Manastir Ravanica
 | Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. |
| Manastir Ravanica | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Senje |
| Opština | Opština Ćuprija |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | utvrđeni manastir |
| Vreme nastanka | 14. vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od izuzetnog značaja |
| Vlasnik | upravnik igumanija Marija Čeperković |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Kragujevac |
| www | |
Manastir Ravanica je ženski pravoslavni manastir u Srbiji koji se nalazi u podnožju Kučajskih planina, pored sela Senja kod Ćuprije. Manastir pripada Eparhiji braničevskoj Srpske pravoslavne crkve.
Starešina manastira je igumanija mati Marija (Čeperković), sa sestrinstvom na čelu od 6. maja 2005. godine.[1]
U manastirskoj crkvi posvećenoj Vaznesenju Hristovom danas se nalaze mošti kneza Lazara. Manastir Ravanica predstavlja zaštićeno nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Ravanica je zadužbina kneza Lazara Hrebeljanovića. Posle Kosovske bitke i Lazareve pogibije, njegove mošti prenesene su iz prištinske crkve Vaznesenja u Ravanicu 1392. godine. Manastir je od tada postao mesto hodočašća i žiža oko koje se stvara kult kneza Lazara, kosovskog mučenika, a zatim i njegovih saboraca. Više puta bila je rušena i paljena pri čemu nije stradala sama crkva, već utvrđenje i manastirske zgrade. Crkva je teško stradala 1686/7. godine, kada je pobijen i veći broj ravaničkih monaha.[2]
Tokom austro-turskog rata 1788—1791. godine, narodu poznatijem kao Kočina krajina, manastir Ravanica je spaljen 9. aprila 1788. godine.[3] Crkva je posvećena Vaznesenju Gospodnjem i ograđena je čvrstim odbrambenim zidom sa sedam kula. Ravanica je sagrađena između 1375. i 1377. godine, a freske su oslikane nekoliko godina pred Kosovsku bitku. Na ktitorskoj kompoziciji se, pored kneza Lazara nalazi i knjeginja Milica i njihovi sinovi Stefan i Vuk.
Arhitektura
[uredi | uredi izvor]
Po svojim arhitektonskim i likovnim obeležjima ravanička crkva predstavlja početak moravske škole. Crkva predstavlja originalno arhitektonsko rešenje nastalo spajanjem svetogorske tradicije trolisne osnove i modela upisanog krsta sa pet kupola, odomaćenog u vreme kralja Milutina. Trolisna osnova je postala uzor u daljem razvoju prostorne koncepcije hramova. Crkva je zidana naizmeničnim redovima kamena i opeke, ukrašena je keramoplastičnim dekorativnim elementima i bogatom reljefnom plastikom.
Duhovnik manastir od (1961—1994) bio je jeromonah Maksim Rajčić.
Kao značajno središte duhovnog, kulturnog, književnog i umetničkog života Ravanica je uticala na nastanak više crkava i manastira, među kojima se ističu obližnji manastir Sisojevac i crkve u Petruškoj oblasti.
Stubovi koji nose kupolu ukrašeni su bogato motivom vezanih lančanih medaljona. Krugovi su u bogatim okvirima, na plavoj pozadini, ukrašenoj raskošnim ornamentima izvedenim zlatom, penju se ka nebu, i ritmom linija, kolorističkim odnosima i raskošnom, novom primenom ornamenata daju specifičan pečat živopisu Ravanice.
Do danas su sačuvane tri kule i deo severnog bedema, ali je za potrebe odbrane manastira podignutog u dolini sigurno bilo neophodno veliko i jako utvrđenje. U starim izvorima se pominje da je manastirska utvrda imala 7 pirgova, dok je jedan putopisac 1568. godine video svega 4 očuvane kule. U prvoj polovini 19. veka, 1829. godine, je unutar manastirskog kompleksa još uvek postojala velika trpezarija iz srednjeg veka, ali nje danas više nema.
Živopis
[uredi | uredi izvor]Živopis u Ravanici je veoma oštećen. Čitavi delovi zidova danas su bez fresaka.
Na freskama, koje su ostale očuvane u oltarskom i glavnom unutrašnjem prostoru crkve, zapažaju se izvesne novine vezane za šeme u izboru tema i ciklusa (Veliki praznici, Hristova stradanja, Čuda i parabole), koje će postati pravilo u oslikavanju potonjih hramova Moravske Srbije. U kupolama su freske Hrista, Bogorodice, Anđela i proroka, u oltaru su predstave Hristovog stradanja i ovaploćenja, dok su u naosu ciklusi Velikih praznika, Čuda i jevanđelskih pripovesti kao i sveti ratnici i monasi.
U celom zapadnom delu crkve i na svim stubovima prisutni su samo pustinjaci koji se odriču svega Hrista radi, sveti mučenici za veru i aktivni borci za Hrista. Sveti ratnici predstavljeni su u najnižoj zoni. Ovako zamišljeno i dosledno sprovedeno ukrašavanje Ravanice vezuje se za crkvene krugove sa kojima je knez Lazar bio tesno povezan, posebno sa monasima i isposnicima.
Starešine manastira
[uredi | uredi izvor]- Jefimija Mićić, (1946—1958)
- Gavrila Ignjatović, (1958—2005)
- Marija Čeperković, (2005—trenutna)
Galerija
[uredi | uredi izvor]
- Živopis
.jpg)
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Ivanović, Dejana. „Život ravaničkih monahinja”. Politika Online. Pristupljeno 2023-05-02.
- ^ Manastir Ravanica
- ^ Tričković, Radmila (1979). „Ćuprija i srednje Pomoravlje do I srpskog ustanka”. Zbornik radova SANU-a "Boj na Ivankovcu 1805. godine". DXXII: 155.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- Zvanična prezentacija
- Zbirka fotografija i virtuelna šetnja kroz manastir Ravanicu Fond Blago
- Na izvorištu: Klesari moravske škole (RTS Obrazovno-naučni program - Zvanični kanal)
- Srpski junaci srednjeg veka: Lazar Hrebeljanović, 1. deo (RTS Obrazovno - naučni program - Zvanični kanal)
- Srpski junaci srednjeg veka: Lazar Hrebeljanović, 2. deo (RTS Obrazovno - naučni program - Zvanični kanal)
- Živorad Janković: Sava, iguman manastira Ravanice, „Pravoslavlje“, br. 929, 2005. god. (jezik: srpski)
- „Sekcija tvrđava: Utvrđenje manastira Ravanica”.
- Manastir Ravanica Kompletan vodič kroz Srbiju
- Manastir Ravanica Prezentacija povodom izgradnje novog kivota Manastira
- O manastiru na sajtu Manastiri-crkve
- Dokumentarna emisija o manastiru Ravanica iz 2015. godine
- Život ravaničkih monahinja („Politika“, 12. april 2015)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
