Moderna grčka umetnost
Moderna grčka umetnost je umetnost iz perioda između nastanka nove nezavisne grčke države i 20. veka. Kako je kontinentalna Grčka bila pod otomanskom vlašću cela četiri veka, nije bila deo renesanse i umetničkih pokreta koji su usledili u zapadnoj Evropi. Međutim, grčka ostrva kao što je Krit, a posebno Jonska ostrva bila su dugo vremena pod vlašću Venecije ili drugih evropskih sila i tako su mogla bolje da asimiliraju radikalne umetničke promene koje su se dešavale u Evropi tokom 14. do 18. veka.
Kritska škola i posebno Heptanska škola (Škola sedam jonskih ostrva) umetnosti su dva važna umetnička pokreta u Grčkoj koja su pratila paralelne puteve ka zapadnoj Evropi.[1]
Može se reći da je moderna grčka umetnost bila pretežno oblikovana posebnim društveno-ekonomskim uslovima Grčke, velikom grčkom dijasporom širom Evrope i novom grčkom društvenom elitom, kao i spoljašnjim umetničkim uticajima, pretežno iz Nemačke i Francuske.
Skulptura i slikarstvo[uredi | uredi izvor]
19. vek[uredi | uredi izvor]
Minhenska škola
Moderna grčka umetnost počela je da se razvija oko vremena romantizma. Grčki umetnici su apsorbovali mnoge elemente od svojih evropskih kolega, što je rezultiralo kulminacijom prepoznatljivog stila grčke romantične umetnosti, inspirisane revolucionarnim idealima, kao i geografijom i istorijom zemlje. Posle vekova otomanske vladavine, u novoj nezavisnoj Grčkoj je postojalo malo mogućnosti za obrazovanje u umetnosti, tako da je studiranje u inostranstvu bilo imperativ za umetnike. Minhen, kao važan međunarodni centar umetnosti u to vreme, bio je mesto gde je većina grčkih umetnika 19. veka izabrala da studira. U minhenskoj školi, koju je vodio Karl fon Piloti, predavala se prava freska za zidno slikarstvo na svežem vlažnom krečnom malteru. Tokom ovog perioda veliki deo umetnosti je bio emocionalnog i teatralnog tona. Najistaknutije teme minhenske škole bile su urbani život, seoski život, mrtva priroda i pejzaž. [1]
Kasnije su se umetnici vraćali u Grčku i prenosili svoja znanja. Neki od njih su ostali u Minhenu, takozvanoj Atini na Izaru. I akademske i lične veze razvile su se između ranih grčkih slikara i minhenske umetnosti, što je dovelo do grčke „minhenske škole“ slikarstva. Nikolaos Gizis je bio važan nastavnik i umetnik na Minhenskoj akademiji i ubrzo je postao vodeća ličnost među grčkim umetnicima. Akademizam, realizam, žanrovsko slikarstvo, portret više srednje klase, mrtva priroda i pejzažno slikarstvo, koji često predstavljaju impresionističke karakteristike, biće zamenjeni krajem 19. veka simbolizmom, jugendstilom, secesijom, koji se uglavnom prate u stvaralaštvu Nikolaosa Gizisa, Aristeja i drugih.[2] Modernizam ranog 20. veka takođe predstavljaju značajni grčki umetnici u Minhenu. Mnogi od ovih umetnika Minhenske škole birali su teme kao što su svakodnevni grčki život, lokalni običaji i uslovi života. U to vreme pojavilo se nekoliko značajnih slikara. Teodoros Vrizakis se specijalizovao za istorijsko slikarstvo i posebno inspirisan Grčkim ratom za nezavisnost 1821. Nikifor Litras se koncentrisao na realistične prikaze grčkog života. Georgios Jakobides je posvetio svoju pažnju deci i kasnije će postati prvi direktor nove Nacionalne galerije Atine. Georgios Roilos je bio još jedan vodeći slikar tog perioda blisko povezan sa Minhenskom školom, posebno u njegovoj ranoj karijeri. Konstantinos Volanakis je bio inspirisan najviše grčkim morem.
Drugi umetnici povezani sa Minhenskom školom bili su Simeon Sabides, Janulis Halepas, Leonidas Drosis, kao i dosta modernističkih umetnika koji su studirali u Minhenu, među kojima su Teofrastos Triantafilidis, Jorgos Busijanis, kao i Đorđo de Kiriko.[3]
Značajni vajari novog grčkog kraljevstva bili su Leonida Drosis (njegovo glavno delo je bio obimni neoklasični arhitektonski ornament na Atinskoj akademiji), Lazaros Sohos, Georgios Vitalis, Dimitrios Filipotis, Joanis Kosos, Janulis Halepas i Lazaros Fitalis.
Pariska škola
Nekoliko grčkih slikara studiralo je u Parizu. Uprkos tome što su boravili u francuskoj prestonici i sledili smernice Francuske umetničke akademije, oni su uvek imali svoja sopstvena tumačenja. Jakob Rizos se bavio prikazivanjem ženske gracioznosti, Teodoros Ralis - scenama sa pravoslavnog istoka i Nikolaos Ksidijas Tipaldos - portretom, mrtvom prirodom i žanrovskim slikarstvom. Tokom ovog perioda u Parizu se razvio avangardni impresionistički pokret, ali je većina grčkih slikara ostala verna pravilima svojih učitelja sa samo nekim maglovitim pomacima u pravcu ovog pokreta. Prvi grčki impresionista bio je Perikle Pantazis koji se posle Pariza nastanio u Belgiji i postao deo avangardne grupe Circle de la pâte.
Teme - umetnički prikazi
Mnogi grčki umetnici ovog perioda takođe su se oslanjali na El Grekov stil za inspiraciju, posebno kada su stvarali umetnost zasnovanu na religioznim temama. Ovo je povezano sa idejom da se moderna sekularna grčka umetnost tog perioda poziva na više klasičnih stilova, dok se religiozna umetnost odnosi na vizantijsku ili umetnost inspirisanu Vizantijom. Štaviše, važnu i često pionirsku ulogu imali su umetnici sa Jonskih ostrva u 18. i početkom 19. veka, koji su iskoristili osvajanja italijanske renesanse i baroknih ateljea. Kako su nastojanja nastavljena sa novim pravcima i ciljevima, grčki umetnici koji su se pojavili u svetu tokom prvih decenija 19. veka ponovo su povezivali grčku umetnost sa njenom drevnom tradicijom, kao i sa zahtevima evropskih ateljea, posebno onih Minhenske škole, sa definišućim primerima grčke savremene umetnosti tog perioda uključujući dela Teodorosa Vrizakisa i Nikifora Litrasa.
20. vek[uredi | uredi izvor]
Početkom 20. veka zavladalo je pejzažno slikarstvo i interesovanje slikara se okrenulo ka proučavanju svetlosti i boje.[4] Zavisnost Minhena je oslabila i Pariz je postao stub privlačnosti za umetnike tog perioda. Početkom 20. veka Demetrios Galanis, Pikasov savremenik i prijatelj, postigao je široko priznanje u Francuskoj i doživotno članstvo u francuskoj akademiji nakon što ga je kritičar Andre Malro priznao kao umetnika sposobnog da „potakne emocije moćne poput Đotovih“. Kasnije je Nikos Engonopulos postigao međunarodno priznanje svojim nadrealističkim shvatanjima slikarstva i poezije, dok su se krajem 1960-ih Dimitris Mitaras i Janis Psihopedis povezivali sa evropskim kritičkim realizmom. Impresionizam je bio izvorni uticaj na vodeće ličnosti umetnosti prve polovine 20. veka, Konstantinosa Partenisa i Konstantinosa Maleasa, dok se Nikifor Litras povezivao sa avangardnim grupama Minhena, čineći poslednju poznatu vezu sa serijom slikara u velikoj tradiciji Minhena u grčkoj umetnosti. Dalji razvoj ovih slikara vodio je drugim putevima, ali uvek u okviru avangardnog pokreta, mada sa grčkom dimenzijom.
Postepeno su impresionisti i druge moderne škole povećale svoj uticaj. Početkom 20. veka grčki umetnici su se okrenuli iz Minhena u Pariz. Interesovanje grčkih slikara, umetnika se menja od istorijskih predstava do grčkih pejzaža sa naglaskom na svetlosti i bojama koje ima toliko u Grčkoj. Predstavnici ove umetničke promene su Konstantinos Partenis, Konstantinos Maleas, Nikifor Litras i Georgios Buzijanis. Konstantinos Partenis, posebno, uvodi istorijske, religiozne i mitološke elemente koji omogućavaju svrstavanje grčkog slikarstva u modernu umetnost. Isto važi i za pejzaže Konstantinosa Maleasa i ekspresionizam Georgiosa Buzijanisa. Period 1930-ih je bio prekretnica za grčke slikare, sa Janisom Caruhisom, Janisom Moralisom, Nikosom Hadžikirijakos-Gikasom, Spirosom Vasilijuom, Alekosom Kontopulosom (uveo apstrakciju u grčke slike) i Spirosom Papalukasom koji su došli u centar pažnje grčke umetnosti. Ovi slikari su uglavnom nastojali da vodeće evropske tokove povežu sa grčkom tradicijom.[5]
Značajni umetnici 20. i 21. veka[uredi | uredi izvor]
Druga polovina 20. veka videla je mnoge nadaleko cenjene grčke umetnike kao što su Konstantin Andreu, dobitnik francuske Legije časti, Todoros Papadimitriju, međunarodno priznati vajar. Đorđo de Kiriko je bio uticajni grčko-italijanski slikar pre nadrealizma koji je osnovao metafizičku umetnost. Janis Kunelis spada među pionire umetničkog pokreta umetnosti povera. Elektros aka B. Vekris, kinetički umetnik i vajar, najpoznatiji je umetnik koji radi sa svetlom, zvukom i pokretom. Teodoros Stamos je bio poznati slikar apstraktnog eksesionizma. Takis, Krisa i Konstantin Ksenakis su međunarodno priznati umetnici kinetičke skulpture. Drugi značajni grčki umetnici su Hermon di Đovano, Varotsos, Dimitris Mitaras, Spiros Vasiliu, Alekos Fasijanos, Teoharis Mores, Dimitris Kukos, Nikos Stratakis, Stiven Antonakos, Kostas Tsoklis, Nikos Hadžikirijakosikos-Gikas, Angelika Korovesi i Janis Melanitis.[6]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Konstantinos Volanakis, Usidreni čamci -
Joanis Altamouras, Luka Kopenhagen -
Kolokotronisova statua Lazara Sohosa -
Bakino omiljeno od Georgiosa Jakobidesa -
Monah Nikolaosa Gizisa -
Teofilo Hadžimihail, Simpozijum carice Evdoksije -
Teodoros Vrizakis, Mesologijev nalet -
Statua Sokrata Leonidasa Drosisa -
Teodor Rali, Prisluškivanje -
Nikifor Litra, Antigona pred mrtvim Polinikom -
Statua Andreasa Miaulisa, Hermupolis, Siros. Rad Georgiosa Bonanosa -
Nikolaos Litras, Slamnati šešir . -
"Kišobrani" Zongolopulosa u Solunu
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Nano Chatzidakis, in From Byzantium to El Greco, p.49, Athens 1987, Byzantine Museum of Arts
- ^ „Archived copy”. Arhivirano iz originala 2007-08-05. g. Pristupljeno 2007-07-29.
- ^ „Archived copy”. Arhivirano iz originala 2007-08-05. g. Pristupljeno 2007-07-29.
- ^ „Archived copy” (PDF). Arhivirano iz originala 06. 06. 2011. g. Pristupljeno 2007-02-06.
- ^ Modern and Contemporary Art in Greece (1984), Hans-Jörg Heusser AICARC Center, Zürich
- ^ Greek Horizons: Contemporary Art from Greece (1998), Efi Strousa, Roger Wollen, Tullie House Museum, Art Gallery Carlise, England
Literatura[uredi | uredi izvor]
- "Characteristics of Romanticism"[2]. www.bluffton.edu. Retrieved 2022-04-26.[1]
- "The so-called Munich School, and the Greek painting of the 19th century".[3] USEUM. Retrieved 2022-04-26.[2]
- "5 Greek Female Artists You Should Know".[4] DailyArt Magazine. 2020-07-08. Retrieved 2022-04-26.[3]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- ^ „Characteristics of Romanticism”. www.bluffton.edu. Pristupljeno 2022-04-26.
- ^ „The so-called Munich School, and the Greek painting of the 19th century”. USEUM (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-04-26.
- ^ „5 Greek Female Artists You Should Know”. DailyArt Magazine (na jeziku: engleski). 2020-07-08. Pristupljeno 2022-04-26.