Konvoj PQ-18
| Konvoj PQ-18 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Druge bitke za Atlantik | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 SAD Ujedinjeno Kraljevstvo |
 Treći rajh | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Robert Bernet Brus Frejzer |
Hans-Jirgen Štumf[1] Herman Boem[2] | ||||||
| Jačina | |||||||
|
2 bojna broda 6 krstarica 1 eskortni nosač aviona 18+ razarača 4 korvete 2. protiv-avionske topovnjače 44 trgovačka broda 50+ aviona |
5 podmornica 77 aviona | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
13 trgovačka broda 5 aviona |
3 podmornice 41 avion | ||||||
Konvoj PQ-18 je bio jedan od arktičkih konvoja, poslat iz Ujedinjenog Kraljevstva za Sovjetski Savez tokom Drugog svetskog rata. Konvoj napušta Loh Ju - Škotska, 2. septembra, a stiže u Arhangelsk 21. septembra 1942. godine.
Nakon ogromnih gubitaka konvoja PQ-17, Britanci su odlučili da sledećem konvoju dodele posrednu i neposrednu vazdušnu zaštitu. Novi eskortni nosač aviona Avendžer je stigao iz Sjedinjenih Američkih Država i činio je srž eskortnih snaga. Polazak konvoja je odlagan neko vreme, pošto je veliki deo britanske mornarice bio angažovan u operaciji Pidistel, zaštiti izuzetno važnog konvoja za Maltu, avgusta meseca 1942. godine.
Trgovački brodovi
[uredi | uredi izvor]Konvoj se sastojao od 44 trgovačka broda: 15 britanskih, 20 američkih, 6 sovjetskih i 3 panamska.
| Ime broda | Zemlja | Težina u tonama | Godina izgradnje | Napomena |
|---|---|---|---|---|
| Africander | Panama | 5.441 | 1921. | potopljen od aviona |
| Andre Marti | Sovjetski Savez | 2.352 | 1918. | - |
| Atheltemplar | Velika Britanija | 8.992 | 1930. | potopljen od U-408 |
| Black Ranger | Velika Britanija | 3.417 | 1941. | - |
| Campfire | SAD | 5.671 | 1919. | - |
| Charles R. McCormick | SAD | 6.027 | 1920. | - |
| Copeland | Velika Britanija | 1.526 | 1923. | - |
| Dan-Y-Bryn | Velika Britanija | 5.117 | 1940. | - |
| Empire Baffin | Velika Britanija | 6.978 | 1941. | - |
| Empire Beaumont | Velika Britanija | 7.044 | 1942. | potopljen od aviona |
| Empire Morn | Velika Britanija | 7.092 | 1941. | - |
| Empire Snow | Velika Britanija | 6.327 | 1941. | - |
| Empire Srevenson | Velika Britanija | 6.209 | 1941. | potopljen od aviona |
| Empire Tristram | Velika Britanija | 7.167 | 1942. | - |
| Esek Hopkins | SAD | 7.191 | 1942. | - |
| Exford | SAD | 4.969 | 1919. | - |
| Goolistan | Velika Britanija | 5.851 | 1929. | - |
| Gray Ranger | Velika Britanija | 3.313 | 1941. | - |
| Hollywood | SAD | 5.498 | 1920. | - |
| John Penn | SAD | 7.177 | 1942. | potopljen od aviona |
| Kentucky | SAD | 5.446 | 1921. | potopljen od aviona |
| Komiles | Sovjetski Savez | 3.962 | 1932. | - |
| Lafayette | SAD | 5.887 | 1919. | - |
| Macbeth | Panama | 4.935 | 1920. | potopljen od aviona |
| Mary Luckenbach | SAD | 5.049 | 1919. | potopljen od aviona |
| Meanticut | SAD | 6.061 | 1921. | - |
| Nathaniel Greene | SAD | 7.177 | 1942. | - |
| Okean Faith | Velika Britanija | 7.173 | 1942. | - |
| Oligarch | Velika Britanija | 6.894 | 1918. | - |
| Oliver Ellsworth | SAD | 7.191 | 1942. | potopljen od U-408 |
| Oregonian | SAD | 4.862 | 1917. | potopljen od aviona |
| Patrick Henry | SAD | 7.191 | 1942. | - |
| Petrovski | Sovjetski Savez | 3.771 | 1921. | - |
| Sahale | SAD | 5.028 | 1919. | - |
| Schoharie | SAD | 4.971 | 1919. | - |
| St. Olaf | SAD | 7.191 | 1942. | - |
| Stalingrad | Sovjetski Savez | 3.559 | 1931. | potopljen od U-408 |
| Sukahona | Sovjetski Savez | 3.214 | 1918. | potopljen od aviona |
| Tbilsi | Sovjetski Savez | 7.169 | 1912. | - |
| Temple Arch | Velika Britanija | 5.138 | 1940. | - |
| Virginia Dare | SAD | 7.176 | 1942. | - |
| Wacosta | SAD | 5.432 | 1920. | potopljen od aviona |
| White Clover | Panama | 5.462 | 1920. | - |
| William Moultrie | SAD | 7.177 | 1942. | - |
Odbrana konvoja
[uredi | uredi izvor]Brodovi
[uredi | uredi izvor]Zaštita konvoja se nalazila pod komandom kontraadmirala Roberta Berneta i činili su je: eskortni nosača aviona Avendžer, krstarica Sila, i razarača Onslou, Onslot, Apertun, Ofa, Ešanti, Eskimo, Somali i Tartar. Snage „B“ su se sastojale od razarača Milne, Marne, Martin, Meteor, Folknor, Fjuri, Impalsiv i Intrepid. Bližu zaštitu konvoja su činili razarači Melkolm i Ejketez, dve protiv-avionske topovnjače (Elinbank i Elster Kuin), četiri korvete klase Flauer (Bergemot, Brioni, Blubel i Kamelia), četiri A/S ribarskih broda sa mrežama za izvlačenje (Keip Argona, Keip Mariato, Deinmen i Sent Kenen) i tri minolovca.
Dalja zaštita konvoja je bila sastavljena od bojnih brodova Enson i Djuk of Jork, krstarica London, Safok, Kamberlend, Šefild, Norfok i više razarača, a nalazila se pod komandom kontraadmirala Brusa Frejzera.
Vazdušna zaštita
[uredi | uredi izvor]Na nosaču aviona Avendžer se nalazilo 10 lovaca Hoker hariken i tri torpedna bombardera Feri Sfordfiš.
Kombinovani britansko - australijski vazdušni odred, sačinjen od 32 torpedna bombardera Hendli Pejdž Hempden iz 144. i 455. eskadrile, 9 patrolnih hidroaviona Katalina iz 210. eskadrile i 3 foto izviđača Spitfajer, je bio poslat ka vazduhoplovnim bazama u Sovjetskom Savezu, da odbiju eventualni napad nemačkog bojnog broda Tirpic. Devet Hempdena je izgubljeno duž puta, uključujući i jedan koji se srušio na teritoriji okupirane Norveške. Svi ostali avioni su bili raspoređeni u vazduhoplovnu bazu Vaenga, 40 kilometara severno od Murmanska.
Bitka
[uredi | uredi izvor]Iako je Luftvafe imala na teritoriji severnih delova Norveške i Finske 92 torpedna bombardera i 133 bombarrdera, u borbi je ukupno učestvovalo 42 torpedna bombardera Hajnkel He-111 iz 26. puka (KG-26) i 35 jurišnih bombardera Junkers Ju-88. Njihova taktika se sastojala u istovremenom napadu torpednih i jurišnih bombardera, zbunjujući na taj način odbranu konvoja. Konvoj je uočen od strane jednog nemačkog izviđačkog aviona, 12. septembra 1942. godine. Grupa od pet nemačkih podmornica (U-88, U-405, U-408, U-457 i U-589) je pratila konvoj u stopu, ali je jednu od njih - U-88, potopio britanski razarač Folknor 12. septembra, južno od Spitbergena. Sledećeg dana Nemci su se vratili. Prve su napale podmornice, koje potapaju dva trgovačka broda, a Luftvafe je uz gubitak od svega 5 Hainkela He 111, potopila 8 trgovačkih brodova. Pored toga, britanci su izgubili i 3 Harikena, koja su oborena od „prijateljske vatre“, ali su svi piloti spašeni. Sutradan, 14. septembra, jedan brod je potopljen od nemačke podmornive (već je ranije oštećen), ali odbrana potapa jednu podmornicu - U-589. U svim avio napadima tog dana, Luftvafe potapa samo jedan trgovački brod, a gubi više od 20 aviona. Do kraja bitke, Nemci gube još 10-tak aviona i jedni podmornicu - U-457, koju je potopio 16. septembra britanski razarač Impalsiv, a konvoju je potopljen još jedan trgovački brod 18. septembra. Ukupno u ovoj bici Nemci potapaju saveznicima 13. trgovačka broda.
Tirpic nije napao konvoj i združeni vazdušni odred je pre povratka iz Sovjetskog saveza u Ujedinjeno Kraljevstvo izveo samo jedan patrolan let, 14. septembra 1942. godine.
Reference
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Woodman, Richard (1994). Arctic Convoys 1941-1945. ISBN 978-0-7195-5752-1.
- Rihard Humble, Njemačka ratna mornarica. str. 147—148., „Alfa“ Zagreb 1977.
- L. L. fon Minhingen, Drugi svetski rat; knjiga 2. str. 165—168., „Narodna knjiga“ Beograd 1982.
- Vojna enciklopedija, Arktički konvoji. str. 210—211., Izdanje redakcije vojne enciklopedije Beograd 1970.