Korisnik:Dejvas/Problemske teme
Šahovski problemi mogu se razvrstati po temama, odnosno njihovom strateškom sadržaju.
Prethodništvo[uredi | uredi izvor]
Za problem koji je neko već ranije komponovao kaže se da ima prethodnika. Prethodništvo je potpuno ako su tema, strategija i pozicije glavnih figura identične ili prilično identične. O delimičnom prethodništvu govorimo u slučaju kad dva problema liče jedan na drugi, ali ne u svakom pogledu.
Baterija[uredi | uredi izvor]
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |           | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Prilično česta postava figura u problemu. Sastoji se od:
Figure su poređane tim redom na istom redu, liniji ili dijagonali. Baterija se otvara kad se pomeranjem figure 2. otkrije šah ili mat kojim preti figura 1.
Iznudica[uredi | uredi izvor]
Šahovski problem u kojem prvi potez belog (ključ) ne sadrži pretnju, već samo čeka potez crnog koji je stavljen u cugcvang. Početna pozicija problema može biti dvojaka: ne mora se raditi o potpunoj iznudici, ali iznudica može biti potpuna.
Iznudica na pretnju[uredi | uredi izvor]
Problem s potpunom iznudicom u kom prvi potez belog ne samo što zadržava cugcvang nego stvara i pretnju, obično sa izmenjenom igrom.
Bristolska tema[uredi | uredi izvor]
Termin označava "oslobađajući" potez figurom koja se kreće po jednoj liniji i preko određenog polja, tako da se druga figura može kretati istom linijom i u istom pravcu, i zauzeti to polje. Ime potiče od tropoteznog problema Frenka Haleja (1828-1906) koji je dobio prvu nagradu na turniru u Bristolu 1861. godine.
Sporedno rešenje[uredi | uredi izvor]
Varijante problema koje nisu direktno povezane ili ne sačinjavaju deo glavne igre.
Izmenjena igra[uredi | uredi izvor]
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |   | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Termin upotrebljen da se označe nastavci ili matovi nakon prvog poteza belog, koji se razlikuju od onih u prividnoj ili virtuelnoj igri.
Konstrukcioni zadatak[uredi | uredi izvor]
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
To je oblik neortodoksnog problema u kom kompozitor želi ostvariti postavu s maksimalnim brojem poteza istog tipa, kao npr. šahova, patova, matova itd. Rekord se objavljuje ne kao problem za rešavanje, već kao izazov drugim kompozitorima. Ako dva kompozitora postignu isti rekord, smatra se da je bolji onaj koji je ostvaren s manjim brojem jedinica na tabli.
Prvi rekordni zadatak ostvaren je 1848. godine kad je M. Bezel objavio poziciju sa slike u Nemačkim šahovskim vestima (nem. Deutsche Schachzeitung).
Nuzrešenje[uredi | uredi izvor]
Alternativna solucija problema s kojom kompozitor nije računao.
Korekcija[uredi | uredi izvor]
Korekcija crnog[uredi | uredi izvor]
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |  | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Crna figura koja se kreće nasumično može belom dozvoliti mat (sekundarna pretnja). No ako pažljivije izaberemo polje na koje ćemo je postaviti, figura može "korigovati" grešku, sprečavajući sekundarnu pretnju kao valjan nastavak. Međutim, korekcija će sadržavati drugu grešku (sekundarna greška) koja će belom dozvoliti novi nastavak.
Korekcija belog[uredi | uredi izvor]
U dvopoteznom problemu korekcija belog implicira varke bele figure čiji potez nasumce biva korigovan pažljivim izborom polja dolaska.
Kritični potez[uredi | uredi izvor]
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Za problemistu je kritičan onaj potez pri kojem dama, top ili lovac prelazi preko jednog polja (kritično polje), čime se dobija da figura koja potom dođe na to polje uzrokuje secište.
Kritični potez može se klasifikovati prema tome da li je beli ili crni igrao kritični potez, koja strana okupira kritično polje, i koja strana postiže prednost tim manevrom.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Ukršteni šah[uredi | uredi izvor]
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Kad na šah belog crni odgovori paradom koja ujedno znači otvoreni šah ili mat, govorimo o ukrštenom šahu.
Rešenja problema[uredi | uredi izvor]
- ^ 1. Dc6. Baterija na e-liniji je direktna, a ona na d-liniji indirektna.
- ^ 1. Dc4 s izmenama nakon pomeranja c-pešaka.
- ^ 1. Le8 (2. Td5). Greška koja dopušta sekundarnu pretnju 2. T:c8 (nakon 1. ... Sf4) korigovana je sedam puta.
- ^ varka 1. Sc4? b3!, varka 1. Sc (nasumično)? T:d5!, ključ 1. Sb5!
- ^ 1. Tb5 (2. Se4). Nakon 2. Da8 i 1. ... T:e7 beli okupira kritično polje u svoju korist isljučivši crnu figuru koja igra.
- ^ 1. Kb3 (2. Db4). Tri različita ukrštena šaha.
Reference[uredi | uredi izvor]
- Hari Golombek, Šahovska enciklopedija, Prosvjeta, Zagreb, 1980. godine