Korisnik:Serbijana/pesak
{{rut}} Prva srpska ženska osnovna škola[uredi | uredi izvor]
U XIX veku su žene u većini evropskih zemalja dobile pravo na osnovno obrazovanje. Širom Srbije su u tom periodu postojala mogobrojna "učilišta" za mušku decu, a retke su bile devojke, devojčice, privilegovane da ih pohađaju. Jedan mali broj ženske dece imućnijih porodica je sticao kućno obrazovanje dok je u Beogradu bilo i onih koje su išle u školu sa dečacima. Upraviteljstvo varoši Beograda je 13. jula 1842. godine sestrama Katarini i Sofiji Lekić odobrilo otvaranje ženske škole. Takođe, u istom saopštenju je odobreno i Nataliji Petrović otvaranje iste takve ženske škole. To su bile privatne škole u Beogradu pod nadzorom države.[1] U Srbiji se ideja o školovanju ženske dece ozvaničila 1844. godine tzv. 'školskim zakonom' Ustrojenije javnog učilišnog nastavlenija, kojim su po prvi put zvanično obuhvaćena deca oba pola. Tako je otvorena prva državna ženska škola u Paraćinu u septembru 1845. godine a ukupno školovanje je iznosilo šest godina.[2] U prvom Školskom zakonu Kneževine Srbije[3] donetom 1844. godine a izrađenom po nacrtu Jovana Sterije Popovića, spominje se i školovanje ženske dece, i kasnije u svim narednim zakonima.
Prve ženske privatne škole[uredi | uredi izvor]
Na inicijativu činovnika i bogatih trgovaca tadašnjeg Beograda, a uz preporuku tadašnjeg Tatarina praviteljstva srpskog Tase Hadži-Popovića, sestre Katarina i Sofija Lekić su podnele molbu Upraviteljstvu varoši Beograda za "otvaranje škole za žensku mladež koja bi pružala kako obrazovanje u ženskom radu - štrikovanju, šlingovanju šava, vezu sa svilom i zlatom, tako i u srpskom čitanju i pisanju"[4]. Upraviteljstvo je 13. jula 1842. godine odobrilo ovu molbu, s tim da austrijska učiteljica Natalija Petrović ima nadležnost nad radom te škole i da ona vrši njihovo pedagoško usmerenje.
Natalija Petrović je rođena 1807. godine u Novom Sadu, tadašnjoj Austro-Ugarskoj, gde je učila osnovnu školu. U istom saopštenju Upraviteljstva je i njoj odobreno da otvori svoju žensku školu, s tim da njena škola podleže nadzoru Školske direkcije koja će izveštavati Popečiteljstvo prosveštenija šta se deci predaje.
Prva ženska državna škola[uredi | uredi izvor]
Prema tom prvom srpskom zakonu o obrazovanju - Ustrojenije javnog učilišnog nastavlenija - devojčice su mogle da se školuju sa dečacima ali samo do svoje desete godine života, ili u posebnim ženskim školama. Zbog toga je u septembru 1845. godine otvorena prva ženska državna škola u Srbiji, u Paraćinu[5]. Želelo se poboljšanje tadašnjeg podređenog položaja žene u društvu. U julu 1846. godine doneta je uredba Ustrojenije devojački sveučilišta kojom se preciznije definiše nastavni plan i program ženskih škola. I u Beogradu je po usvajanju Uredbe, godinu dana posle Paraćina, tačnije 1. septembra 1846. godine otvorena prva javna ženska osnovna škola, a zatim i u drugim varošima Srbije. Tako je počela institucionalizovana mreža širenja ženskog obrazovanja po Srbiji.
Funkcionisanje prvih ženskih osnovnih škola do 1882. godine[uredi | uredi izvor]
Posle donošenja Zakona iz 1844. godine otvarale su se kako privatne tako i državne osnovne ženske škole. Mnoge ugledne porodice su želele da im i ženska deca steknu obrazovanje.
Šestogodišnje školovanje je podrazumevalo tri razreda, svaki u trajanju od po dve godine. U početni razred su primane devojčice sa šest navršenih godina života pa naviše. Gornja starosna granica nije postojala. U ženskim školama su angažovane isključivo učiteljice, a pismenim svedočanstvima su morale da potvrde svoje vladanje.
Nije postojao određeni plan i program, samo preporuke. Svrha školovanja je bila da se 'mlade gospođice' opismene, steknu najosnovnija znanja i nauče izradu ručnih radova. Nastava je bila podeljena na dve smene. Prepodne se učilo manje-više sve što i u muškoj školi. Izuzev - gramatike, istorije, stilistike, zemljopisa. Umesto tih predmeta učilo se pevanje, glasno čitanje, lepo ponašanje. Popodnevni časovi su bili posvećeni šivenju, pletenju, vezu.
Nivo obrazovanja i stečenog znanja među decom različitog pola je bio u znatnom raskoraku. Neprestano je bilo pokušaja da se izjednači njihovo obrazovanje, do decembra 1882. godine. Tada je donet novi zakon koji je propisao da se i u muškoj i u ženskoj osnovnoj školi izučavaju isti predmeti.
{{ВикиСениор2021}}
- ^ „Pedagoški fakultet Užice, Zbornik radova br. 19, decembar 2017. godine” (PDF).
- ^ „Centar za naučno istraživački rad SANU/Univerzitet Kragujevac” (PDF).
- ^ „Ustrojenije javnog učilišnog nastavlenija”.
- ^ „N. A. Vasojević, Univerzitet u Beogradu, Multidisciplinarne doktorske studije, 2014. godine” (PDF).
- ^ Obrazovanje kao činilac modernizacije u XIX veku: Analitička skica, dr Ljubinka Trgovčević, 1994. god.