Kultura zvonastih pehara
| Kultura zvonastih pehara | |||
|---|---|---|---|
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | zapadna Evropa | ||
| Društvo | |||
| Jezik | indoevropski | ||
| Društveno uređenje | nomadsko stočarsko društvo | ||
| Period | |||
| Istorijsko doba | bakarno doba, bronzano doba | ||
| Nastanak | 28. vek p. n. e. | ||
| Prestanak | 19. vek p. n. e. | ||
| Prethodnici i naslednici | |||
| Prethodile su: | Nasledile su: | ||
| ← Kultura linearne keramike | Unjetička kultura → | ||
| Portal Arheologija | |||
Kultura pehara ili Narod pehara (nem. Glockenbecherkultur, engl. Bellbeaker culture), od oko 2800-1900. p. n. e. je izraz koji se koristi za geografski raspršenu arheološku kulturu praistorijske zapadne Evrope koja je trajala od kasnog neolita do ranog bronzanog doba.
Opis i poreklo
[uredi | uredi izvor]
Narod zvonastih pehara uglavnom je uspostavljao svoja naselja na uzvišenim delovima obala reka, ponekad ih dodatno utvrđujući kružnim zemljanim bedemima.
Izraz "zvonasti" (Glockenbecher) u struku je uveo nemački praistoriolog Paul Rejnek (Paul Reinecke) 1900. godine, iako su ga opisujući pojedine nalaze italijanski i češki arheolozi već koristili. U engleskom jeziku, samo četiri godina kasnije, naziv "Bell-Beaker" (pehar u obliku zvona) uvodi Džon Aberkrombi (John Abercromby).
Kulturu pehara odlikuje česta upotreba keramičkih posuda profila izvrnutog zvona. Posude su kvalitetno izrađene, obično su crvene ili crvenkasto-braon boje, sa ukrasima u vidu horizontalnih traka. U prvo vreme dekoracije su bile slične na celom području kulture pehara, dok su se kasnije razvili regionalni stilovi. Postoji teorija po kojoj su se pehari pojavili kada je alkohol ušao u upotrebu kao piće u Evropi. Na nekim primercima keramike nađeni su tragovi piva ili medovine. Svi pehari nisu korišćeni kao čaše. Postoje i oni koji su služili kao posude za topljenje rude bakra, neki su služili kao zdele za hranu, a postoje i oni koji su služili kao urne za sahranjivanje.
Rasprostranjenje ka jugoistočnoj Evropi
[uredi | uredi izvor]Smatra se da je kultura bila pokretno-nomadska, kojoj je širenje olakšao njihov privilegizovani status poznavanja tehnike livenja bakra (jake zvonaste posude su i u tu svrhu korišćene). Na njihovo relativno nestalno prisustvo ukazuju i tačkasto-ostrvasti nalazi keramike i naselja. U Srednjoj Evropi, pa i u Karpatskom Basenu kultura se susreće sa predstavnicima linearne keramike i sa drugim kulturama (na primer sa predstavnicima Vučedol-Zok) i utiče na njihov lokalni razvoj. Uticaj zapadnih grupa naroda pehara idući ka jugozapadu opada[1] i izražena je njihova asimilacija, stvarajući kulture hibridnog karaktera. Istraživanja iz Poljske pokazuju da su svoj uticaj više širili ka severoistoku i Baltiku.
Iako je kultura potekla iz Severne Afrike i procvat imala u zapadnim delovima Evrope, prema arheološkim nalazima stigli su i do područja srednje Srbije i do današnjih granica Rumunije i Belorusije, pa čak i do obala Jadranskog i Jonskog mora, na područje Makedonije, Albanije i Grčke.[2]
Na lokalitetu Ostrikovac-Đura u Pomoravlju nađeni su fragmenti keramike tipične za ovu grupu (prikazani su 1998. godine na Riva del Garda arheološkoj konferenciji). Ovi nalazi za nekoliko stotina kilometara prevazilaze najjužnije nalazište njihove Čepel-grupe (Bell Beaker Csepel-group) u Mađarskoj.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Heyd, V.; Husty, L.; Kreiner, L. (2004). Siedlungen der Glockenbecherkultur in Süddeutschland und Mitteleuropa [Bell Beaker settlements in South Germany and Central Europe] (na jeziku: nemački). Büchenbach: Faustus. ISBN 978-3-933474-27-8.
- ^ The Eastern Border of the Bell Beaker-Phenomenon - Volker Heyd, 2004
