Невен (биљка)

neven
	Calendula officinalis
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Plantae
Divizija:	Magnoliophyta
Klasa:	Magnoliopsida
Red:	Asterales
Porodica:	Asteraceae
Pleme:	Calenduleae
Rod:	Calendula
Vrsta:	C. officinalis
Binomno ime
	Calendula officinalis; L.

Neven (nevenovo cveće, žutelj, prstenčac, zimorod, ognjac, vrtelni neven) ili lat. Calendula officinalis je biljka iz porodice glavočika (Asteraceae).

Opis biljke

Stablo nevena je uspravno, granato i izbrazdano. Visine je do 50 centimetara i pokriveno je kratkim i čvrstim dlačicama. Oblik listova se razlikuje u zavisnosti od njihovog položaja: gornji su duguljasti ili kopljasti, srednji su obrnuto jajasti i obuhvataju stablo, a donji su sa krilatom drškom. Cvetovi su sakupljeni u glavičaste, narandžastožute, krupne cvasti. Periferiju cvasti grade jezičasti cvetovi naslagani u 2-3 reda, a sredinu cevasti cvetovi. Omotač cvasti grade uzani, zeleni, lepljivi i dlakama pokriveni listići. Cvasti mirišu jako i otužno.

Zavisno od regije, neven cveta od ranog proleća do kasne jeseni. U primorskim i toplim krajevima može cvetati tokom cele godine.

Hemijski sastav

Kao droga se koriste cvetovi koji sadrže etarsko ulje, tanine, šećere, likopen (koji je izuzetno dobar antioksidans i štiti od raka grlića materice), proteine, pigmente karotenoide (daju boju cvetovima), kalendulin, minerale (kalijum, sumpor i dr), gorke supstance, supstance kiselog karaktera (voloksantin, citroksantin, rubiksantin, flavoksantin), smole, organske kiseline (jabučna, salicilna) i dr.

Upotreba

Neven ima vrlo široku primenu. Upotrebljava se u obliku čaja, kao dodatak salatama i drugim jelima, a spolja u obliku ulja, masti, obloga ili čajeva za ispiranje. Takođe se koristi i kao prirodna boja u industriji hrane i kozmetici. Listovi se mogu jesti sveži kao dodatak salatama jer su bogati vitaminima i mineralima i po sastavu slični maslačku. Sveže cvetne latice isto mogu biti dodatak salatama, dok osušene imaju snažniji i koncentrisaniji ukus i mogu se koristiti kao začin u supama i kolačima. Latice sadrže i značajne količine vitamina A i C i koriste se za dobijanje jestive boje koja se koristi u industriji hrane. Boja se koristi i u kozmetičke svrhe i to za spravljanje boja za kosu. Seme nevena sadrži do 37% proteina i do 46% masnoća, ali nema podataka da se koristi u ishrani.

Upotreba u narodnoj medicini

Neven se više koristi u narodnoj nego u savremenoj medicini. Preporučuje se za čišćenje i ispiranje rana, čireva i opekotina. Koristi se i za lečenje želuca,^[1] problema sa crevima i u žučnoj kesici. Nevenova krema se koristi za spoljašnju upotrebu kod rana, čireva, osipa i otečenih žlezda. Nevenova mast sa kozjim puterom po narodnoj medicini leči zloćudne čireve i otekla mesta, gnojne rane koje teško zarastaju. Obloge od mlakog nevenovog čaja poboljšavaju vid. Prema literaturi ruske narodne medicine,^[2] čaj od cveta nevena^[3] koristi se kod krvarenja iz materice i za bolesti jetre,^[1] slezine, problema u želucu i rahitisa.

Lekovito dejstvo

Neven deluje antiseptično i antibakterijski pa je vrlo efikasan protiv različitih zapaljenja, gljivičnih infekcija, a najnovija istraživanja nagoveštavaju da je koristan u borbi protiv HIV (virus izazivač SIDA-e). Koristan je za uklanjanje toksina (otrova) koji prate različite hronične infekcije, grozničava stanja, kožne bolesti kao što su ekcemi i akne.^[4] Dobar je kao sredstvo za umirenje grčeva, protiv astme, kašlja, lupanja srca i nesanice. Od davnina se u narodnoj medicini koristi za zalečenje rana, uboja, ozeblina, čireva, bradavica, kurjih očiju i dr. Hladan čaj od nevena se upotrebljava za ispiranje očiju kod konjuktivitisa ili desni posle vađenja zuba. Zbog blagog estrogenskog dejstva (estrogen - ženski polni hormon) koristi se za uspostavljanje redovnog menstrualnog ciklusa i umanjenja menstrualnih bolova kod mladih devojaka ili žena u klimaksu.

Slike

Neven u cvetu

Literatura

Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistočne Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
Grbić, M., Marković, M. i Đukić, M. (2017): Cvećarstvo – sezonsko cveće. Univerzitet u Beogradu. Beograd. ISBN 978-86-7299-260-1

Reference

^ ^a ^b Neven, biljka za sto bolesti
^ A Russian Herbal: Traditional Remedies for Health and Healing, Igor Vilevich Zevin. str.46
^ „Čaj od cveta nevena”. Arhivirano iz originala 02. 04. 2015. g. Pristupljeno 29. 03. 2015.
^ Neven kao prirodni lek za kožu

Spoljašnje veze

Bionet škola Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. oktobar 2008)
MedlinePlus Herbs and Supplements: Calendula
Nevenovo ulje

[neven-1] Neven, biljka za sto bolesti

[2] A Russian Herbal: Traditional Remedies for Health and Healing, Igor Vilevich Zevin. str.46

[3] „Čaj od cveta nevena”. Arhivirano iz originala 02. 04. 2015. g. Pristupljeno 29. 03. 2015.

[4] Neven kao prirodni lek za kožu

[1]

[2]

[3]

[4]

Normativna kontrola
Državne	Nemačka Izrael Češka
Ostale	Enciklopedija Britanika