Medicinski muzej

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Istorijski farmaceutski muzej u Bazelu

Medicinski muzej je muzeološka ustanova u kojoj se sakupljaju, čuvaju i izlažu predmete istorijskog, naučnog, umetničkog ili kulturnog značaja koji imaju vezu sa medicinom ili zdravljem. To uključuje i modele, instrumente, knjige i rukopise, medicinske slikovne prikaze i tehnologije koje su se koristile za njihovo snimanje (kao što su rendgen aparati).[1] U širem kontekstu i sistematizaciji muzeja u svetu, medicinski muzeji su po svojoj suštini deo zajednice naučnih ili naučno-tehničkih muzeja.[a] Neki muzeji medicine su prema svojim zbirkama opšteg karaktera, i u njima je prikazana celokupna istorija medicine neke teritorije, oblasti ili države, dok su u drugima izloženi artefakti specijalizovane medicinske oblasti, kao što su npr. muzeji istorije stomatologije, istorije određenih bolnica, istorije medicinskih sestara, istorije farmacije itd.[2]

Medicinski muzej je nekada bio nastavni resurs važan za medicinske škole i fakultete, kao i njegova medicinska biblioteka. Iako medicinske biblioteke i dalje predstavljaju vitalnu obrazovnu ustanovu, većina medicinskih muzeja je zastarela u nastavi. Razlozi zašto su se ove promene dogodile treba tražiti u promenama obrazovnh sadržaja i ulozi savremenih audiovizuelnih i digitalizovanih sadržaja u školovanju lekara, koje je moguće i bez korišćenja klasičnih muzejskih zbirki. Tako su medicinski muzeji postali mesta za čuvanje i izlaganje artefakata iz prošlosti, a sve manje ustanove za istraživanja i nastavu, izuzev u oblasti istorije medicine.[3]

Ako nešto možemo naučiti iz sopstvene istorije to je neprstana brige za zdravlje, koja je sačuvana u muzejima medicine (koji pored toga što njihove kolekcije imaju različitu namenu za različite generacije), fasciniraju razvojem medicine kroz vekove, ali nas i neprestano edukaciju i inspirišu za dalji rad i istraživanja u ovoj oblasti. Prema tome medicinske kolekcije mogu i treba da imaju ulogu očuvanja bogate kulturne baštine, već i da slaveći ono što je medicina donala čoveku — zdravlje i kvalitetniji i duži život — još više doprinesu razvoju biomedicinskih nauka, medicinskog prava i medicinske etike.

Poreklo naziva i definicija muzeja[uredi | uredi izvor]

U sastavu Liceja, filozofske škole koju je osnovao Aristotel u četvrtom veku pre nove ere, u Atini nalazio se hram posvećen Muzama – muzejon
Unutrašnjost jednog savremenog medicinskog muzeja

Reč muzej potiče iz staorgrčke reči (grč. μουσείο[ν], musío, -музејон - седиште Муза) i označavala je hram posvećen Muzama, koje su prema grčkoj mitologiji bile kćerke boga Zevsa i Mnemozine, boginje pamćenja, koje su smatrane zaštitnicama poezije, pozorišne umetnosti, plesa, retorike, nauka (istorije, geometrije, astronomije, poljoprivrede, arhitekture) i obrazovanja. Zato su ovaj hram posećivali stvaraoci u navedenim oblastima koji su smatrali da u njemu molbama u muzejonu mogu dobiti inspiraciju za svoje stvarallaštvo.

U četvrtom veku pre nove ere, u Atini pored hrama posvećenog Muzama – muzejonu, nastao je i licej — filozofska škola koja je osnovao Aristotel. Bila je to vrsta ustanove u antičkom svetu koja je u sebi objedinjavala funkcije obrazovanja i istraživanja, i duhovvnosti. U svom sastavu imao je biblioteku i muzejon koji je bio mesto inspiracije, razmišljanja i filozofskih rasprava, ali i čuvanja (u muzejonu) predmeta koji su služili kao „ilustracija predavanjima iz oblasti prirodnih nauka“. To su potvrdila otkrića arheoloških istraživanja antičkih svetilišta, kada je otkriven veliki broj replika udova, torza, glave (ili polovine glave), lica, očiju, ušiju, ženskih i muških spoljašnjih genitalija, materica, ženskih dojki i figura beba.[4][5][6]

Reč muzej, kao savremeni naziv, koristi se da označi ustanovu i zgradu, u kojoj se čuvaju, proučavaju i izlažu - hronološki ili tematski - zbirke starina i umetnički oblikovanih dela, prirodnjačkih, tehničkih i sl. predmeta.

U najširoj upotrebi je ICOM-ova definicija iz 1974. godine, prema kojoj je muzej neprofitna, stalna ustanova u službi društva i njegovog razvoja i otvorena javnosti, koja sabira, čuva, istražuje, komunicira i izlaže materijalna svedočanstva čoveka i njegove okoline, radi proučavanja, obrazovanja i zabave.[7]

Definicija medicinskog muzeja[uredi | uredi izvor]

Iz same definicija naziva „medicinski muzej”, proizilizi i odgovor da je to ustanova i zgrada, u kojoj se čuvaju, proučavaju i izlažu - hronološki ili tematski - zbirke starina i umetnički oblikovanih dela, prirodnjačkih, tehničkih i sl. predmeta.

Međutim medicinski muzej ima svoje uže i šire značenje. Pa tako u užem smislu m, edicinski muzej se odnosi na ustanovu i zgradu u kojoj se proučavaju i izlažu artefakti humane medicine, a u širem smislu na ustanovu i zgradu u kojoj se proučavaju i izlažu artefakti humane i veterinarska medicine i farmacijev (koja iako je još u 13. veku odvojena od medicine, ostala sa medicinom usko povezana).[6]

Zbirke ili fondovi medicinskog muzeja[uredi | uredi izvor]

Muzejsku zbirku ili fondove medicinskih muzeja mogu da čine:[6]

Zbirka - fond Namena Primer
Medicinski predmeti materijalne kulture Predmeti koji su primarno bili u funkciji očuvanja zdravlja, sprečavanja bolesti ili lečenja.
Predmeti koji su korišćeni kao didaktičko sredstvo u oblasti medicinskog obrazovanja Ljudski skeletni, ostaci ili delovi tela sačuvani u vidu anatomskih, histoloških ili patoloških preparata.
Predmeti koji imaju istorijski, naučni ili kulturni značaj Odnose se na lične predmete lekara ili pacijenata, umetnički predmeti, nameštaj, makete zdravstvenih ustanova i tako dalje.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Polazna osnova svih razmatranja o istorijskom razvoju modernih muzeja, sadržana je u rešavanju dva problema; problem kolekcioniranja i problem institucionalizacije.[6]

Kolekcioniranje

Zbirka je preduslov za postojanje muzeja, a sakupljanje i čuvanje određenih predmeta preduslov za stvaranje zbirke. U tom smislu kolekcioniranje je najčešće bila osnova na kojoj su kroz istoriju formirane značajne zbirke. Tako je npr. kolekcioniranje najrazličitijih predmeta, od umetničkih dela, preko naučnih instrumenata, tehničkih izuma do prirodnih retkosti, bilo je usko povezano s rimskim osvajanjima, što je...

Nakon osvajanja Grčke i Azije u drugom veku pre nove ere, i velikog interesovanje za grčku kulturnu baštinu koja je preneta u Rim rezultovalo stvaranjem ne samo privatnih već i javnih zbirki, biblioteka i botaničih bašti.[8]

Kolekcionari su pored sabiranja retkih i čudesnih stvari, sakupljali i medicinski predmete i tako su se brojni artefakti našli ne samo u kolekcionarskim zbirkama lekara i apotekara, već, manje ili više sporadično, i u mnogim kabinetima, crkvama čak i kućama pojedinaca. To se prvenstveno odnosi na predmete kojima su pripisivana magijska, religijska i terapijska svojstva (relikvije, bezoari, korali i predmeti od narvalove kljove), itd.

Kolekcioniranja, u čijoj osnovi je na početku razvoja ljudske civilizacije bila verska medicina, kao jedan od najranije zastupljenih oblika lečenja, u Mesopotamiji straoj Grčkoj, Rimskom carstvu itd, formirane su prve kolekcionarske zbirke još pre nastanka renesansnih kabineta retkosti – koje se smatraju pretečama modernih muzeja.[6]

Institucionalizacija

Iako samo kolekcioniranje ne vodi uvek i obavezno ka njegovoj institucionalizaciji, na osnovu dosadašnjih saznanja, proučavanja o predstavljanju prošlosti muzeja ovi problemi međusobno su povezani.[6]

Prema tome muzeji medicine nasatli su iz sklonosti pojedinaca ka kakolekcioniranju koje je najčešće bila osnova na kojoj su kroz istoriju formirane značajne mediicinske zbirke a potom i medicinski muzeji kakve danas poznajemo.

Preduslovi za nastanak medicinskih zbirki[uredi | uredi izvor]

Ali da bi sakupljeni predmeti činili zbirku, neophodno je da između njih postoji povezanost po jednom ili više kriterijuma. Iz kolekcioniranje kao aktivnog procesa koji podrazumeva mentalnu angažovanost oko predmeta želje, traganje za njim, nabavku i čuvanje ali i uživanje u posedovanju, razgledanju, i često, njegovom prikazivanju određenom krugu ljudi, razvili su se kroz istoriju muzeji u mnogim oblastima nauke pa i u medicini.

Da bi se utvrdilo kada su, i sa kojim motivima, predmeti materijalne kulture koji su imali funkciju u lečenju, očuvanju ili poboljšanju zdravlja postali i predmeti sabiranja, istraživanja već godiname se bavi istorija medicine ali i muzeologija. Tako je ona ustanovila da su prvi kolekcionirani predmeti bili darovi namenjeni bogovima uz molbu za očuvanje zdravlja ili izlečenje. Običaj je postojao još u doba neolita, a takođe je bio deo religijske kulture starih naroda – Egipćana, Etruraca, Grka, Rimljana i drugih. Pomoću ovih zavetnih darova – votiva,[b] čovek je uspostavljao vezu sa bogovima, a kasnije, u hrišćanskoj religiji, tu vezu je ostvarivao putem darivanja svetitelja.

Prvi muzeji[uredi | uredi izvor]

Po ugledu na aristotelov Licej, nastale su slične ustanove osnovane u Aleksandriji, Pergamonu, Sirakuzi na Siciliji i na Rodosu ali je od njih najveću slavu dostigla ona u Aleksandriji, poznata pod imenom Muzej u Aleksandriji.[9]

Aleksandrijski muzej[uredi | uredi izvor]

Aleksandrija, je grad u kome je nastala empiristička škola, koja je imala i svoju medicinsku zbirku
Za druge upotrebe pogledajte stranicu Aleksandrijska medicinska škola.

Jedan od prvih muzeja u kojima je postojala i medicinska zbirka bila je biblioteka osnovan u Aleksandrijskoj školi. U vezi Aleksandrijskom bibliotekom i muzejom postoji nedoumica da li je ona bili objedinjene ustanove ili ne. Takođe nije sa sigurnošću utvrđeno da li je njihov osnivač bio Ptolomej I Soter 20 ili njegov sin Ptolomej Filadelf.[v] Takođe U literaturi se navodi da je važnu ulogu u osnivanju Biblioteke imao Demetrije iz Falerona, peripatetični filozof i učenik Teofrastusa, a možda i Aristotela, koji je počeo da prikuplja knjige za biblioteku iz svih krajeva sveta za vreme vladavine Ptolomeja I Sotera. Ideja o formiranju biblioteke koja bi sadržala univerzalna dela povezuje se sa ekspanzionističkom politikom Aleksandra Velikog, koja je bila bliska Ptolomejima. Aleksandar je, naime, smatrao da je za dominaciju svetom neophodno upoznavanje načina razmišljanja i jezika raznih civilizacija kroz proučavanje njihovih tekstova.[6][10]

Slavu aleksandrijskog muzeja proneli su kroz istoriju ne samo matematičari, fizičari, astronomi, pronalazači i filozofi, kao što su Arhimedes, Aristarh sa Samosa, Euklid i Eratosten, već i lekari. Zahvaljujući Herofilu iz Halkedona (335 – 280. p. n. e) i Erazistratu sa Samosa (330 – 250 p. n. e).[11][12][13][6]

U okviru ovog Muzeja nastala je i Aleksandrijska medicinska škola koja je postala čuvena zbog svojih dostignuća, posebno u oblasti anatomije i fizilogije. Herofil je, najverovatnije pod uticajem egipatske tradicije balsamovanja tela, bio prvi lekar koji je istraživao ljudsko telo putem obdukcije i vivisekcije, pri čemu je ustanovio naučni metod i opisao građu mnogih organa.[6]

Aleksandrijska biblioteka i muzej nastala na temeljima drevne Aleksandijske škole

Muzej u Aleksandriji bio je, sastavni deo akademije ili univerziteta, mesto susreta različitih kultura, naučnih rasprava i otkrića, mesto učenja i „koncentrisanja“ znanja helenističkog sveta, jer kako kaže Pomjan, on nije bio muzej u današnjem smislu reči, i zato „ne duguje svoju slavu nijednoj zbirci, već pre svojoj biblioteci i timu naučnika koji su formirali zajednicu unutar njegovih zidova“,[14][15] mada u pogledu kolekcioniranja umetničkih dela u aleksandrijskom muzeju postoje i drugačija mišljenja.[16][14]

Kada je muslimanska vojska osvojila Aleksandriju 642. godine, pošto je porazila vizantijsku vojsku u bici kod Heliopolisa, komandant je upitao kalifa Umara šta da rade sa muzejom i bibliotekom, odnosno sa knjigama. On je dao čuveni odgovor: One su ili u suprotnosti s Kuranom, što znači da su jeretičke, ili se slažu sa njim, što znači da su suvišne.

Godine 2002, na obali mora gde su se nalazile ruševine, podignuta je jedanaestospratnica od stakla i betona. Na granitnom zidu koji gleda na jug, uklesana su slova većine svetskih pisama, što predstavlja svojevrsnu promociju nacionalne, kulturne i jezičke šarolikosti koja se čuva u ovoj građevini. U svom sastavu ima najveću javnu čitaonicu na svetu, kao i specijalizovane: dečje, čitaonice retkih knjiga, rukopisa i mikrofilmova. Njen sastavni deo je i Muzej, rađen takođe po antičkom uzoru.[17]

Kabineti retkosti[uredi | uredi izvor]

Kabinet retkosti ili italijanski studioli, nastali su u renesansnom kulturnom miljeu i time uspostavili novi model kolekcioniranja. Kako je period renesanse imao ključni značaj za razvoj medicinskih nauka, prvenstveno anatomije, koja je sve do tada bila zasnovana na učenjima Galen iz drugog veka, medicinski predmeti su u renesansnim kabinetima bili brojniji i raznovrsniji nego u srednjovekovnim riznicama. Pored mumificirani delovi ljudskog tela, i skeletnih ostaka, u zbirkama je bilo sve više i medicinski i naučni instrumenta.[18]

Inače sami kabinet retkosti bili su su najčešće jedna ili više kvadratne ili pravougaone prostorije, međusobno povezanih, u kojima su čuvani umetnički i prirodnjački predmeti koji su imali „osobine retkog i neobičnog”, sa podelom zbirki na umetničke (lat. curiosa artificalia) i prirodne retkosti (lat. curiosa naturalia).[18]

Muzeji u 19. i s početka 20. veka[uredi | uredi izvor]

Krajem 19. i s početka 20. veka, razvija se nov koncept medicinskih muzeja, na koji je u najvećoj meri uticao razvoj školstva i industrijalizacija, koja je za razliku od školstva imala i štetnih posledica na život i zdravlje radničke klase zapadnog sveta. Industrijalizacija pojedinih zemalja praćena sve učestalijom migracijom stanovništva u velike industijske centre imala je za posledicu sve intenzivnij razvoj i ukrupljavanje gradova, ali i sve više obolelih, izloženih lošim higijenskim uslovima u fabrikama i radničkim naseljima. U novonastalim uslovima nastaje i snažniji razvoj muzeja, kao deo opšte kulture i sežanja jednog naroda, a međ unjima i prvi medicinski muzeji namenjeni ši­rokoj javnosti, između ostalog i sa ciljem zdravstvenog prosvećivanjivanja stanovništva. U medicinskim muzejima trebalo je da posetioci steknu nova znanja o građi ljudskog tela, funkcionisanju organa i organskih sistema, i informacije o zdravim stilovi­ma života, zaraznim bolestima i njihovoj prevenciji. Kako bi svoje postavke približili sve brojnim posetiocima različitog obrazovnog nivoa, korišćene su interaktivne muzejske postavke primenom sve savremenijih tadašnjih modernih tehničkih sredstava za komunikaciji sa publikom – nasoči zvuka sa usnimljenim sadrćajima, dijarame i dijapozitivi, filmovia, modeli ljudskog tela i drugo.[19]

Medicinski muzeji u Srbiji[uredi | uredi izvor]

Nakon pravnog uređenja Kneževine Srbije i organizacije zdravstvene službe prvo sabiranje medicinskih predmeta započeto je 1844. godine, kada je te godine osnovana i prva muzejska ustanova u Srbiji Muzeum serbski, danas Narodni muzej u Beogradu. Na dalji i brži napredak u raznim oblastima kulture i obrazovanja, uticalo je i donešenje sredinom 19. veka brojnih zakona u Kneževini Srbiji:

Vojna bolnica na Paliluli u kojoj je osnovan Muzeum redkosti
  • Građansknskog zakona,
  • Zakon o školama (Ustrojenije javnog učilišnog nastavlenija),
  • Ukaza o osnivanju Glavne vojne bolnice (Ustrojenije špitalja centralne vojske) i
  • Ukaza o zabrani rušenja starih gradova i njihovih razvalina.
Muzeum redkosti
Glavni članak: Muzeum redkosti pri vojnoj bolnici u Beogradu

Zalaganjem dr Emerih Lindenmajera i hi­rurga Florijana Birga, koji su tridesetih godina 19. veka došli u Srbiju iz Habzburške monarhije, i u njoj proveli svoj radni i životni vek, u Beogradu je 1844. godine, pri Vojnoj bolnici, osnovan Muzeum redkosti.[20] Za inicijalni fond Muzeja, Lindenmajer, tadašnji štab-dok­or (glavni vojni lekar u Srbiji) i Birg, štab-hirurg (glavni hi­rurg u Vojnoj bolnici, čija je dužnost bila lečenje bolesnika), priložili su svoje privatne zbirke, koje su poslužile kao osnov za dalji nastavak prikupljanja brojnih predmeta.[21]

Prema Jovanu Žujoviću, u sastav ovog fonda ušla je i privatna zbir­ka prirodnih predmeta kneza Miloša, ali Lindenmajer to ne navodi u svom delu.[21][22]

Tokom svih godina, čuvar Muzeja je bio Florijan Birg, a od 1853. godine Muzej je bio finansiran iz državnog budžeta.[21]

Zbirka preparata Srpskog lekarskog društva
Zbirka preparata Srpskog lekarskog društva
Glavni članak: Zbirka preparata Srpskog lekarskog društva

Ovu zbirku činili su pretežno patološkim preparati koji su bili pokloni članova Srpskog lekarskog društva. Zbirka od 110 eksponata je postojala u kontinuitetu 26 godina i korišćena je u naučne i obrazovne svrhe.[23]

Zbirka je bila smeštena u Jestastveničkom kabinetu Velike škole, kojim je upravljao Josif Pančić. Takvo rešenje za njen smeštaj pronađeno je iz dva razloga:

  • Društvo je raspolagalo malim prostorom za svoj rad, jer je prvih godina svog postojanja koristilo prostoriju koju mu je ustupilo Srpsko učeno društvo u Kapetan-Mišinom zdanju,
  • dr Pančić je bio ličnost sa najvećim iskustvom u Kneževini Srbiji u vođenju zbirki.[6]
Stalna muzejska postavka Medicina u Srbiji kroz vekove

Stalna muzejska postavka Medicina u Srbiji kroz vekove osnovaa je 1955. godine na inicijativu prof. dr. Vladimira Stanojevića, a od 2007. godine nalazi se u sastavu Muzeja nauke i tehnike.

Smeštena je u zgradi nekadašnje prve beogradske bolnice, sagrađenoj 1868. godine po projektu Jovana Ferenkla, danas zgradi Srpskog lekarskog društva, u ulici Džordža Vašingtona broj 19.

U izloženoj postavci „Medicina u Srbiji kroz vekove“ prikazan je razvoj medicine na prostoru Srbije od kasnog paleolita do današnjih dana (antički medicinski instrumenti, najstarija lakatna kost Kromanjonca sa lečenim prelomom od pre 7000 godina, rtefakti narodne medicine, dostignuća srpske srednjevekovne medicine i začeci savremene medicine kroz izložene artefakte.[24]


Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ U tom smislu u Srbiji je npr. napravljena takva organizacija da se muzej medicine Srpskog lekarskog društva nalazi u sastavu Muzeja nauke i tehnike, kao jedno od njegovih odeljenja (Muzeja nauke i tehnike – Odeljenje Muzej Srpskog lekarskog društva).
  2. ^ Votiv, na latinskom Votum – je zavet, obećanje bogu, poklon, želja, žrtva
  3. ^ Vladar Egipta od 285. do 247. godine p. n. e.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Alberti, SJMM (2016). „A history of Edinburgh's medical museums” (PDF). Journal of the Royal College of Physicians of Edinburgh. 46 (3): 187—197. PMID 27959356. S2CID 207527889. doi:10.4997/JRCPE.2016.311. 
  2. ^ Jelena Jovanović Simić, II MEDICINSKI MUZEJI U: Muzealizacija istorije medicine u Srbiji - doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, 2015. str.12-15
  3. ^ Connor, J.T.H. (2014). „Medical museums”. Canadian Medical Association Journal. 186 (3): 215. S2CID 44647376. doi:10.1503/cmaj.131392. 
  4. ^ Joseph James Chambliss, ed., Philosophy of Education: An Encyclopedia (New York & London: Garland Publishing, Inc.; 1996), 31.
  5. ^ Postanak medicinskih muzeja u svetu U: Jelena Jovanović Simić, Muzealizacija istorije medicine u Srbiji - doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, 2015.str. 16
  6. ^ a b v g d đ e ž z i j Jovanović Simić, Jelena T. Musealisation of the history of medicine in Serbia, Disertacija, Datum odbrane disertacije: 23.09.2015.
  7. ^ „Definicija muzeja na sajtu Svetskog udruženja muzeja”. Arhivirano iz originala 08. 05. 2012. g. Pristupljeno 16. 4. 2018. 
  8. ^ Jelena Jovanović Simić, Muzealizacija istorije medicine u Srbiji - doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, 2015. str. 22
  9. ^ Joseph James Chambliss, ed., Philosophy of Education: An Encyclopedia (New York & London: Garland Publishing, Inc.; 1996), 31.
  10. ^ Di Pasquale, Giovanni (2005). „The Museum of Alexandria: Myth and Model”. Ur.: Marco Beretta. From Private to Public: Natural Collections and Museums. Sagamore Beach, MA: Science History Publications. str. 2. 
  11. ^ Eduard Dajč, Erazistrat sa Samosa: antički Harvej (Zemun: Jantar grupa, 2007), 46-49.
  12. ^ Young Lee, “The Musaeum of Alexandria”, 391.
  13. ^ Di Pasquale 2005, str. 2
  14. ^ a b Jelena Jovanović Simić, Muzealizacija istorije medicine u Srbiji - doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, 2015. str. 21
  15. ^ Pomian, Collectors and Curiosities, 13
  16. ^ Miodrag Jovanović, Muzeologija i zaštita spomenika kulture Beograd: Filozofski fakultet/Plato, 1992, 19.
  17. ^ „Aleksandrijska biblioteka: Vekovno znanje i trud uništeni u jednom danu”. Hronograf net. 26. februar 2017. 26. 2. 2017. Pristupljeno 18. 4. 2018. 
  18. ^ a b Jelena Jovanović Simić, Muzealizacija istorije medicine u Srbiji - doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, 2015. str. 27—32
  19. ^ Jelena T. Jovanović Simić Meicinske zbirke i muzeji u Srbiji: istorijski pregled, klasifikacija i muzeološka zaštita, FLOGISTON Časopis za istoriju nauke broj 23 – 2015. str. 174.
  20. ^ E.L., „Muzeum redkosti i lekarska biblioteka u Beogradu“, Srbske novine, 97, 26. avgust 1852, 359
  21. ^ a b v 2. Istorijski pregled medicinskih zbirki i muzeja u Srbiji U: Jelena T. Jovanović Simić, Medicinske zbirke i muzeji u Srbiji: istorijski pregled, klasifikacija i muzeološka zaštita, Muzej nauke i tehnike – Beograd, 2015. str. 176—183.
  22. ^ Vidojko Jović, Iz istorije geologije u Srbiji (Beo­grad: Jantar grupa, 2002), 25.
  23. ^ Jelena Jovanović Simić, MUZEJ SRPSKE MEDICINE SRPSKOG LEKARSKOG DRUŠTVA, Povijesnomedicinski muzeji, Acta med-hist Adriat 2006;4(2);323-330
  24. ^ „Medicina u Srbiji”. Muzej nauke i tehnike (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-05-03. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Jelena Jovanović Simić, Muzealizacija istorije medicine u Srbiji - doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, 2015.
  • Medical museums: past, present, future. Samuel J.M.M. Alberti, Elizabeth Hallam, editors, editors. Royal College of Surgeons of England; 2013.
  • Marta C. Lourenço, José Pedro Sousa Dias. (2017) “Time Capsules” of Science: Museums, Collections, and Scientific Heritage in Portugal. Isis 108:2, pages 390-398.
  • Horn DB. (1965). „The anatomy classrooms in the present Old College, 1725–1880”. University of Edinburgh Journal. 22: 65—71. .
  • Vladimir Stanojević, „Muzej srpske medicine Srpskog lekarskog društva“, Godišnjak grada Beograda, XI–XII (1964/1965): 405. 43 Ibid.
  • Slobodan Đorđević, „Nekoliko reči o Muzeju srpske medicine u Be­ogradu“, Arhiv za istoriju zdravstvene kulture Srbije, 1–2 (1986): 148.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Медицински_музеј&oldid=27778160”