Mari (reka)
| Mari Murray | |
|---|---|
 Reka Mari | |
 | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 2.508 km |
| Basen | 1.061.469 km2 |
| Pr. protok | 767 m3⁄s |
| Plovnost | da |
| Vodotok | |
| Izvor | Snežne planine |
| V. izvora | 902 m |
| Ušće | Zaliv Enkaunter |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Australija |
| Naselja | Mari Bridž, Vodonga |
| Pritoke | Darling, Marumbidži |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Mari[1] (engl. Murray[note 1])[3][4] je najduža reka u Australiji. U srpskoj geografskoj literaturi česta je pogrešna transkripcija Marej. Dugačka je 2.589 km.[5] Izvire u Snežnim planinama na jugoistoku savezne države Novi Južni Vels. Zatim teče prema severozapadu da bi najvećim delom tvorila granicu između saveznih država Viktorija i Novi Južni Vels. Desne pritoke su Marumbidži i Darling. Neposredno pre ušća skreće naglo ka jugu i protiče kroz jezero Aleksandrina u državi Južna Australija. Uliva se u zaliv Enkaunter jugoistočno od Adelejda.
Površina sliva reke Mari iznosi oko jedan milion kvadratnih kilometara Na njoj je izgrađeno nekoliko brana među kojima su najznačajnije Hjum i Dartmut. U dolini se najviše gaji pšenica, a obližnji pašnjaci su idealni za razvoj ovčarstva. Zbog regulacije vodotoka, reka Mari često presuši u donjem delu sliva i ne stiže do ušća. Obala je okružena visokim klifovima, a dolina je uska.
Reku Mari su 1824. prvi otkrili i istražili engleski istraživači Hamiltom Hjum i Vilijam Hauel nazvavši je „Hjum“. Već 1830. kapetan Čarls Stert je iz Marumbidžija uplovio u ovu reku i preimenovao je u današnji naziv, u čast engleskog državnog sekretara Džordža Marija. Za asutralijske starosedeoce ova reka ima mitološki i religiozni značaj.
Prema podacima iz 2010, sistem reke Mari dobija 58 odsto svog prirodnog toka; ova vrednost znatno varira.[6]
Granica između Viktorije i Novog Južnog Velsa (NSW) leži duž vrha južne ili leve obale reke Mari.[7]
Geografija[uredi | uredi izvor]
Mari čini deo 3.750 km (2.330 mi) dugog kombinovanog rečnog sistema Mari-Darling koji drenira većinu unutrašnjosti Viktorije, Novog Južnog Velsa i južnog dela Kvinslenda. Mari nosi samo mali deo vode reka uporedive veličine u drugim delovima sveta, i manifestuje veliku godišnju varijabilnost svog toka. Reka Mari je potpuno presušila tokom ekstremnih suša u tri navrata od početka zvaničnog vođenja evidencije. Češće se na ušću formiraju peščani sprudovi i zaustavlja se tok.
Mari je granica između Novog Južnog Velsa i Viktorije – posebno na vrhu obale viktorijanske strane reke.[8] U presudi iz 1980. godine, Visoki sud Australije je presudio o pitanju koja država je imala nadležnost za nezakonitu smrt čoveka koji je pecao na ivici reke na viktorijanskoj strani reke.[9] Ova definicija granice može biti dvosmislena, pošto reka vremenom menja tok, i neke od obala reke su modifikovane.
Na 11 km (6,8 mi) zapadno od linije geografske dužine 141°E,[note 2] granica je između Viktorije i Južne Australije, na sredini reke.[10] Neslaganje je uzrokovano tokom 1840-ih godina, kada je granica prvobitno istražena, pogrešnim proračunom istok-zapad od 3,72 km (2,31 mi). Zapadno od ovog sektora,[note 3] Mari je u potpunosti unutar države Južna Australija.
Veća naselja[uredi | uredi izvor]
Glavna naselja duž toka reke, od njenog izvora do Južnog okeana, i njihova populacija iz Australijskog popisa iz 2016. su sledeća.
| Podaci o stanovništvu gradova | ||
|---|---|---|
| Grad | Populacija | Izvor podataka |
| Alberi-Vadonga | 89.007 | [11] |
| Jaravonga–Malvala | 9.810 | [12][13] |
| Ičuka–Moama | 18.526 | [14][15] |
| Svon Hil | 10.905 | [16] |
| Mildjura i Merbajn | 35.451 | [17][18] |
| Renmark–Paringa | 9.475 | [19] |
| Beri | 4.088 | [20] |
| Lokston | 4.568 | [21] |
| Vajkeri | 1.632 | [22] |
| Manum | 1.632 | [23] |
| Mari Bridž | 16.804 | [24] |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Napomena[uredi | uredi izvor]
- ^ The naming principles for locations in South Australia issued by the Government of South Australia include: ... "'river' should be used as a generic term following the specific name of the feature – e.g. 'Onkaparinga River' – except when referring to the River Torrens or River Murray."[2] South Australians usually follow this word order when referring to these two major rivers of the state. They may also do so in referring to the Darling River, the major tributary of the Murray, despite the Darling joining the Murray in New South Wales.
- ^ 34° 01′ 19″ J; 141° 00′ 00″ I / 34.02189° J; 141.00000° I.
- ^ 33° 58′ 50″ J; 140° 57′ 49″ I / 33.98065° J; 140.96362° I
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Merriam Webster Dictionary: Murray (zvučni i IPA zapis, Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ „Geographical names guidelines”. Planning and property. Attorney-General's Department (Government of South Australia). avgust 2020. Pristupljeno 8. 2. 2021.
- ^ „People of the Murray River - Aboriginal communities”. www.murrayriver.com.au (na jeziku: engleski).
- ^ „History - Yorta Yorta Traditional Owner Land Management Board”. www.yytolmb.com.au (na jeziku: engleski). YYTOLMB. Pristupljeno 2023-01-19.
- ^ „(Australia's) Longest Rivers”. Geoscience Australia. 10. 12. 2013. Pristupljeno 10. 12. 2013.
- ^ Guide to the proposed Basin Plan, Murray Darling Basin Authority 2010 Arhivirano 13 septembar 2011 na sajtu Wayback Machine
- ^ „Guidelines for the Determination of the State Border Between New South Wales and Victoria Along the Murray River” (PDF).
- ^ New South Wales Land and Property Information/Victoria Natural Resources and Environment (1993), Guidelines for the Determination of the State Border between New South Wales and Victoria along the Murray River (PDF), Arhivirano iz originala (PDF) 26. 9. 2013. g.
- ^ Ward v R (1980) 142 CLR 308. Retrieved 6 April 2018
- ^ „(Australia's) longest river by state and territory”. Geoscience Australia. 15. 5. 2014. Pristupljeno 11. 4. 2016.
- ^ „2016 census QuickStats: Albury - Wodonga”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Yarrawonga - Mulwala (Yarrawonga Part)”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Yarrawonga - Mulwala (Mulwala Part)”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Echuca - Moama (Echuca Part)”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Echuca - Moama (Moama Part)”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Swan Hill”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Mildura”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Merbein”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Renmark Paringa (DC)”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Berri”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Loxton”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Waikerie”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Mannum”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
- ^ „2016 census QuickStats: Murray Bridge”. Australian Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 16. 03. 2022. g. Pristupljeno 27. 2. 2021.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vujadinović, S. (2009): Regionalna geografija Australije, Geografski fakultet, Beograd
- Isaacs, J. (1980). Australian Dreaming: 40,000 Years of Aboriginal History. Sydney: Lansdowne Press. ISBN 0-7018-1330-X.
- Frankel, David (2017). Between the Murray and the Sea: Aboriginal Archaeology in South-eastern Australia. Sydney: Sydney University Press. ISBN 9781743325520.
- Mackay, Norman; Eastburn, David, ur. (1990). The Murray. Canberra: Murray–Darling Basin Commission. ISBN 1-875209-05-0.
- Berndt, Ronald M. & Catherine H. (1993). A World That Was: The Yaraldi of the Murray River and the Lakes, South Australia
. Vancouver, Canada: UBC Press. ISBN 0-7748-0478-5. - Jennings, J.T. (2009). Natural History of the Riverland and Murraylands. Adelaide: Royal Society of South Australia. ISBN 978-0-9596627-9-5.
- Boating Industry Association of South Australia (BIA); South Australia. Department for Environment and Heritage (2005), South Australia's waters an atlas & guide, Boating Industry Association of South Australia, ISBN 978-1-86254-680-6
- South Australia. Department of Marine and Harbors (DMH) (1985), The Waters of South Australia a series of charts, sailing notes and coastal photographs, Dept. of Marine and Harbors, South Australia, ISBN 978-0-7243-7603-2
- „Encounter Marine Park Management plan summary” (PDF). Department of Environment, Water and Natural Resources (DEWNR). 2012. Pristupljeno 17. 6. 2014.
- „Search result for "Murray Mouth (Estuary) " (Record no. SA0048047) with the following layers selected - "Suburbs and Localities" and " Place names (gazetteer)"”. Property Location Browser. Government of South Australia. Arhivirano iz originala 12. 10. 2016. g. Pristupljeno 22. 6. 2016.
- „Murray River's natural history dates back 130 million years”. Discover Murray River. Pristupljeno 25. 7. 2016.
- „Keeping the Murray Mouth open - Natural Resources SA Murray-Darling Basin”. www.naturalresources.sa.gov.au. Arhivirano iz originala 2015-03-30. g.
- „Coorong and Lakes Alexandrina and Albert Wetland Ramsar site” (PDF). Department of Environment Water and Natural Resources. 28. 1. 2014. Pristupljeno 19. 1. 2015.
- „Coorong National Park - Goolwa Barrage to Long Point Map” (PDF). Department of Environment, Water and Natural Resources. Pristupljeno 29. 7. 2015.
- „Important Bird Areas factsheet: Coorong”. BirdLife International. Pristupljeno 19. 1. 2015.
- „Sites - Important Bird and Biodiversity Areas (IBAs)”. BirdLife International. Pristupljeno 19. 1. 2015.
- Tolley, John C. (1968). South Coast Story. Mt Compass SA: Rowett Print. ISBN 0-9587964-3-2.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Dokumentarac o reci Mari (jezik: engleski)
- Murray River™ - Official Murray River travel website
- „Murray River catchment (NSW)” (map). Office of Environment and Heritage. Government of New South Wales.
- Down the River Murray An ABC Radio National 5-part series on the river and its people
- Murray Region Tourist Information - VisitNSW
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
