Kuća Jovana Rajića u Malom Laolu
| Kuća Jovana Rajića u Malom Laolu | |
|---|---|
_1388766214.jpg) Kuća Jovana Rajića | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Malo Laole |
| Opština | Petrovac na Mlavi |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | drug polovina 19. veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo |
| spomenicikulture | |
Kuća Jovana Rajića u Malom Laolu, mestu u opštini Petrovac na Mlavi, podignuta je u drugoj polovini 19. veka, po narudžbini Živote Rajića. Kuća je početkom 21. veka srušena zbog starosti i neodržavanja.
Kao vredan primer narodnog graditeljstva predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.[1]
Položaj i izgled
[uredi | uredi izvor]Kuća je bila sagrađena na blago nagnutom terenu, na najvišoj tački ograđenog dvorišta i u odnosu na sokak je povučena ka unutrašnjosti dvorišta, u kome se nalaze i zidani ekonomski objekti.
Svojim punim obimom u obliku pravilnog pravougaonika dimenzija 12 h 8m, kuća leži na masivnim hrastovim gredama-temeljačama, koje su preko krune temelja izrađenih od neobrađenog kamena sa vezivom od krečnog i blatnog maltera, položene u suvo. Kuća pripada tipu „talpara“ sa konstruktivnim sistemom izvedenim u vidu bondruka. Noseći drveni stubovi, koji čine osnovne konstruktivne elemente kuće, učepljeni su u temeljače i zajedno sa njima i venčanicama predstavljaju jednu vrstu skeltnog sistema. Zidna ispuna između stubova izrađena je od struganih hrastovih talpi, ujednačenih dimenzija i kvaliteta obrade. Krovna konstrukcija je drvena, krov je četvorovodan, krovne ravni su blagog nagiba, a krovni pokrivač je ćeramida.
U smislu funkcionalne organizacije prostora, ovaj objekat pripada razvijenom tipu „bogate“ kuće narodnog graditeljstva iz druge polovine 19. veka. Sastoji se od centralno postavljenog prostora tzv. „kuće“ sa podom izvedenim od opeke i dve u odnosu na kuću simetrično postavljene sobe sa podovima od nabijene zemlje. Na pregradnim zidovima koji se nalaze između prostora „kuće“ i soba, jedan preko puta drugog, izvedeni su otvoreno ognjište i zidana peć. Ispred centralnog prostora „kuće“, u njenoj punoj širini, izveden je trem popločan opekom. Sa trema se ulazi i u pomoćnu prostoriju – „ćiler“ koja je u produžetku sobe postavljena tako da svojom dužom stranom zatvara trem. Precizna i na određen način rafinirano izvedena obrada za to doba, kao i ukupno ostvaren visok kvalitet izvedenih radova, govori o tome da su graditelji koji su zidali kuće, poznati kao „Bugari“, bili vrsni majstori svoga zanata.
Kada je sagrađena, ova kuća je predstavljala ogledalo dobrostojećeg srpskog seoskog domaćinstva. Danas, usled nestručno izvedenih intervencija i neplanskog preziđivanja na „moderan“ način, izvedenog savremenim materijalima, izvorna arhitektura i likovno oblikovna svojstva kuće Jovana Rajića su u potpunosti devastirane. Stoga, radi sprečavanja dalje devastacije i istovremeno u cilju očuvanja ovog vrednog primera narodnog graditeljstva, kući je neophodno vratiti izvorne arhitektonske vrednosti i spomenička svojstva koja je posedovala u svom autentičnom obliku.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo/Kuća Jovana Rajića u Malom Laolu”. Arhivirano iz originala 10. 03. 2016. g. Pristupljeno 30. 01. 2015.
