažnu) | 100-160 |
| Perhumidnu (prevlažnu) | Veći od 160 |
- Mesečni kišni faktor
Za razliku od R. Langa pedolog prof. dr. Mihovil Gračanin odredio je kišni faktor za svaki mesec, izražen sledećim obrascem:
- KFM = Pm : Tm
- KFM - mesečni kišni faktor,
- Pm - srednja mesečna količina padavina u mm,
- Tm - srednja mesečna temperatura u stepenima C.
Na osnovu ovoga dr Gračanin razlikovao je:
| Klima | KFM - mesečni kišni faktor |
|---|---|
| Aridnu (suvu) | Manje od 3,3 |
| Semiaridnu (polusuvu) | 3,3-5 |
| Semihumidnu (poluvlažnu) | 5-6,6 |
| Humidnu (vlažnu) | 6,6-13,3 |
| Perhumidnu (prevlažnu) | Veći od 13,3 |
Pomoću kišnog faktora utvrđuje se koliko bi milimetar bio visok sloj vode kad ne bi bilo isparavanja, oticanja po površini i prokapljivanja u tlo.[3]
Značaj kišnog faktora[uredi | uredi izvor]
Rezultati biljne proizvodnje uslovljeni su između ostalog i sa količinom, rasporedom, učestalošću i intenzitetom padavina. Značaj padavina je uglavnom uslovljen rasporedom godišnje visine padavina po mesecima, a naročito u vegetacionom periodu, kada raspodela padavina igra izuzetno važnu ulogu u poljoprivredi.[4]
Godišnje vrednosti kišnog faktora sa stanovišta poljoprivrede kriju u sebi određene nedostatke koji se prvenstveno odnose na raspored padavina. Zbog toga veću pažnju treba posvetiti mesečnim vrednostima, naročito u razdoblju aktivnih temperatura iznad 10 °C, koje označavaju u užem smislu, vegetacioni period.[5]
Istraživanjima utvrđeno je da se s rastom kišnog faktora smanjuje dubina osnovne obrade tla, te da je u područjima s manjim kišnim faktorom treba povećati.
Pri određivanju dubine obrade, prisutni su i drugi faktori (tip zemljišta, kultura, sastav biljne proizvodnje) ali klimatski, izražen u ovom slučaju kroz kišni faktor, igra svakako značajnu, ponekad i dominantnu ulogu, posebno ako se obrada zemljišta nalazi i u funkciji korekcije klime.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Hamutdinov, G. Ю., Šantalinskiй, K. M. (2000): Meteorologiя i klimatologiя – učenie ob atmosfere, Izdatelьstvo Kazanskogo universiteta
- ^ Milosavljević, M. (1963): Klimatologija, Naučna knjiga, Beograd
- ^ Cvitanović, A. Geografski rječnik. Zadar : Hrvatsko geografsko društvo. 2002.
- ^ Milosavljević, M., Milosavljević, K. (1962): Uticaj orografije na raspored padavina u Istočnoj Srbiji, Zbornik radova Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu, br. 330, Beograd
- ^ Isaav, A. A. (2003): Ekologičeskaя klimatologiя, Naučnый mir, Moskva