Nimfejski sporazum (1261)

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Nimfejski sporazum.

Obnovljena Vizantija 1265. godine, nekoliko godina nakon potpisivanja Nimfejskog sporazuma.

Nimfejski sporazum bio je trgovinski i odbrambeni sporazum između Nikejskog carstva i Đenovljanske republike, potpisan 13. marta 1261. godine u Nimfeju. Na ovom sporazumu zasnivali su se i kasniji odnosi Đenove i obnovljenog Vizantijskog carstva.

Pozadina

Nakon pada Carigrada 1204. godine (Četvrti krstaški rat), osnovan je na vizantijskoj teritoriji niz krstaških država. Neke od njih proklamovale su se kao naslednice Vizantijskog carstva. Nikejsko carstvo je, zbog svog geografskog položaja, bilo u znatno boljoj poziciji za ratovanje protiv Latinskog carstva, od svojih suparnica: Epirske despotovine i Trapezuntskog carstva. Nikeja je, nakon perioda stabilizacije vlasti, uspela da zadrži kontrolu nad zapadnom obalom Male Azije, priklještena između Latinskog carstva na zapadu i Turaka Seldžuka na istoku. Nimfejskim sporazumom iz 1214. godine Nikeja je privremeno izgubila posede u severozapadnoj Anadoliji, ali je nakon gušenja ustanka Aleksija i Isaka Laskarisa u bici kod Poimanenona, uspela da ih povrati. Latinsko carstvo je 1230-tih godina obuhvatalo samo Carigrad i njegovu okolinu. Mletačka republika je, međutim, držala morske prilaze pod snažnom kontrolom, a zbog jakih carigradskih bedema, osvajanje kopnenim putem nije bilo moguće. Nikejska flota uspela je da zauzme nekoliko egejskih ostrva. Međutim, u poređenju sa mletačkom flotom i dalje nije bila dovoljno snažna. Slabost nikejske flote pokazala se 1235. godine prilikom bezuspešne bugarsko-nikejske opsade Carigrada. Mletačka flota od 25 brodova uspela je da porazi četvorostruko brojniju neprijateljsku flotu. Neuspešna opsada Carigrada iz 1260. godine podstakla je Nikeju da traži rešenje za borbu protiv Mlečana na moru.

Sporazum

Mihailo VIII Paleolog je pronašao rešenje u sklapanju saveza sa najvećim trgovinskim i pomorskim supranikom Mletačke republike, Republikom Đenovom. Ona se već nalazila u ratu sa Venecijom. Tako je 13. marta 1261. godine potpisan trgovinski i odbrambeni sporazum, kojim se Đenova obavezala da u slučaju rata Nikeje i Latinskog carstva obezbedi Mihailu flotu od 50 brodova. Šesnaest brodova trebalo je biti obezbeđeno odmah po potpisivanju sporazuma. Sporazum je podrazumevao i pravo Nikeje da otkupi konje i oružje iz Đenove, kao i da Đenovljani stupe u službu Nikejaca. U zamenu za to, Đenovljani su dobili poreske i carinske ustupke širom Vizantijskog carstva, uključujući i sopstveni trgovački kvart u Peri, na obali Zlatnog roga, nasuprot Carigradu, kao i druge vizantijske luke. Nimfejski ugovor je umnogome podsećao na Vizantijsko-mletački ugovor iz 1082. godine, kojim je Venecija dobila značajne ustupke od vizantijskog cara.

Posledice

Uprkos savezu sa Đenovom, Carigrad je na neočekivano lak način osvojio Aleksije Strategopul 25. jula 1261. godine. Nimfejski ugovor je postao suvišan za Vizantince, a Mihailo je otpočeo sa stvaranjem sopstvene "nacionalne" flote. Međutim, pošto su Venecija i druge rimokatoličke sile nastavile da prete Vizantiji, sporazum je uz manje izmene ostao na snazi. Za Đenovu je ugovor bio veoma značajan, jer je postavio temelje njihovom trgovinskom carstvu na Bliskom istoku. Galata (đenovljansko predgrađe u Peri, prekoputa Zlatnog roga), postalo je komercijalno središte ovog regiona. Međutim, Đenova je tako ušla u direktan konflikt sa Venecijom, jer je ugrozila njen trgovinski položaj u istočnom Sredozemlju.

Literatura

• Bartusis, Mark C. (1997). The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453. Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1620-2. 
• Ostrogorsky, George (1969). History of the Byzantine State. New Brunswick, New Jersey: Rutgers University Press. ISBN 0-8135-1198-4. 
• Norič, Džon Džulijus (1997). A Short History of Byzantium. New York, New York: Alfred A. Knoff. ISBN 0-679-45088-2. 
• Shepherd, William R. (1911). Historical Atlas. New York, New York: Henry Holt and Company.