Korisnik:Mile Petrićević/pesak
| Спајкер | |
|---|---|
 Logotip koji spaja točak automobila i propeler letelice usvojen je oko 1915. godine | |
| Industrija | |
| Osnovano | 1880. |
| Ugašeno | 1926. |
| Osnivači | |
| Sedište | Holandija |
Rukovodioci |
|
| Proizvodi |
|
Spajker je bio holandski proizvođač kočija, automobila i letelica, osnovan 1880. godine od strane kovača Jakobusa i Hendrik-Jana Spijkera. Početno smeštena u Hilversumu, kompanija se 1898. godine preselila u Trompenburg, Amsterdam.
Značajni proizvodi kompanije Spajker uključuju izradu Zlatne kočije za državne ceremonije za holandsko kraljevstvo 1898. godine. 1903. godine, Spajker 60 HP trkački automobil bio je prvi automobil sa rasporedom F4, četiri pogonskih točkova, koji je koristio prvi šestocilindrični motor, kao i prvi sistem koji koristi četiri kočnice. Model C1 "Aerokok" iz 1919. godine bio je jedan od prvih automobila na svetu sa aerodinamično oblikovanom šasijom.
Istorija[uredi | uredi izvor]
1880. godine, holandska braća Hendrik Jan i Jakobus Spijker, kovači po profesiji, osnovali su svoju kompaniju za izradu i održavanje kočija u Hilversumu, Holandiji.
1898. godine, Spajker je proizveo "Zlatnu kočiju", koja je i dan danas u upotrebi kao jedna od dve važne ceremonijalne državne kočije holandske monarhije.
1899. godine počeli su sa proizvodnjom automobila, a 1900. godine predstavili su svoje prve modele, dva cilindrična motora od 3 konjskih snaga i 5 konjskih snaga, slični modelima kompanije Mercedes Benc.
Četvorocilindrični modeli su predstavljeni 1903. godine, zajedno sa šestocilindričnim Spajker 60 HP, trkačkim automobilom koji je bio prvi na svetu sa pogonom na sva četiri točka,[1] koristeći prvi sistem kočenja sa četiri točka.[2] Bio je prvi automobil izgrađen sa prednjim motorom i pogonom na sva četiri točka, a njegov motor sa šest cilindara takođe je bio prvi na svetu.[3]
Automobili iz 1905. godine imali su okruglu rešetku hladnjaka, koja je postala karakteristika mnogih automobila pre rata. 1907. godine, model od 18 konjskih snaga učestvovao je na trci dugačkoj 15.000 km od Pekinga do Pariza, završivši na drugom mestu u najzahtevnijoj trci tog vremena.[4]
Hendrik-Jan Spijker je umro 1907. godine na putu iz Engleske kada je potonuo trajekt na kom se nalazio, a njegova smrt je dovela do bankrota originalne kompanije. Grupa investitora kupila je kompaniju i ponovo pokrenula proizvodnju, ali Jakobus Spijker više nije učestvovao.
1913. godine, kompanija je ponovo imala finansijskih problema, a 1915. godine je preuzeta od strane novih vlasnika i preimenovana u Nederlandš Automobil en Vligtvigfabrik Trompenburg (Holandska automobilska i avionska kompanija). Pod novim vlasnicima, prethodni kompleksni raspon modela je pojednostavljen i predstavljen je novi automobil, 13/30 C1; prodaja je bila razočaravajuća.
1914. godine, Spajker se spojio sa holandskom fabrikom aviona N.V. i moto kompanija je postala Nula Tenaci invia est via, što na latinskom znači "Za istrajne nema neprohodnih puteva". Tokom Prvog svetskog rata, u kome je Holandija bila neutralna, proizvedeno je oko 100 borbenih aviona Spajker i 200 motora za avione.[5]
1919. godine, posle Prvog svetskog rata, prvi put je predstavljen automobil sa dva sedišta, C1 "Aerokok", sa aerodinamično oblikovanom šasijom koja je rašena pod uticajem dizajna aviona. Bio je predviđen kao pokazni automobil, ali je takođe proizvoden u vrlo ograničenom obimu.[4] Šasija automobila, sa zaobljenim bočnim plastikama i aerodinamičnim zadnjom trapom, dizajnirao je Jap Tjarda van Sterkenburg, brat Džona Tjarde i ujak Toma Tjarde, oba takođe automobilski dizajneri.
27. novembra 1920. godine završen je prvi Spajker 30/40 HP C4, sa motorom Majbah od 5.742 kubnih centimetara. Automobil je nazvan "Tenaks" (latinski za "uporni") i oborio je rekord u izdržljivosti na udaljenosti od 15.000 milja (24.000 km), koji je od 1907. godine držao Rols-Rojs Silver Gost za oko 6.000 km. C4 je prošao 30.360 km u holandskoj zimskoj klimi za samo malo više od mesec dana.[6]
1922. godine, vozač trka Selvin Edž krenuo je ka Bruklandsu u trkačkom automobilu Spajkeru C4, postavivši novi svetski rekord za ukupnu svetsku brzinu u kategoriji "Dupla 12" , prešavši 1.782 milje (2.868 km) prosečnom brzinom od 120 km/h (75 milja/sat) za 24 časa u dva navrata po 12 časova.[5]
1922. godine, kompanija je ponovo bankrotirala i kupio ju je distributer Spajkera u Britaniji, koji je preimenovao kompaniju u Spajker Automobilfabrik. Proizvodnja je nastavljena i cene su pale, ali je kompanija nastavila sa posrnućem. Poslednji proizvedeni model bio je dvotoni C2 kamion i automobil C4. Proizvodnja je trajala do 1926. godine kada su sva sredstva potrošena.[5][7]
Procenjuje se da je ukupna proizvodnja Spajker automobila bila najviše 2000 automobila.
1999. godine, nova kompanija, Spajker Kars, osnovana je, bez veze sa originalnom kompanijom, osim sa brendom, motom i logotipom.
Proizvodnja licenci i iznajmljivanje automobila[uredi | uredi izvor]
Pre smrti Hendrika-Jana Spajkera, on i njegov brat razvili su poseban odnos s holandskim električnim pionirom, Rento Hofstede Kralom.[8] Braća Spajker poznavali su Hofstedea Krala kada je bio mladić koji se trkao na trkama velosipeda u Holandiji i Nemačkoj kada je bio student inženjerstva prvo u Mitvaidi, a potom u Hanoveru na Tehničkom univerzitetu u 1880-ih godina. Hofstede Kral već je posedovao svoj prvi automobil u 1890-im godinama. U prvoj deceniji, on je skupio kolekciju automobila koja je uključivala brojne Spajkerove trkačke modele. Kolekciju je smestio u jednom delu Hemafa,[9] jedne od kompanija koje je osnovao. Iako je to bio početno hobi za njega, počeo je da prikuplja Spajkerove automobile u Hemafu s odobrenjem braće Spajker, a zatim i onih koji su preuzeli Spajker. Poboljšao ih je. Upravni odbor Hemafa žalio se da Hofstede Kral koristio deo fabrike kao svoju ličnu garažu i auto park. Kako bi izbegao kritiku, osnovao je kompaniju Spajker Automobiel Verhur Matsapij, koja je zajedno sa Amsterdamskom kompanijom Trompenburg postala prva agencija za iznajmljivanje automobila u Holandiji.[10] Jedna od njegovih drugih kompanija bila je Amerikan refajned motor kompanija, koja je pomagala u poboljšanju mehaničkih delova motora. Sve je to poteklo iz saobraćajne nesreće 1909. godine koju je doživeo Hofstede Kral sa svojim vozačem, čovekom po imenu Porthuis, gde je otkrio defekt u Spajkerovom mehanizmu upravljanja[11] koji je poboljšao.
Modeli automobila[uredi | uredi izvor]
| Ime vozila | Godina | Detalji |
|---|---|---|
| Spijker 3 hp | 1900-1902 | 2 cilindra |
| Spijker 5 hp | 1900-1900 | |
| Spijker 5 hp | 1900-1900 | bokser motor |
| Spijker 6 hp | 1902-1902 | motor sa vodenim hlađenjem |
| Spijker 10/12 | 1903-1903 | 2 cilindra |
| Spajker 20/24 | 1903-1904 | 4 cilindra |
| Spijker 36/50 | 1903-1903 | 6 cilindara, 5073 kubnih centimetara |
| Spajker 60/80 | 1903/1907 | 6 cilindara, 8821 kubnih centimetara |
| Spajker 16/20 | 1903-1907 | 4 cilindra |
| Spajker 30/36 | 1903-1907 | |
| Spajker 14/18 | 1904-1907 | 4 cilindra, 2544 kubnih centimetara |
| Spajker 20/28 | 1904-1907 | 4 cilindra |
| Spajker 25/36 | 1904-1905 | 4 cilindra, 7964 kubnih centimetara. Pogon na sva 4 točka |
| Spajker 32/40 | 1904-1905 | 5 cilindra. Pogon na sva 4 točka. |
| Spajker 15/22 | 1905-1907 | 4 cilindra, 3456 kubnih centimetara. |
| Spajker 10/15 | 1907-1907 | 4 cilindra |
| Spajker 15/22 | 1907-1907 | 4 cilindra, 2799 kubnih centimetara |
| Spajker 20/30 | 1907-1907 | 4 cilindra, 4562 kubnih centimetara |
| Spajker 30/42 | 1907-1907 | 4 cilindra, 6902 kubnih centimetara |
| Spajker 40/80 | 1907-1907 | 4 cilindra, 10603 kubnih centimetara |
| Spajker 15/22 | 1907-1910 | 4 cilindra, 2799 kubnih centimetara |
| Spajker 60/80 | 1909-1909 | 4 cilindra |
| Spajker 10/15 | 1910-1912 | 4 cilindra, kombi |
| Spajker 15/25 | 1910-1912 | 4 cilindra, kombi |
| Spajker 12 | 1910-1914 | 4 cilindra |
| Spajker 16 | 1910-1912 | 4 cilindra |
| Spajker 18 | 1910-1912 | 4 cilindra |
| Spajker 25 | 1910-1912 | 4 cilindra, 4589 kubnih centimetara |
| Spajker 25/30 | 1911-1912 | 6 cilindara |
| Spajker 20 | 1912-1916 | 4 cilindra, 3435 kubnih centimetara |
| Spajker 30 | 1912-1916 | 4 cilindra, 6082 kubnih centimetara |
| Spajker 40 | 1912-1916 | 6 cilindara, 7238 kubnih centimetara |
| Spajker 14 | 1913-1916 | 4 cilindra |
| Spajker 12 | 1914-1916 | 4 cilindra, 1795 kubnih centimetara |
| Spajker 13/30 C1 | 1916-1921 | 4 cilindra, 356 kubnih centimetara |
| Spajker 14/34 C1 | 1920-1921 | 4 cilindra, 3562 kubnih centimetara |
| Spajker C2 | 1916-1926 | 4 cilindra, 4607 kubnih centimetara, Dvotoni kamion |
| Spajker 30/40 C4 | 1920-1926 | 6 cilindara, Majbah motor, 5742 kubnih centimetara |
Letelice[uredi | uredi izvor]
- Spijker V.1 - 1917 borbeni avion sa jednim sedištem
- Spijker V.2 - 1917 trening avion
- Spijker V.3 - 1919 borbeni avion sa jednim sedištem
- Spijker V.4 - izviđački avion sa dva sedišta, čija je konstrukcija prekinuta pre završetka.
Spajker na poštanskim markama i u filmu[uredi | uredi izvor]
Oba automobila marke Spajker pojavljuju se na holandskim poštanskim markama (prvi dan izdavanja: 10. maj 2004. godine).
Automobil kojim je upravljao Kenet Mor u filmu "Dženevjev" iz 1953. godine, koji govori o trci starovremenih automobila od Londona do Brajtona, je Spajker 12/16-HP Dabl Faeton iz 1905. godine. Ovo vozilo zelene boje je dva puta prefarbano u žutu boju, prvo za film, a zatim ponovo za trku 2023. godine u znak obeležavanja 70. godišnjice njegovog filmskog izdanja.[12]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Four-wheel drive | The Knowledge | Features | octane”. web.archive.org. 2009-05-03. Pristupljeno 2024-05-15.
- ^ G. N. Georgano (na jeziku: engleski), 2023-08-25, Pristupljeno 2024-05-15
- ^ Henri, A. (1975). 4-vil drajv - Rejsing Formula for Fejlijur?. London.
- ^ a b „Spykercars”. spykercars.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-05-15.
- ^ a b v Ryan (2013-02-05). „Spyker’s Interesting History” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-05-15.
- ^ „Spyker schilderijen van Araun Gordijn onthuld”. www.autozine.nl (na jeziku: holandski). Pristupljeno 2024-05-15.
- ^ Mančester gardijan. 21. 07. 1922. str. 7.
- ^ Rento Hofstede Crull (na jeziku: holandski), 2023-08-11, Pristupljeno 2024-05-15
- ^ Heemaf (na jeziku: holandski), 2024-03-21, Pristupljeno 2024-05-15
- ^ Tujk, Jap (2009). Jedan izuzetno energičan preduzetnik - Rento Volter Hendrik Hofstede Krul (1863-1938): pionir elektrosnabdevanja u Holandiji - #3: Opuštanje: bicikl i automobil kao hobi. Zutfen, Holandija: Histori i Volburg Pers. str. 25—31. ISBN 90-5730-640-9.
- ^ „holechistorie.nl”. www.holechistorie.nl. Pristupljeno 2024-05-15.
- ^ „Genevieve pin-up regains its movie idol looks”. Veteran Car Run 2024 (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-05-15.