Maćaš Rakoši
| Maćaš Rakoši | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||||||||
| Datum rođenja | 9. mart 1892. | ||||||||||||||||||||
| Mesto rođenja | Ada, Austrougarska | ||||||||||||||||||||
| Datum smrti | 5. februar 1971. (78 god.) | ||||||||||||||||||||
| Mesto smrti | Gorki, Sovjetski Savez | ||||||||||||||||||||
| Državljanstvo | Mađarsko | ||||||||||||||||||||
| Religija | Ateizam | ||||||||||||||||||||
| Profesija | Političar | ||||||||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||||||||
| Politička stranka | Komunistička partija Mađarske, Mađarska radnička narodna partija | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Maćaš Rakoši (mađ. Mátyás Rákosi; Ada, 9. mart 1892 — Gorki, 5. februar 1971) bio je mađarski komunista, sekretar KP Mađarske od 1945. do 1956. i premijer NR Mađarske od 1952. do 1953. godine.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je kao Maćaš Rozenfeld 9. marta 1892. u mestu Ada, tadašnja Austrougarska.[1][2][3] Bio je šesti sin jevrejskog trgovca. Služio je u austrougarskoj vojsci kada je izbio Prvi svetski rat, te je bio zarobljen na Istočnom frontu.
Posle se vratio kući i 1919. učestvovao u komunističkoj vladi premijera Bele Kuna. Nakon gušenja revolucije, otišao je u Sovjetski Savez, i vratio se u Mađarsku 1924. godine. U zemlji je bio zatvoren, te pušten u SSSR 1940. godine da bi u Mađarsku donio revolucionarne zastave koje su ruski vojnici zarobili kod Vilagoša 1849. godine.[4] U Sovjetskom Savezu je bio sekretar Kominterne. U Mađarsku se vratio 30. januara 1945. godine, sa snagama Crvene armije.[4]
Nakon oslobođenja Mađarske 1945. godine, postao je generalni sekretar KP Mađarske. Godine 1948, prinudio je socijaldemokrate da se spoje s komunistima, čime je formirana Mađarska radnička narodna partija. Do 1949. je ukinuo opoziciju, čime je Mađarska postala jednopartijska država. Često se opisivao kao Staljinov najbolji mađarski učenik. Razvio je snažan kult ličnosti. Skovao je termin „taktike salame“, jer se protivnika rešavao krišku po krišku. Tokom njegove vladavine, uhapšen je, zatvaran i ubijen veći broj stvarnih i potencijalnih neprijatelja nove vlasti.
Avgusta 1952. godine, postao je mađarski premijer, ali je ubrzo morao dati ostavku. Na njegovo mjesto došao je Imre Nađ, kojeg je on kasnije napadao zbog desnih skretanja.
Mađarska vlada je posle rata morala platiti oko 300 miliona dolara reparacija koje su primili SSSR, Čehoslovačka i Jugoslavija. Nisu dobili novac koje je predviđao Maršalov plan, a reparacije su iznosile „između 19 i 22% BDP-a“. Godine 1946, bile su zabeležene najviše stope hiperinflacije u istoriji države.
U junu 1956. godine, Rakoši je bio smenjen je sa mesta glavnog sekretara Mađarske randičke narodne partije, a zamenio ga je Erne Gere. Godine 1956. preselio se u SSSR, navodno zbog zdravstvene nege. Ostatak života proveo je u Kirgistanu. Godine 1970, dobio je dozvolu za povratak kući, ali nije smeo da bude politički aktivan. Odbio je ponudu i ubrzo umro u Gorkom 1971. godine.[5] Telo mu je vraćeno kući i sahranjeno u Budimpešti.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Gábor Murányi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. januar 2008), Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ Lendvai 2003, str. 430.
- ^ Mátyás Rákosi – Encyclopedia.com, Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ a b Mátyás Rákosi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. jun 2011), Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ Matyas Rakosi – History of 1956 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. jun 2011), Pristupljeno 12. 4. 2013.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Lendvai, Paul (2003). The Hungarians: 1000 Years of Victory in Defeat. London: C. Hurst and Co, Ltd. str. 430. ISBN 978-1-85065-6821.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Akademske | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
