Nestorijanstvo

Nestorijanstvo je naziv za skup teoloških učenja koja je zajedno sa svojim istomišljenicima i sledbenicima zastupao Nestorije, svrgnuti carigradski patrijarh (428—431). Njegova učenja u oblasti hristologije i mariologije saborno su osuđivana u više navrata, kako za njegovog života tako i kasnije.

Nestorijanska učenja

Nestorijanski sveštenici na službi, oko 683—770. godine

U oblasti mariologije, Nestorije se suprotstavljao uvođenju naziva „Bogorodica“, za Mariju, majku Isusovu, i umesto toga je predlagao naziv „Hristorodica“. Tim povodom je naglašavao stav o potpunoj razdvojenosti Isusovih božanskih i čovečanskih svojstava. Zbog ovoga su ga njegovi protivnici optužili da podrazumeva dve ličnosti u Hristu, božansku i čovečansku. Njegov glavni protivnik bio je patrijarh Kiril Aleksandrijski, koji je 431. godine, na Trećem Vaseljenskom Saboru u Efesu izdejstvovao da Nestorijevo učenje bude proglašeno za jeres. Nestorije je tada svrgnut sa carigradskog patrijaršijskog trona, lišen je svešteničkog čina, proglašen jeretikom i ubrzo zatim prognan u manastir, gde je ostao do kraja života.

Nestorijevo učenje u oblasti hristologije, po kojem u Isusu postoje dve ličnosti (grč. πρόσωπον / prosopon), božanska i čovečanska, iznova je razmatrano i odbačeno 451. godine na Četvrtom vaseljenskom saboru u Halkidonu. Tada je usvojen i čuveni Halkidonski Oros odnosno ispovedanje vere, u kojem je izričito naznačena jedinstvenost Isusove ličnosti.

Uprkos zvaničnim osudama, Nestorijeva učenja su ostvarila značajan uticaj na pojedine teološke krugove, prvenstveno u istočnim oblastima rimsko-vizantijskog Orijenta, a potom su stekla uporište i među hrišćanskim zajednicama u susednoj Persiji. Tokom vremena, nestorijanstvo je preovladalo u sirsko-persijskoj Crkvi Istoka, a nestorijanske tradicije su zadržale svoj značaj i u savremenoj Asirskoj crkvi Istoka.

Tokom ranog srednjeg veka, sirsko-persijska Crkva Istoka je ostvarila značajnu misionarsku delatnosti, šireći hrišćanstvo širom azije, sve do udaljenih oblasti Indije i Kine. Samim tim, u pomenutim oblastima se širilo i nestorijanstvo. Poglavar nestorijanske sirsko-persijske crkve nosio je naslov „katolikos-patrijarh“ i stolovao je u mesopotamskom gradu Seleukiji (Ktesifon), a kasnije se preselio u obližnji Bagdad oko 762. godine. Posle mongolskog osvajanja 1258. godine patrijaršijski presto je pomeren na sever Iraka. Počevši od sredine 16. veka, deo nestorijanaca se pokatoličio, čime je postavljen temelj za stvaranje takozvane Haldejske katoličke crkve. Preostali nestorijanci, koji su zadržali svoja tradicionalna učenja, reorgaizovali su se u današnju Asirsku crkvu Istoka, koja zvanično poštuje Nestorija kao svetitelja.

Vidi još

• Nestorije
• Efeski sabor (treći vaseljenski)
• Halkidonski sabor (četvrti vaseljenski)
• Crkva Istoka

Literatura

• Baum, Wilhelm; Winkler, Dietmar W. (2003). The Church of the East: A Concise History. London-New York: Routledge-Curzon. 
• Vine, Aubrey R. (1937). The Nestorian Churches. London: Independent Press. 
• Jugie, Martin (1935). „L'ecclésiologie des Nestoriens”. Échos d'Orient. 34 (177): 5—25. 
• Klein, Wassilios (2000). Das nestorianische Christentum an den Handelswegen durch Kyrgystan bis zum 14. Jh. Turnhout: Brepols Publishers. 
• Labourt, Jérôme (1908). „Note sur les schismes de l’Église nestorienne, du XVIe au XIXe siècle”. Journal asiatique. 11: 227—235. 
• Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. The Church in history. 2. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press. 
• Majendorf, Džon (1997). Imperijalno jedinstvo i hrišćanske deobe: Crkva od 450. do 680. godine. Kragujevac: Kalenić. 
• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. 
• Rücker, Adolf (1920). „Über einige nestorianische Liederhandschriften, vornehmlich der griech. Patriarchatsbibliothek in Jerusalem” (PDF). Oriens christianus. 9: 107—123. 
• Saeki, Peter Yoshiro (1937). The Nestorian Documents and Relics in China. Tokyo: Academy of oriental culture. 
• Seleznyov, Nikolai N. (2010). „Nestorius of Constantinople: Condemnation, Suppression, Veneration: With special reference to the role of his name in East-Syriac Christianity”. Journal of Eastern Christian Studies. 62 (3–4): 165–190. 
• Stewart, John (1928). Nestorian Missionary Enterprise: A Church on Fire. Edinburgh: T. & T. Clark. 
• Tisserant, Eugène (1931). „Église nestorienne”. Dictionnaire de théologie catholique. 11. str. 157—323. 
• Chabot, Jean-Baptiste (1902). Synodicon orientale ou recueil de synodes nestoriens (PDF). Paris: Imprimerie Nationale. 
• Chapman, John (1911). „Nestorius and Nestorianism”. The Catholic Encyclopedia. 10. New York: Robert Appleton Company.