Mala hidroelektrana Moravica

Mala hidroelektrana Moravica
Mašinska sala u MHE Moravica
Osnovni podaci
Država	Srbija
Najbliže naselje	Ivanjica
Reka	Moravica
Početak izgradnje	1911.
Prva sinhronizacija	1936.
Podaci o jezeru
Stvara	200 kW/A
Podaci o elektrani
Broj turbina	1
Tip	akumulaciona

Mala hidrocentrala Moravica ili MHE Moravica počela je sa radom 1911. godine i smatra se petom hidrocentralom u Srbiji. Nalazi se u centru Ivanjice i kao deo Stare čaršije proglašeno je za nepokretno kulturno dobro od velikog značaja. U njenom sklopu nalaze se akumulaciono jezero i vodopad.

Istorija

Glavni članak: Mala hidroelektrana „Moravica”

Hidrocentrala u Ivanjici bila je vizija Milutina Popovića i desetorice njegovih kolega trgovaca, koji su se 1907. godine udružili u „Ivanjičko električno-industrijsko društvo“. Oni su želeli da Ivanjica bude jedna od modernijih varoši tog vremena i odlučili su da uvedu struju. U varošici pod Golijom 1911. godine na Nikoljdan, puštena je u rad jedna od najstarijih hidrocentrala u Srbiji, koja je imala snagu oko 200 kilovolt ampera i osvetljavala je čitavu Ivanjicu.

Tada je u Ivanjici živelo oko 1.100 ljudi, a električnu energiju je koristilo dvadesetak kuća, kafana, prodavnica i nadležnih institucija, da bi se taj broj povećao na 270 do Drugog svetskog rata. Energija stiže u prigradska naselja 1953. godine, a u sve delove opštine do 1983.

U tehničkom pogledu, hidroelektrana je zadržala autentičan izgled, uključujući Frensisovu turbinu, čija je snaga 300 obrtaja, do alata i generatora, koji us u potpunosti ispravni. Generator je proizvela firma „Siemens-Schuckert“ koja je isporučila i ugradila mašinsko i električno postrojenje u elektranu.

Akumulaciono jezero i vodopad oko hidroelektrane predstavljaju jedne od simbola Ivanjice, a brana je vremenom izgubila svoju autentičnost, jer je prvobitno bila izgrađena od drveta, da bi 1936. godine bila zamenjena betonskom, koja je obnovljena 2011. godine uz potpunu revitalizaciju postrojenja. Remont mašinskog dela izvršen je 1987. godine, a fasada je obnovljena 1996. godine.

Iako ova hidroelektrana ima simboličnu energetsku ulogu jer proizvede onoliko struje koliko Ivanjica potroši za dva dana, njena istorijska uloga je mnogo veća. Ona je i muzej. Elektrana je u sistemu i služi kao pomoćno napajanje zgrada Skupštine Opštine, MUP-a i hotela „Park“.