Mihailo Škondrić
| mihailo škondrić | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lični podaci | |||||||||
| Datum rođenja | 5. decembar 1907. | ||||||||
| Mesto rođenja | Budelj Gornji, kod Ključa, Austrougarska | ||||||||
| Datum smrti | 6. januar 1980. (72 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija | ||||||||
| Profesija | vojno lice | ||||||||
| Delovanje | |||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija | ||||||||
| Čin | pukovnik | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Mihailo Škondrić (Budelj Gornji, kod Ključa, 5. decembar 1907 – Beograd, 6. januar 1980) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe i pukovnik JNA.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen 5. decembra 1907. u Gornjem Budelju, kod Ključa. Poticao je iz mnogočlane zemljoradničke porodice Sime i Joke Škondrić, koji su imalo sedmoro dece — petoricu sinova i dve ćerke. Kako je zajedno sa majkom i dedom Lazarom, za vreme Prvog svetskog rata, od austrougarskih vlasti bio interniran u logor u Aradu, u Banatu, osnovnu školu je završio vanredno nakon rata.[1]
Veoma rano, još kao dečak, počeo je da radi kao šumski radnik na eksploataciji drvne građe u Grmeču. Upored je učio i privatno završio građansku školu. Tokom služenja vojnog roka u Jugoslovenskoj vojsci u Slavonskom Brodu i Beogradu, postao je rezervni narednik. Nakon vojske, zaposlio se u Mijačici u šumskoj železnici, a 1932. je prešao u Jugoslovenske državne železnice i službovao u Srnetici, Jajcu, Prijedoru i Sanskom Mostu. Kasnije je unapređen u vozovođu, pa u saobraćajnog kontrolora. Bio je član Sindikata železničkih radnika i službenika, gde se još pre rata povezao sa komunistima.[1]
Nakon okupacije Jugoslavije, 1941. nastavio je da radi na železnici. Kada je 27. jula 1941. počeo ustanak u Drvaru, nalazio se na dužnosti vozovođe u Srnetici. Istog dana uhapsile su ga ustaše, ali je zajedno sa Jankom Mrđom, uspeo da pobegne i 29. jula dođe u Bravsko, gde se priključio ustaničkoj grupi, koju je predvodio njegov mlađi brat Petar Škondrić, koji je bio aktivni narednik Jugoslovenske vojske. U ovoj grupi nalazila su se još trojica njihove braće — Dušan, Mile i Mirko. Sa ustaničkom grupom, učestvovao je 6. avgusta 1941. u borbi na Međeđem Brdu. Potom je po zadatku išao u Lušci Palanku, gde se povezao sa Đurinom Predojevićem, komandantom tamošenj ustaničke grupe i dogovorio saradnju sa njima.[1]
Kada je polovinom avgusta 1941. formiran Jelašinovački gerilski odred njegov brat Petar postao je komandant odreda, a on je postao jedan od članova Štaba odreda. Ovaj odred je krajem septembra 1941. preimenovan u Jelašinovački partizanski odred. Pored učešća u oružanim akcijama, obavljao je i razne druge zadatke. Nakon pogibije njegovog brata, početkom oktobra 1941. za komandanta odreda postavljen je najpre Petar Bijelić, rezervni potporučnik, ali nakon njegovog sukoba sa članovima Štaba, na zahtev boraca imenovan je Mihailo.[1]
Posle reorganizacije partizanskih odreda u Bosanskoj krajini, krajem oktobra 1941. Jelašinovački partizanski odred postao je Sanička partizanska četa, koja je uključena u sastav Prvog krajiškog partizanskog odreda. Komandira ove čete bio je Dragija Milašnović, a nakon njegovog ranjavanja za komandira je postavljen Mihailo. Zajedno s političkim komesarom čete Perom Moračom uložio je veliki trud na borbenom učvršćivanju vodova i čete u celini, zbog čega je novembra 1941. primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Nakon toga, više se uključio u partijsko-politički rad, ne samo u četi već i u oslobođenim selima. Angažovao se na organizovanju Narodnooslobodilačkih odbora (NOO), pomagao u njihovom radu, prisustvovao njihovim sastancima i dr.[1]
Krajem januara 1942. postavljen je na dužnost komandanta Sanskog bataljona, odnosno Prvog bataljona Petar Škundrić Prvog krajiškog odreda. U danonoćnim borbama sa neprijatljem, bataljon je stalno rastao, pa je početkom marta 1942. imao pet četa, koje su razvile značajnu aktivnost. Kao politički radnik, učestvovao je u vojno-političkom učvršćivanju četa, kao i uspostavljanju veza sa antifašistički raspoloženim ljudima na okupiranoj teritoriji. Nekoliko puta se sastajao sa Hasanom Kikićem, tada domobranskim poručnikom, komandirom satnije i od njega dobijao sanduke municije, sanitetski materijal i drugo. Kada je zapretila opasnost da Kikić prilikom bekstva bude uhvaćen, pomogao je da ne padne u ruke ustašama. Bio je prijatelj književnika Skendera Kulenovića, koga je angažovao u političkom i kulturnom radu njegove jedinice.[2]
Komandovao je bataljonom u napadu na neprijateljski garnizon u Prijedoru, u noći 15/16. maja 1942. godine. Tom prilikom uspeo je da sa bataljonom odbije napade ustaša, koje su pokušavale da prodru u grad i povežu se sa tamošnjim garinizonom, koji je bio u okruženju. Istovremeno su borci njegovog bataljona izveli juriš preko mosta i ovladali neprijateljskim uporištima na desnoj obali Sane u gradu i tako uspešno sadejstvovali s ostalim jedinicama u oslobađanju Prijedora. U toku borbi bataljon je zaplenio i dve haubice i dosta druge ratne opreme. Potom je učestvovao u napadu na neprijateljsko uporište u Sanskom Mostu, 27. juna 1942. i izvodi veoma uspelu akciju u oslobađanju Sanske doline, 30/31. jula 1942. godine.[2]
Oktobra 1942. Škondrić postavljen je na dužnost komandanta Komande podgrmečkog područja. Odmah po preuzimanju dužnosti založio se da sve partizanske bolnice na ovom području dobiju što bolje uslove za rad, a potom je radio na obezbeđivanju rezervi hrane za partizanske jedinice. Nakon oslobođenja Bihaća, novembra 1942. imao je niz zadataka u pripremama uslova za nesmetan rad Prvog zasedanja AVNOJ-a, pa je kao jedan od domaćina prisustvovao tom skupu. Kada su krajem januara 1943, na početku Četvrte neprijateljske ofanzive, okupatorsko-kvislinške jedinice iznenadno prodrle u centar slobodne Bihaćke republike, organizovao je jedinicu od stražara Komande područja i ostalih naoružanih boraca i sa njom pružio otpor neprijatelju. Nakon ofanzive, orgnizovao je 6. marta 1943. savetovanje predstavnika sreskih i opštinskih Narodnooslobodilačkih odbora i komandi mesta s područja Podgrmeča, s ciljem da se upozna sa stanjem na Podgrmeču i preuzimanju mera za sređivanje situacije i obnavljanje organa vlasti. Maja 1943. postavljen je na dužnost zamenika komandanta Podgrmečkog partizanskog odreda, a u jesen iste godine je unapređen u čin majora NOVJ.[2] Od 1944. pa do završetka rata nalazio se na dužnosti šefa Saobraćajnog odseka Vojne oblasti Petog bosanskog korpusa. Na ovoj dužnosti organizovao je obnovu putničkog i železničkog saobraćaja u Bosanskoj krajini i omogućio da uporedo sa završavanjem rata budu obnovljene pruge i putevi i oraganizovan promet na njima.[3]
Septembra 1943. na Oblasnoj izbornoj konferenciji u Mrkonjić Gradu, kada je vršen dopunski izbor većnika Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), izabran je za većnika za sanski srez umesto umrlog većnika Nikole Srdića. Novembra iste godine izabran je i za većnika Zemaljskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine (ZAVNOBiH) za sanski srez. Učestvovao je najpre u radu Prvog zasedanja ZAVNOBiH-a, 25/26. novembra 1943. u Mrkonjić Gradu, a potom na Drugom zaedanju AVNOJ-a u Jajcu, 29/30. novembra 1943. godine. Učestvovao je i u radu Drugog zasedanja ZAVNOBiH-a u Sanskom Mostu, 30. juna i 1—2. jula 1944. i Trećeg zasedanja ZAVNOBiH-a u Sarajevu, 26—28. aprila 1945. i Trećeg zasedanja AVNOJ-a u Beogradu, avgusta 1945. godine.[3]
Nakon oslobođenja Jugoslavije, 1945. nastavio je vojnu karijeru u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA). Obavljao je razne dužnosti u Generalštabu JNA. Penzionisan je u činu pukovnika. Posle penzionisanja bio je član Saveta Republike SR Bosne i Hercegovne.[3][4]
Umro je 6. januara 1980. u Beogradu.[4] Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja,[4] među kojima su — Orden republike sa zlatnim vencem, Orden bratstva i jedinstva prvog reda, Orden zasluga za narod drugog reda, Orden bratstva i jedinstva drugog reda, Orden za hrabrost, Orden partizanske zvezde trećeg rada (dva puta) i dr.[3]
U Narodnooslobodilačkoj borbi učestvovala je čitava njegova porodica – otac Simo i četvorica braće Dušan, Petar, Mile i Mirko. Tokom rata u borbi protiv ustaša poginuli su — Dušan (1907–1942) i Petar Škondrić (1913–1941), koji je nakon rata proglašen za narodnog heroja. Njegov brat Mirko Škondrić (1924–1960) takođe je bio pukovnik JNA.[5][6]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Sanski Most 2 1980, str. 396.
- ^ a b v Sanski Most 2 1980, str. 397.
- ^ a b v g Sanski Most 2 1980, str. 398.
- ^ a b v „Preminuo Mihailo Škondrić”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 7. 1. 1980. str. 6.
- ^ „Mirko Škondrić”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 1. 1. 1961. str. 17.
- ^ „U Beogradu sahranjen pukovnik Mirko Škondrić”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 4. 1. 1961. str. 6.
