Menarha
Deo serije o |
Razvoju čoveka |
---|
Menarha (od starogrčkog μην (men) 'mesec' i αρχη (arhe) 'početak') je prvi menstrualni ciklus, ili prvo menstrualno krvarenje. Sa medicinskog i društvenog stanovišta, često se smatra centralnim događajem ženskog puberteta, jer signalizira mogućnost plodnosti.
Devojčice doživljavaju menarhu u različitim godinama. Menarha koja se javlja između 9. i 16. godine smatra se normalnom.[1] Na vreme menarhe utiče biologija žene, kao i genetski faktori i faktori životne sredine, posebno faktori ishrane. Prosečna starost menarhe je opala tokom prošlog veka, ali veličina pada i faktori koji su odgovorni ostaju predmet spora.
Prosečnu starost menarhe u svetu je veoma teško tačno proceniti i značajno varira u zavisnosti od geografskog regiona, rase, etničke pripadnosti i druge karakteristike. Postoji kasnija starost početka u azijskoj populaciji u poređenju sa zapadnom.[2]
Fiziologija
[uredi | uredi izvor]Pubertet
[uredi | uredi izvor]Menarha je kulminacija niza fizioloških i anatomskih procesa puberteta:
- Postizanje dovoljne telesne mase (obično 17% telesne masti)
- Dezinhibicija generatora GnRH impulsa u arkuatnom jezgru hipotalamusa[3]
- Sekrecija estrogena od strane jajnika kao odgovor na hormone hipofize.
- U intervalu od oko 2 do 3 godine, estrogen stimuliše rast materice (kao i rast u visinu, rast grudi, proširenje karlice i povećanje regionalnog masnog tkiva).
- Estrogen stimuliše rast i vaskularnost endometrijuma, sluznice materice.
- Fluktuacije nivoa hormona mogu dovesti do promene adekvatnosti snabdevanja krvlju delova endometrijuma.
- Smrt nekog tkiva endometrijuma od ovih hormona ili fluktuacije u snabdevanju krvlju dovode do deducacije, odvajanja dela sluzokože sa protokom krvi iz vagine.
- Nije poznat specifičan hormonski signal za menarhu; smatra se da je menarha kao diskretni događaj relativno slučajan rezultat postepenog zadebljanja endometrijuma izazvanog porastom, ali fluktuirajućim pubertetskim estrogenom
- Početni tok menarhe je obično svetliji od zrelog menstrualnog toka. Često je oskudan u količini i može biti veoma kratak, čak i jedan primer „Menstruum, ili protok, sastoji se od kombinacije sveže i zgrušane krvi sa tkivom endometrijuma. mrlje". Kao i druge menstruacije, menarha može biti praćena grčevima u stomaku.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Periods”. Raising Children Network (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-12-31.
- ^ „Risk Factors for Breast Cancer in India: an INDOX Case-Control Study | INDOX Cancer Research Network”. web.archive.org. 2013-03-02. Arhivirano iz originala 02. 03. 2013. g. Pristupljeno 2021-12-31.
- ^ Lacroix, Amy E.; Gondal, Hurria; Langaker, Michelle D. (2021), Physiology, Menarche, StatPearls Publishing, PMID 29261991, Pristupljeno 2021-12-31