Krsmanovićeva kuća (Zgrada „Borova”) u Šapcu

Krsmanovićeva kuća (Zgrada „Borova”)
Krsmanovićeva kuća (Zgrada „Borova”)
	Krsmanovića kuća, Šabac
Opšte informacije
Mesto	Šabac
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Zgrada
Vreme nastanka	1891
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	www.vaza.co.rs

Krsmanovićeva kuća (Zgrada „Borova”)se nalazi u strogom centru Šapca, na raskrsnici dve centralne ulice Gospodar Jevremove i Masarikove.^[1]^[2]

Istorija

Krsmanovića kuća u ulici Masarikova broj 2, jedno od najreprezentativnijih dela prve faze srpskog akademizma, prepoznatljiv je simbol Šapca sagrađena je 1891. godine, kako je i zabeleženo na pročelju. Svojim položajem i značajem ova zgrada dominira centrom grada, a građena je kao poslovno-stambeni objekat koji u prizemnom delu sadrži nekoliko velikih lokala, dok je sprat predviđen za stanovanje. Ovo reprezentativno zdanje bilo je miraz, supruge beogradskog veletrgovca i izvoznika Dimitrija Krsmanovića, Jovanke Topuzović iz Šapca. Zgrada je značajna ne samo kao kulturno-istorijski spomenik već i kao vredan objekt srpske arhitekture, izgrađen u zadnjoj deceniji XIX veka. Izvedena je po planovima Jovana Ilkića, jednog od najplodnijih srpskih arhitekata u XIX veku. Objekat ima naročit značaj i u tom smislu što je dobar primer filantropije svog vremena, jer je Jovanka Topuzović koja je kuću dobila u miraz od oca, inače čuvenog šabačkog trgovca, izdavanjem dućana opremala siromašne devojke za udaju pokazavši nesebičnost i samilost.

Nakon gradnje u kući je bilo smešteno Drinosavsko kolo jahača Knjaz Mihajlo, a potom Trgovačka omladina Šapca. Poslednji od naslednika iz porodice Krsmanović, kako bi ostala zaštićena i sačuvana, poklonio je kuću državi. Objekat je pod zaštitom države od 1985. godine kao spomenik kulture. U novijoj istoriji po prodavnici "Borovo" koja se duže vreme nalazi u prizemlju odomaćio se i naziv zgrada "Borova“.

Arhitektura

Zdanje je sazidano na uglu Masarikove i G. Jevremove ulice, na regulacionim linijama, u stilu akademizma, sa reprezentativno obrađenim fasadama. Treća, ugaona fasada je sa širokim portalom za poslovni prostor u prizemlju, balkonom iznad na koji vode vrata, a u samom vrhu, u nivou krovnih ravni, postavljena je bila reprezentativna kupola, koja je uništena u Prvom svetskom ratu, zajedno sa nizom slobodnostojećih figura koje su bile postavljene na vrhu visoke atike duž obe ulične fasade. Levo i desno od ugaonog fronta nalaze se po dve dekorativne niše sa alegorijskim figurama boginje Flore, između kojih je po jedan visoki lučni prozorski otvor. Na spratnom delu su udvojeni prozorski otvori čija ukupna širina odgovara širini izloga u prizemlju. Po sredini fasade iz Masarikove ul. postavljen je visoki lučno zasveden prolaz za dvorište objekta u kome je smešten ulaz za spratni deo građevine.

Reference

^ „Šabac/Krsmanovića kuća”. Arhivirano iz originala 23. 10. 2013. g. Pristupljeno 22. 10. 2013.
^ „Šabac na dlanu”. Arhivirano iz originala 23. 10. 2013. g. Pristupljeno 22. 10. 2013.

Spoljašnje veze

Literatura

Zavod za zaštitu spomenika Valjevo: "Spomeničko nasleđe Kolubarskog i Mačvanskog Okruga" . . Ваљево. 2006. ISBN 978-86-904745-2-3. COBISS.SR 131307532

[1] „Šabac/Krsmanovića kuća”. Arhivirano iz originala 23. 10. 2013. g. Pristupljeno 22. 10. 2013.

[2] „Šabac na dlanu”. Arhivirano iz originala 23. 10. 2013. g. Pristupljeno 22. 10. 2013.

[1]

[2]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Mačvanskom upravnom okrugu
Bogatić	Crkva Rođenja Bogorodice u Bogatiću Crkva - spomen kosturnica Vaznesenja Hristovog Zgrada starog okružnog načelstva u Bogatiću Crkva svetih Petra i Pavla u Glogovcu Etno park u Sovljaku Okućnica Dragoljuba Jurišića
Vladimirci	Manastir Kaona Konak u Vladimircima Crkva Sv. apostola Luke u Jaloviku Crkva Svetog proroka Ilije u Mehovinama
Koceljeva	Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Koceljevi Crkva Svetog Arhiđakona Stefana u Svileuvi Zgrada Velike škole u Koceljevi Zgrada Male škole u Koceljevi
Krupanj	Kuća u selu Tolisavcu Crkva Uspenja Presvete Bogorodice Dobri Potok (Krupanj) Stara apoteka Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Cvetulji
Loznica	Manastir Čokešina Manastir Tronoša Loznički grad Zgrada „Stare apoteke“ Okućnica Pavlović Jevrema u Trbosilju Dom kulture „Vuk Karadžić” Loznica Kuća Katića sa Galerijom Miće Popovića Vila doktora Petrovića Vila „Katarina” Vila „Benkara” Vila „Ankica” Vila „Sunčica” Vila „Gučevo” Vila Zdravlje Vila „Cer” Vila „Danica - Dom Vujića” Vila „Ivanka” Zgrada gimnazije „Vuk Karadžić” u Loznici Zgrada Uprave javnih prihoda u Loznici Zgrada Stare bolnice u Loznici Zgrada OŠ „Stepa Stepanović” u Tekerišu Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Lešnici Crkva Svetog proroka Ilije u Jadranskoj Lešnici
Ljubovija	Crkva brvnara u Selancu Stari most u Donjoj Orovici Crkva brvnara u Donjoj Orovici Kompleks „Mačkov kamen“
Mali Zvornik	Spomen kuća NOR-a Crkva Svete Trojice u Donjoj Trešnjici
Šabac	Crkva Preobraženja Spomen-kapela sa kosturnicom u Prnjavoru Zgrada stare bolnice u Šapcu Zgrada Polugimnazije u Šapcu Kuća Jovana Pavlovića u Šapcu Zgrada vladičinog konaka Zgrada Okružnog suda u Šapcu Zgrada Okružnog načelstva u Šapcu Arambašića kuća u Šapcu Kuća Dragomira Petrovića Kuća Pavla Stanića Zgrada Prve narodne apoteke Krsmanovićeva kuća Šabačka tvrđava Crkva Svetih Petra i Pavla u Dobriću Jevrejsko groblje u Šapcu Saborna crkva u Šapcu Zgrada Osnovne škole „Janko Veselinović“ Zgrada Sokolskog doma u Šapcu Manastir Radovašnica Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Lipolistu Zgrada u Karađorđevoj br. 37 Manastir Petkovica kod Šapca Zgrada gradske tržnice Zgrada hotela „Zeleni venac” Zgrada zanatskog doma u Šapcu Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Zminjaku Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Oridu