Korisnik:Lidijak000/pesak2

Taufik el-Hakim (arapski: توفيق الحكيم‎, 9. oktobar 1898. – 26. jul 1987.) bio je egipatski pisac i vizionar. Jedan je od pionira arapskog romana i drame. Trijumfi i neuspesi koji su predstavljeni u njegovim ogromnim predstavama su simbol pitanja sa kojima se suočavao egipatski dramski žanr dok je nastojao da prilagodi svoje složene načine komunikacije egipatskom društvu.

Taufik el-Hakim
Datum rođenja	9. oktobar 1898.
Mesto rođenja	Aleksandrija, Egipat
Datum smrti	26. jul 1987.
Mesto smrti	Kairo, Egipat
Zanimanje	Dramaturg Romanopisac

Rani život

Taufik Ismail el-Hakim je rođen 9. oktobra 1898. godine u Aleksandriji, u Egipatu, od oca Egipćanina i majke Turkinje. Njegov otac, bogat i ugledni civilni službenik, radio je kao sudija u selu al-Delnegat, u centralnoj provinciji Buhejra. Njegova majka je bila ćerka turskog oficira u penziji. Taufik el-Hakim se upisao u osnovnu školu Damanhour sa sedam godina. Osnovnu školu je napustio 1915. i otac ga je dao u javnu školu u provinciji Buhejra, gde je završio osnovnu školu. Međutim, zbog nedostatka odgovarajuće srednje škole u ​​pokrajini, Taufik el-Hakim se preselio u Kairo kod svojih stričeva da nastavi studije u srednjoj školi Muhamed Ali.

Nakon studija u Kairu, preselio se u Pariz, gde je diplomirao pravo i počeo da priprema doktorsku tezu na Sorboni. Međutim, njegova pažnja se sve više usmeravala ka pariskim pozorištima i operi i, posle tri godine provedene u Parizu, napušta studije i vraća se u Egipat 1928. godine pun ideja za transformaciju egipatskog pozorišta.

Drame

Objavljivanje i izvođenje njegove drame "Ahl el Kahf" (Ljudi pećine, 1933.) predstavljalo je značajan događaj u egipatskoj drami. Priča o "ljudima pećine" nalazi se u osamnaestoj suri Kurana, kao i u drugim izvorima. Radi se o priči o sedam spavača iz Efesa koji su se, da bi izbegli rimski progon hrišćana, sklonili u pećinu. Oni spavaju tri stotine godina, a bude se u sasvim drugoj eri - ne shvatajući, naravno. Koristeći sveobuhvatne teme – ponovno rođenje u novom svetu i sklonost povratku u prošlost – el-Hakimova drama se dotiče nekih opštih kulturnih tema koje su u to vreme bile od velikog značaja za intelektualce, a zbog ozbiljnosti svrhe predstave, većina kritičara je odlučila da istakne te karakteristike njegove drame.

U roku od godinu dana, el-Hakim je proizveo još jedno veliko i veoma poštovano delo, "Shahrazad" (Šeherezada, 1934.). Iako je glavni lik čuveni narator zbirke "Hiljadu i jedna noć", scenario za ovu predstavu je napisan nakon što su sve priče ispričane. Sada izlečen od svog besa protiv ženskog pola virtuoznošću pripovedanja žene koja mu je sada supruga, kralj Šahrijar napušta svoje pređašnje puteve i kreće na putovanje u potrazi za znanjem, samo da bi otkrio da je uhvaćen u dilemi čija fokus je sama Šeherezada. Kroz vezu sa drevnom boginjom Izidom, Šeherezada se pojavljuje kao krajnja misterija, izvor života i znanja. Iako se komad danas smatra jednim od njegovih najboljih dela, Taha Husein, istaknuti arapski pisac i jedan od vodećih intelektualaca tadašnjeg Egipta, kritikovao je neke od njegovih aspekata, uglavnom da nije prikladan za pozorišnu predstavu. Kasnije su dva pisca zajedno napisala roman "Al-Qasr al-Mashur" (Začarani zamak, 1936.) u kojem su oba autora ponovo razmotrila neke od tema iz el-Hakimove drame. Kada je trupa nacionalnog pozorišta osnovana u Egiptu 1935. godine, prva predstava koju je postavila bila je Narod pećine. Predstave nisu imale uspeha. Kao prvo, publika nije bila impresionirana predstavom u kojoj je radnja na sceni bila toliko ograničena u poređenju sa popularnijim vrstama drame. Čini se da su takvi problemi u oblasti produkcije i recepcije naveli el-Hakima da koristi neke od svojih predgovora kako bi razvio predstavu o svojim dramama kao o " 'théâtre des idées" (francuski: pozorište ideja), delima za čitanje, a ne za izvođenje. Uprkos takvim kritičnim kontroverzama, nastavio je da piše drame sa filozofskim temama iz različitih kulturnih izvora.

Neke od el-Hakimovih frustracija aspektom izvedbe bile su podstaknute pozivom da napiše seriju kratkih drama za objavljivanje u obliku novinskog članka. Ova dela su okupljena u dve zbirke, "Masrah al-Mugtama" (Teatar društva, 1950.) i "Al-Masrah al-Munawwa" (Pozorište Miscelani, 1956). Najupečatljiviji od ovih komada je "Ughniyyat al-Mawt" (Pesma smrti), jednočinka koja sa majstorskom ekonomičnošću prikazuje napetu atmosferu u Gornjem Egiptu dok porodica čeka povratak najstarijeg sina, studenta u Kairu, da bi izvršio ubistvo kao odgovor na krvnu osvetu.

El-Hakimov odgovor na društvene transformacije koje je donela revolucija 1952. godine, koju je kasnije kritikovao, bila je drama "Al Aydi Al Na'imah" (Meke ruke, 1954.). Ovo delo odnosi se na princa iz bivše kraljevske porodice koji se našao bez značajnije uloge u novom društvu, na poziciji u kojoj mu se pridružuje mladi akademik koji je upravo završio pisanje doktorske teze o upotrebi arapskog predloga hatta. Predstava na zabavan, ali očigledno didaktičan način istražuje načine na koje su ove dve naizgled beskorisne individue odlučile da identifikuju svoje uloge u novom socijalističkom kontekstu. Iako ovoj predstavi možda nedostaje suptilnosti, ona jasno ilustruje el-Hakimov razvoj kao dramskog pisca na način na koji je razvio svoju tehniku kako bi otvorio teme od savremenog interesa. Njegov komad je bio osnova popularnog egipatskog filma sa istim imenom, sa Ahmedom Mazharom u glavnoj ulozi.

Godine 1960., el-Hakim je trebalo da pruži dalju ilustraciju ovog razvoja svoje tehnike sa drugom predstavom smeštenom u raniji period egipatske istorije, "Al Sultan Al-Ha'ir" (Zbunjeni Sultan). Predstava na najefikasniji način istražuje pitanje legitimacije moći. Mamelučki sultan na vrhuncu svoje moći iznenada se suočava sa činjenicom ne može da bude vladar. Do 1960. godine, kada je ova drama objavljena, neke od početnih euforija i nada koje je izazvao sam naseristički režim, izražene u "Mekim rukama", počele su da blede. Egipatski narod se suočio sa nekim neprijatnim realnostima poput korišćenja tajne policije za suzbijanje javnog izražavanja mišljenja i kultom ličnosti Gamala Abdela Nasera. U takvom istorijskom kontekstu, el-Hakimova drama se može posmatrati kao donekle hrabra izjava o potrebi da se čak i najmoćniji pridržavaju zakona zemlje i molba vladajućem vojnom režimu da izbegava upotrebu nasilja i umesto toga tražiti legitimitet primenom zakona.

"Rosasa Fel Qalb" (Metak u srcu, 1964.) počinje da se daje u pozorištima u Kairu sa Salahom Zulfikarom u glavnoj ulozi. Događaji se vrte oko Nagiba, koji je u teškoj finansijskoj situaciji i koji se na prvi pogled zaljubljuje u devojku Fifi i ne zna ko je ona, pa priča svom prijatelju, dr Samiju, priču i saznaje da je ona njegova verenica. Ova predstava je jedna od tri el-Hakimove drame, u kojima je zaključak bio otvoren i na taj način neuverljiv.

Dvotomni engleski prevod el-Hakimovih sabranih drama nalazi se u Uneskovoj kolekciji reprezentativnih dela.

Stil i teme

Tri tipa el-Hakimove pozorišne umetnosti su:

• Biografsko pozorište: Grupa drama koje je napisao u ranom životu u kojima je izražavao svoje lično iskustvo i stavove prema životu. Obuhvata više od 400 predstava među kojima su "Al-Arees" (Mladoženja) i "Amama Shibbak al-Tazaker" (Pred blagajnom). Ove drame su bile više umetničke jer su se zasnivale na el Hakimovom ličnom mišljenju u kritici društvenog života.

• Intelektualno pozorište: Ovaj dramski stil proizvodi komade za čitanje, a ne za glumu. Tako je odbio da ih nazove predstavama i objavio ih u zasebnim knjigama.

• Ciljno pozorište: Njegov cilj je da doprinese egipatskom društvu fiksirajući neke vrednosti društva, izlažući realnost egipatskog života.

El-Hakim je bio u stanju da razume prirodu i da je prikaže u stilu koji kombinuje simbolizam, stvarnost i maštu. Savladao je naraciju, dijalog i biranje postavki. Dok su el-Hakimove ranije drame bile napisane na književnom jeziku, on kasnije sprovodi niz eksperimenata sa različitim nivoima dramskog jezika. U drami "Al-Safqah" (Dogovor, 1956.) je sa temama o vlasništvu nad zemljom i eksploataciji siromašnih seljaka-farmaca oblikovao dijalog u nečemu što je nazvao "treći jezik", onaj koji se mogao pročitati kao tekst na standardnom pisanom jeziku književnosti, ali je takođe mogao biti izveden na sceni na način koji je svakako bio razumljiv većoj populaciji od pismene elite grada. Možda postoji ironija u činjenici da je još jedna od el-Hakimovih drama iz 60-ih, "Ya tali al-Shajarah" (Penjačica, 1966.), bila jedno od njegovih najuspešnijih dela sa ove tačke gledišta, upravo zato što je upotreba književnog jezika u dijalogu u velikoj meri doprinela nestvarnosti atmosfere u ovom stilu Pozorišta apsurda koji uključuje obimne odlomke nekomunikacije između muža i žene. El-Hakim je nastavio da piše drame tokom 60-ih, među kojima su najpopularnije bile "Masir Sorsar" (Sudbina bubašvaba, 1966.) i Bank "al-Qalaq" (Banka anksioznosti, 1967.).

Uticaj na arapsku književnost

Taufik el-Hakim je jedan od glavnih pionira u modernoj arapskoj književnosti. U posebnom domenu pozorišta, on ima sveobuhvatnu ulogu kao jedini osnivač čitave književne tradicije, kao što je Taha Husein ranije jasno rekao. Njegove borbe u korist arapske drame kao književnog žanra, njenih tehnika i jezika, uporedo su uticale da dostigne centralnu ulogu u savremenom egipatskom političkom i društvenom životu.

Hakimova drama "Smrtna pesma" iz 1956. godine bila je osnova libreta za operu "Sumeidina pesma" Muhameda Feiruza iz 2008. godine.