Kostobrani
Kostobrani su dio sportske opreme i postavljaju se na goljeničnu kost da bi zaštitili sportistu od povrede koja može nastati pri kontaktu sa sportskim rekvizitom, dijelom opreme ili drugim igračem. Koriste se u sportovima kao što su: fudbal, hokej na travi, hokej na ledu, lakros, ragbi, bejzbol i kriket, ali i pri planinarenju i pri borbama u kik-boksu i MMA. U nekim sportovima nošenje kostobrana je obavezno prema pravilima, dok u drugim igrači sami biraju da li će ih koristiti.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Korištenje kostobrana je inspirisano korištenjem štitnika za potkoljenice koje su vojnici nosili još od vremena stare Grčke i Rima. Tada su korišteni najčešće štitnici od bronze ili nekog drugog metala[1]. Biblijski zapis navodi da je Golijat takođe nosio slične štitnike[2]. U srednjem vijeku štitnici su pokrivali čitav dio od stopala do koljena i sa prednje i sa zadnje strane. Bili su napravljeni od tkanine, kože ili gvožđa[3].
-transparent.png){kind=spacer}
U 19. vijeku kostobrani počinju da se koriste i na sportskim borilištima.
Prvi sport u kome su se počeli koristiti kostobrani bio je kriket. Kostobrani su uvedeni ne kao zaštita od udarca protivnika, već kao dio opreme koji će zaštiti udarača od udara lopte. Udarač koji je nosio kostobrane mogao je da bolje pokrije vratnice bez straha od povrede.[4] Bacači su nakon toga počeli da bacaju brže i jače lopte više prema udaračima, a ne prema vratnicama što je kasnije zabranjeno pravilom koje je definisalo da sudija može da poništi bacanje koje ne bi pogodilo vratnice ako ne bi bilo udarača.[5] Kasnije su i igrači na ostalim pozicijama počeli da koriste kostobrane.
Kostobrane je u fudbalu prvi počeo koristiti 1874. godine Sem Veler Vidouson koji je istovremeno sa fudbalom igrao i kriket. Kožne kostobrane je stavio u štucne da bi spriječio povrede od udaraca u potkoljenicu.[6] U početku su mu se drugi igrači smijali, ali su kasnije kostobrani postajali sve popularniji pa su danas dio obavezne fudbalske opreme prema pravilima. Fudbaler mora nositi kostobrane na terenu pa čak i pri zagrijavanju za ulazak u teren. Pravilima su definisani i materijali od kojih kostobrani mogu biti napravljeni. Tako su zabranjeni materijali koji pružaju prenizak nivo zaštite, npr. kartonski kostobrani, ali i oni koji mogu povrijediti druge fudbalere, npr. metalni kostobrani[7]. Koriste se kostobrani koji pored potkoljenice štite i članak i Ahilovu tetivu i oni bez te dodatne zaštite[8].
U bejzbolu je kostobrane prvi počeo da koristi hvatač Njujork džajantsa Rodžer Brešanan 1907. godine. Bili su napravljeno od kože i kaiševima vezani za nogu.[9]
Materijali
[uredi | uredi izvor]Kostobrani se danas prave od različitih sintetičkih materijala, a izbor materijala zavisi od nivoa takmičenja u kom se upotrebljava, od sporta u kome se upotrebaljava kao i pozicije sportiste na terenu, kada se radi o timskim sportovima. Tako fudbalskom golmanu najčešće nije potreban visok nivo zaštite i treba da bude što lakši i spremniji na intervenciju pa će izabrati lagani materijal za kostobrane, dok hokejaškom golmanu treba visok nivo zaštite zbog stalnih udaraca gdje pak ogromnom brzinom ide prema njemu. Odbrambenim i veznim fudbalerima takođe je potreban visok nivo zaštite, dok napadači i pored potrebe za zaštitom biraju lakše kostobrane da bi bili što lakši i brži[10].
Najčešći materijali koji se koriste su[11]:
- fiberglas - krut, čvrst, ali lagan materijal
- spužva - veoma lagan materijal, ali ne toliko čvrst i krut kao fiberglas
- poliuretan - težak, čvrst i krut materijal koji pruža skoro potpunu zaštitu od svih udaraca
- plastika - pruža najmanju zaštitu
- metal - najčvršći, ali težak i neudoban materija koji je i zabranjen u većini kontaktnih sportova
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Jastrow. Bronze Greaves BM GR1856.12-26.615. 2006. Photograph. The Greeks in Southern Italy, The British Museum, Upper Floor, Room 73, London, United Kingdom.
- ^ 1 Samuel. Student's Life Application Bible. Wheaton: Tyndale House, 1997. Print. New Living Translation
- ^ "Medieval Knights Greaves." All Things Medieval. Web. 11 Nov. 2011. <http://medieval.stormthecastle.com/armorypages/greaves.htm Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. jul 2020)>.
- ^ Bowen, Rowland. Cricket: a History of Its Growth and Development throughout the World;. London: Eyre & Spottiswoode, 1970. Print.
- ^ "Laws - Laws of Cricket - Laws & Spirit - Lord's." Top Stories - News - Lord's. Lord's: The Home of Cricket. Web. 12 Nov. 2011. <http://www.lords.org/laws-and-spirit/laws-of-cricket/laws/ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. mart 2013)>.
- ^ Cox, Richard William, Dave Russell, and Wray Vamplew. Encyclopedia of British Football. London: F. Cass, 2002. Print.
- ^ Soccer Law 4 The Players' Equipment (jezik: engleski)
- ^ Futbolьnыe щitki: istoriя, sovetы Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. februar 2014) (jezik: ruski)
- ^ Appel, Marty. A Second Look at Hall of Famer Roger Bresnahan. Memories and Dreams (Vol. 33, No. 6; Winter 2011-2012, str. 39). National Baseball Hall of Fame official magazine. "A pair of his shin guards is ... part of the Hall of Fame's collection ...."
- ^ What are Shin Guards?
- ^ „Soccer Shin Guards”. Arhivirano iz originala 05. 09. 2013. g. Pristupljeno 10. 09. 2013.