Marselo Kaitano
| Marselo Kaitano | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||
| Datum rođenja | 17. avgust 1906. | ||||||||||||
| Mesto rođenja | Lisabon, Kraljevina Portugalija | ||||||||||||
| Datum smrti | 26. oktobar 1980. (74 god.) | ||||||||||||
| Mesto smrti | Rio de Žaneiro, Brazil | ||||||||||||
| Profesija | pravnik, političar | ||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||
| Politička stranka | Nacionalni savez | ||||||||||||
| |||||||||||||
Marselo Žoze das Neves Alves Kaitano (port. Marcello José das Neves Alves Caetano; Lisabon, 17. avgust 1906 — Rio de Žaneiro, 26. oktobar 1980) bio je portugalski političar i poslednji premijer portugalske Nove države, srušen s vlasti u karanfilskoj revoluciji.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 1906. godine u Lisabonu. Doktorirao je pravo i kasnije bio profesor na Pravnom fakultetu Univerziteta u Lisabonu, čiji je kasnije bio deveti dekan po redu. Još u mladosti se po političkim uverenjima definisao kao ultrakonzervativac i reakcionar[1], a političku karijeru je započeo 1930-ih tokom prvih godina Salazarove Nove države. Već je 1940. godine postao predsednik Portugalske omladinske organizacije. Paralalno s napredovanjem u politici, napredovao je u i akademskoj zajednici, objavljivao knjige i predavao pravo.
Između 1944. i 1947, Kaitano je bio ministar za kolonije, a od 1947. predsednik Izvršnog komiteta vladajuće stranke, Nacionalnog saveza. Bio je i predsednik Korporativne komore od 1949. do 1955. godine. Od 1959. je bio 9. rektor Lisabonskog univerziteta, ali je nakon masovnih studentskih demonstracija 1962. bio prisiljen da podnese ostavku na tu funkciju[2].
Premijer[uredi | uredi izvor]
Avgusta 1968. godine, dotadašnji premijer Salazar pretrpeo je nenadani srčani udar i nakon 36 godina vladavine lišen premijerske funkcije. Tadašnji predsednik Ameriko Tomas odmerio je potencijalne Salazarove naslednike i odlučio da funkciju premijera dodeli Kaitanu 28. septembra 1968. godine[3] . Tomas se oko svoje odluke nije posavetovao sa Salazarom. Naprotiv, prema nekim tvrdnjama, Salazar je sve do svoje smrti u julu 1970. bio uveren da je premijer.
Kaitano je pokrenuo neke reforme na polju ekonomije, ali nije ništa učinio po pitanju političkih sloboda. Prve godine njegove vladavine obeležio je privredni rast, ali se stanje pogoršalo nakon naftne krize 1973. godine. Sve veće nezadovoljstvo među narodom uzrokovao je i nepopularni rat u afričkim kolonijama. Svake je godine 40% portugalskog budžeta odlazilo na troškove rata u kolonijama, a njegov kraj se nije nazirao. Do 1973, u praktično svim kolonijama su oslobodilački pokreti kontrolisali najveće delove zemlje, dok je portugalska vojska bila stacionirana samo u većim gradovima.
Kaitano je tokom svoje vladavine zapravo bio figura u senci predsednika Tomasa, koji je pak za vreme Salazara imao više ceremonijalnu ulogu u vlasti. Kaitano je zbog toga neko vreme razmišljao da se na sledećim izborima kandiduje za novog predsednika, ali je napustio tu ideju.
Pad s vlasti, egzil i smrt[uredi | uredi izvor]
Od početka 1974. godine počeli su da izbijaju na površinu prvi znakovi pobune protiv režima. Unutar vojske je formirana grupa oficira koja je počela da planira puč. U martu je pokušan prvi puč, ali nije uspeo. Do tada je Kaitano već nekoliko puta ponudio svoju ostavku na mesto premijera, ali ju parlament nije prihvatio. Vojska je 25. aprila 1974. godine u karanfilskoj revoluciji konačno srušila s vlasti režim Nove države. Gotovo uopšte nije bilo otpora puču.
Kaitano je dao ostavku na mesto premijera i bio držan u kućnom pritvoru nekoliko dana na ostrvima Madera. Posle toga je otišao u egzil u Brazil, gde je umro od srčanog udara u Rio de Žaneiru 1980. godine.[4]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ At 20, Caetano directed the review Ordem Nova (1926–1927), which declared itself on the cover as "Catholic", "monarchist", "anti-democratic", "anti-liberal", "counter-revolutionary", "anti-bourgeois", "anti-bolshevist" and "intolerant", among other epithets.
- ^ A direita radical na Universidade de Coimbra (1945–1974) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. mart 2009), MARCHI, Riccardo. A direita radical na Universidade de Coimbra (1945–1974). Anál. Social, Jul. 2008, nº 188, pp. 551–76. ISSN 0003-2573.
- ^ See Decree N° 48597.
- ^ „Time Magazine”. Arhivirano iz originala 25. 08. 2013. g. Pristupljeno 12. 4. 2013.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Akademske | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
