Manastir Udrim
Manastir Udrim je srednjovekovni manastir mitropolije dabrobosanske Srpske pravoslavne crkve[1].
| Manastir Udrim | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Mitropolija | Mitropolija dabrobosanska |
| Osnivač | prema narodnom predanju Stefan Dragutin Nemanjić, 14. vijek |
| Posvećen | Sveti velikomučenik i iscjelitelj Pantelejmon |
| Raspušten | porušen u vrijeme Austrijsko-turskog rata |
| Arhitektura | |
| Nivo značaja | Spomenik kulture, 1970. |
| Rekonstruisan | 2020 - |
| Lokacija | |
| Mesto | Gostović kod Zavidovića |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44° 21′ 48.4″ N 18° 10′ 45.5″ E / 44.363444° S; 18.179306° I |
  Manastir Udrim Manastir Udrim na karti Bosne i Hercegovine | |
Smešten je u Gostoviću, opština Zavidovići.
Narodno predanje manastir Udrim ili manastir Gostović, kako se još naziva, veže za dinastiju Nemanjića i kralja Dragutina, ali pouzdanih podataka o njegovom nastanku nema.
Prvi pomen ovog manastira sačuvan je u Beočinskom pomeniku iz 17. veka, kao i u jednom zapisu na Služebniku, štampanom 1518. godine u štampariji Božidara Vukovića u Mlecima. Ove knjige su se nalazile u manastiru Vozući. Na drugom listu Služebnika zapisano je da se zna da je knjiga „prilog svetom Gostoviću hramu“.
Jedan anonimni austrijski izvještaj iz 1716-1717. godine, pominje, između ostalog, i brdo Gostović i na njemu manastir Gostović. Na osnovu toga može se zaključiti da je manastir do tada postojao.
Ubrzo nakon toga manastir je porušen. Dok je većina manastira obnavljano, tokom 19. veka, manastir Udrim-Gostović ostao je u ruševinama.
Iako Udrim nije više obnavljan, narod iz njegove okoline se okupljao oko manastira, a saborovanje na dan Svetog Pantelejmona postala je tradicija Gostovićana, koja se održala do danas, iako je gotovo svo srpsko stanovništvo ovoga kraja, ratne 1992. godine, napustilo svoja domove.
2020. godine počela je obnova manastira[2]. Eparhijski Upravni odbor Mitropolije dabrobosanske dao je odobrenje na glavni projekat rekonstrukcije i restauracije manastira Udrim[3].
Obnova manastira
[uredi | uredi izvor]Obnova manastira Udrim počela je arheološkim istraživanjima, koja je u 2019. godini započeo Muzej iz Doboja. Prva faza istraživanja obuhvatila je iskopavanje temelja manastira, tokom kojih su pronađeni predmeti iz srednjeg veka, poput mamuza, potkova i klinova, koji potiču iz 15. ili 16. veka. Pored toga, arheolozi su otkrili tragove prethodnih objekata pod manastirom, koji se smatraju molitvenim mestom, a ne domaćinstvom. Ovi ostaci, uključujući drvene kolje korišćene kao temelji, biće poslati na dalju analizu kako bi se utvrdila njihova starost[4].
Nakon arheoloških istraživanja, obnova je nastavila kroz prve građevinske radove. Pokrivanje manastira tokom 2020. godine bilo je neophodno zbog opasnosti od akumulacije vode koja bi mogla oštetiti strukturu. Ovo privremeno natkrivanje finansirano je od strane federalnog Ministarstva kulture i sporta. U narednim fazama planira se rekonstrukcija objekta, a radovi će biti finansirani iz fondova federalnih ministarstava, kao i uz pomoć vernika i donacija iz dijaspore, uključujući one iz Amerike i Kanade.
Obnova manastira Udrim, koji se nalazi na privremenoj listi nacionalnih spomenika BiH, od velikog je značaja za kulturno nasleđe i Srpsku pravoslavnu crkvu, koja ga smatra svetim mestom. Veruje se da je manastir, zajedno sa manastirima poput Vozućice, građen u istom stilu i u približno istom vremenskom periodu.
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ „Srpska Pravoslavna Crkva - Mitropolija Dabrobosanska”. www.mitropolijadabrobosanska.org. Pristupljeno 2024-09-07.
- ^ „Počela obnova manastira Udrim u Gostoviću | Katera”. katera.news (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-09-07.
- ^ „Srpska Pravoslavna Crkva - Mitropolija Dabrobosanska”. www.mitropolijadabrobosanska.org. Pristupljeno 2024-09-07.
- ^ Dajić, Mirza (8. 2. 2020). „Obnavlja se manastir Udrim kod Zavidovića”. Oslobođenje. Pristupljeno 20. 11. 2024.