Nova zemlja
| Novaя Zemlя | |
|---|---|
 | |
| Geografija | |
| Lokacija | Severni ledeni okean |
| Površina | 90.650 km2 |
| Visina | 1.547 m |
| Administracija | |
| Demografija | |
| Stanovništvo | 2.429 |
| Gustina st. | 0 stan./km2 |
Nova zemlja (rus. Новая Земля) je ruski arhipelag u Arktičkom okeanu u oblasti 60-og stepena severne geografske širine.[1][2] Sastoji se iz dva glavna ostrva (Severno i Južno ostrvo) i više manjih u okolini. Površina arhipelaga je oko 90.650 km².
Severno i Južno ostrvo odvaja moreuz Matočkin. Od priobalnog ostrva Vajgač, Južno ostrvo je odvojeno Karskim vratima. Na zapadu je Barencovo more, a na istoku Karsko more. Ostrva su izrazito planinska i predstavljaju nastavak planine Ural. Najviši vrh je na 1.547 metara nadmorske visine. Na Severnom ostrvu ima više lednika, dok na južnom preovladavaju tundre. Na ostrvima ima zaliha bakra, olova i cinka. Administrativno, ostrva pripadaju Arhangelskoj oblasti.[3]
Stanovništvo Nove zemlje, prema popisu stanovništva iz 2010. godine, bilo je oko 2.429, od čega je 1.972 obitavalo u Belušjoj Gubi,[4] gradskom naselju koje je administrativni centar okruga Nova zemlja. Autohtono stanovništvo (od 1872.[5][6] do 1950-ih kada su preseljeni na kopno) sastojalo se od oko 50–300 Nenaca[7] koji su pretežno bavili ribolovom, uzgojom irvasa, lovom na polarne medveda i lovom na perajare.[8][9] Prirodni resursi uključuju bakar, olovo i cink.[8]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Za ostrva su Rusi znali od 11. ili 12. veka, jer su trgovci iz Novgoroda posećivali ove krajeve.[10] Evropski istraživči severoistočnog morskog puta u 16. veku su izradili prve mape zapadne obale Nove zemlje (Hju Viloubi 1553.[10] i Vilem Barenc 1596[11]).[10][12] Tokom kasnijeg putovanja Fjodora Litke 1821–1824, zapadna obala je mapirana.[10] Henri Hadson je bio još jedan istraživač koji je prošao kroz Novu Zemlju dok je istraživao Severni morski put.[13]
Ostrva su sistematski istraživali Pjotr Pahtusov i Avgust Civolko tokom ranih 1830-ih. Prvo stalno naselje osnovano je 1870. u Maloj Karmakuli, koje je služio kao glavni grad Nove zemlje do 1924. Kasnije je administrativni centar premešten u Belušja Gubu,[6][14] 1935. u Lagerno,[6] ali je potom vraćen do Belušja Guba.
-
Brod Vilema Barenca među arktičkim ledom. -
Karta Nove zemlje 1599–1601. -
Mapa Nove zemlje iz 1720.
Drugi svetski rat
[uredi | uredi izvor]U mesecima nakon Hitlerove invazije na Sovjetski Savez u junu 1941. godine, Sjedinjene Države i Velika Britanija su organizovale konvoje trgovačkih brodova pod pomorskom pratnjom da isporuče zalihe u severne sovjetske morske luke. Saveznički konvoji do PQ 12 stigli su nepovređeni, ali su nemački avioni, brodovi i podmornice poslati u severnu Norvešku i Finsku da se suprotstave konvojima.[15]
Konvoj PQ 17
[uredi | uredi izvor]Konvoj PQ 17 sastojao se od trideset i šest trgovačkih brodova koji su sadržali 297 aviona, 596 tenkova, 4.286 drugih vozila i više od 150.000 dugih tona (152.407 t) drugog tereta, šest pratilaca razarača, petnaest slobodnih naoružanih brodova (među kojima su bile dve slobone francuske korvete) i tri mala spasilačka plovila. Konvoj je krenuo sa Islanda 27. juna 1942. godine, jedan brod se nasukao i ispao iz konvoja.[16] Konvoj je uspeo da plovi severno od ostrva Ber, ali je 30. juna naišao na ledene ploče; brod je bio previše oštećen da bi mogao da nastavi i prekinuo je radio tišinu. Sledećeg jutra, konvoj su otkrile nemačke podmornice i nemački izviđački avioni, a napadi torpedo bombardera počeli su 2. jula.[17]
U noći 2/3 jula, nemački bojni brod Tirpic i teška krstarica Admiral Hiper prispeli su iz Trondhajma sa četiri razarača i dva manja broda. Mali bojni brodovi Admiral Šier i Lucov i šest razarača isplovili su iz Narvika, ali su se Lucov i tri razarača nasukali.[18] Britanski admiralitet je odgovorio 4. jula preusmeravanjem pratećih brodova na zapad da se sastanu sa matičnom flotom i naredio je trgovačkim brodovima da se raspu. Tražeći sigurnost u Matočkinovom moreuzu, nekoliko brodova je krenulo ka Novoj Zemlji.
Operacija Vunderland
[uredi | uredi izvor]U avgustu 1942. nemačka mornarica je započela operaciju Vunderland, s ciljem da uđe u Karsko more i potopi što više sovjetskih brodova. Admiral Šier i drugi ratni brodovi su zaobišli rt Želja, ušli u Karsko more i napali obalsku stanicu na ostrvu Dikson, teško oštetivši sovjetske brodove Dežnjev i Revolucionista. Kasnije te godine, Karlo Štajner je upoznao novog zatvorenika, kapetan Menšikova, koji mu je rekao:
„U avgustu 1942. još jedan… transport stigao je u Novu Zemlju. Prateći brodovi su se okrenuli i krenuli nazad. Samo nekoliko sati kasnije, stražar u tornju je objavio da je brod na vidiku. Svi su pretpostavili da je to jedan od savezničkih ratnih brodova. Ubrzo nakon toga, stražar je objavio da se brod približava zalivu. Izašao sam napolje…da se lično uverim. Čim sam se popeo na toranj, shvatio sam na moj užas da je to nemački ratni brod. Podigao sam uzbunu, ali je bilo prekasno… približavala se nemačka krstarica. Jedan od savezničkih teretnjaka — prvi brod koji smo uspeli da pokrenemo — krenuo je iz zaliva. To je sve što su Nemci čekali. U trenutku kada je brod stigao do najužeg dela zaliva, nemački topovi su ispalili prvu salvu — direktan pogodak… naše obalske baterije su otvorile vatru… ali topovi nisu dosegli dovoljno daleko… [oni] su se približili i uništili sve brodove u zalivu, kao i velikom delu luke [i] ostavili stotinu mrtvih i ranjenih.“
Bez obzira da li se napad na Menšikovljevu bateriju dogodio na ostrvu Dikson ili na Novoj zemlji, Stajnerov izveštaj je osvetlio sudbinu sovjetskog oficira kojeg su njegovi sunarodnici zatvorili zbog „zločina“ pretrpenog poraza od strane neprijatelja. Hapšenje Menšikova nikada nije objavljeno u sovjetskoj štampi.
Operacije 1943
[uredi | uredi izvor]U avgustu 1943. nemačka podmornica potopila je sovjetski istraživački brod Akademik Šokalskij u blizini rta Spori Navolok, ali je sovjetska mornarica, koja je sada bila u ofanzivi, uništila nemačku podmornicu U-639 kod rta Želanije.
Godine 1943, Nova zemlja je nakratko služila kao tajna hidroavionska baza za Krigsmarine nacističke Nemačke, da bi obezbedila nemački nadzor nad savezničkim brodovima na putu za Sibir. Hidroavionsku bazu su uspostavile U-255 i U-711, koje su delovale duž severne obale Sovjetske Rusije u sastavu 13. podmorničke flotile. U avgustu i septembru 1943. godine izvršeni su letovi hidroaviona.[19]
Nuklearno testiranje
[uredi | uredi izvor]
Sa Nove zemlje je 1955. evakuisano malobrojno stanovništvo i ona je služila kao poligon za nuklearne eksperimente Sovjetskog Saveza.[9][20][21][22] Postojale su tri lokacije za testiranje:
- lokacija A, u zalivu Černaja (70,7° sgš — 54,6° igd), koja je korišćena 1955-1962.
- lokacija B, u moreuzu Matočkin (73,4° sgš — 54,9° igd), koja je služila za podzemne eksperimente 1964-1990.
- lokacija C, Suhoj Nos (73,7° sgš — 54,0° igd), korišćena 1957-1962, i gde je 30. oktobra 1961. izvršena eksplozija u vazduhu (na 3.500 metara) bombe od 50 megatona, takozvane Car bombe, najsnažnije nuklearne eksplozije ikada izvedene. Smatra se da je na ovim ostrvima u 224 probe detoniran (ekvivalent od) 265 megatona TNT-a. Polovina površine arhipelaga se vodi kao „zona nuklearnih proba“. Posle duge pauze, neke istraživačke aktivnosti na ovim poligonima su nastavljene 1998.
U julu 1954. Nova zemlja je određena kao mesto za testiranje nuklearnog oružja, čija je izgradnja počela u oktobru[23] i postojala je tokom većeg dela Hladnog rata. „Zona A“, Čarnaja guba (70,7° S; 54,6° I), korišćena je 1955–1962 i 1972–1975.[23]] „Zona B“, Matočkin Šar (73,4° S; 54,9° I), korišćena je za podzemna ispitivanja 1964–1990.[23] „Zona C“, Suhoj Nos (73,7° S; 54,0° I), korišćena je 1958–1961 i bila je mesto testiranja Carske bombe 1961, najmoćnijeg nuklearnog oružja ikada detoniranog.[23]
Drugi testovi su se odvili na drugim mestima širom ostrva, sa zvaničnim opsegom testiranja koji je pokrivao više od polovine kopnene mase. Septembra 1961, lansirane su dve pogonske termonuklearne bojeve glave iz Vorkuta Sovetskog i Saleharda na područja na Novoj Zemlji. Lansirna raketa je kasnije raspoređena na Kubu.[24]
Godine 1963, je implementiran Ugovor o ograničenoj zabrani testiranja koji je zabranio većinu atmosferskih nuklearnih testova.[25] Najveći podzemni test u Novoj zemlji obavljen je 12. septembra 1973. godine, uključivši četiri nuklearna uređaja ukupne snage 4,2 megatone. Iako daleko manji po snazi eksplozije od Carske bombe i drugih atmosferskih testova, zatvaranje eksplozije pod zemljom dovelo je do pritisaka koji su bili uporedivi prirodnim zemljotresima. U slučaju testa od 12. septembra 1973. postignuta je seizmička magnituda od 6,97 po Rihterovoj skali, što je pokrenulo lavinu od 80 miliona tona koja je blokirala dva glacijalna toka i stvorila jezero na 2 km (1,2 mi) u dužini.[25]
Tokom svoje istorije kao poligona za nuklearno testiranje, Nova zemlja je bila poprište 224 nuklearne detonacije sa ukupnom eksplozivnom energijom koja je ekvivalentna 265 megatona TNT-a.[23] Poređenja radi, sav eksploziv korišćen u Drugom svetskom ratu, uključujući detonacije dve američke nuklearne bombe, iznosio je samo dve megatone.[25]
Tokom 1988–1989, glasnost je pomogla da se aktivnosti testiranja u Novoj zemlji učine javnim,[23] a 1990. aktivisti Grinpisa su organizovali protest na tom mestu.[26] Poslednja nuklearna probna eksplozija bila je 1990. (ujedno i poslednja za ceo Sovjetski Savez i Rusiju). Ministarstvo za atomsku energiju izvodilo je seriju subkritičnih podvodnih nuklearnih eksperimenata u blizini Matočkinog Šara svake jeseni od 1998. godine.[27] Ovi testovi navodno uključuju do 100 g (3,5 oz) bojnog plutonijuma.[28]
U oktobru 2012. objavljeno je da će Rusija nastaviti podkritična nuklearna testiranja u „zoni B“. U proleće 2013. započeta je izgradnja onoga što će postati novi tunel i četiri zgrade[29] u blizini naselja Severni, 3 km (1,9 mi) zapadno-severozapadno do Lazareve planine.[30][31]
CNN je 2023. izvestio da su komercijalni satelitski snimci pokazali novu aktivnost tunela i površinsku konstrukciju na poligonima Nova zemlja (uključujući objavljene slike na 73,385° S; 54,740° I) koje ukazuju na moguću pripremu za nastavak nuklearnih testiranja.[32]
Stanovništvo
[uredi | uredi izvor]Po podacima popisa iz 2010. na ostrvima živi 2.429 stanovnika, od kojih 1.972 žive u najvećem naselju Belušja Guba. Tu su i oko 100 pripadnika Neneckog naroda koji se bave lovom i ribolovom.
Okolina
[uredi | uredi izvor]Ekologija Nove zemlje je uslovljena njegovom severnom klimom, mada region ipak podržava raznolikost bioma. Jedna od najzapaženijih vrsta je polarni medved, čija se populacija u regionu Barencovog mora genetski razlikuje od ostalih potpopulacija polarnih medveda.[33]
Klima
[uredi | uredi izvor]| Klima Nove zemlje | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 2,6 (36,7) |
1,7 (35,1) |
2,0 (35,6) |
7,8 (46) |
17,6 (63,7) |
22,2 (72) |
28,3 (82,9) |
23,8 (74,8) |
16,5 (61,7) |
9,7 (49,5) |
4,5 (40,1) |
2,5 (36,5) |
28,3 (82,9) |
| Maksimum, °C (°F) | −10,9 (12,4) |
−11,5 (11,3) |
−9,1 (15,6) |
−6,7 (19,9) |
−1,4 (29,5) |
4,9 (40,8) |
10,3 (50,5) |
9,0 (48,2) |
5,5 (41,9) |
−0,1 (31,8) |
−4,8 (23,4) |
−8,1 (17,4) |
−1,9 (28,6) |
| Prosek, °C (°F) | −14,1 (6,6) |
−14,7 (5,5) |
−12,2 (10) |
−9,9 (14,2) |
−3,7 (25,3) |
2,5 (36,5) |
7,3 (45,1) |
6,8 (44,2) |
3,7 (38,7) |
−1,8 (28,8) |
−7,1 (19,2) |
−11,1 (12) |
−4,5 (23,9) |
| Minimum, °C (°F) | −17,3 (0,9) |
−17,9 (−0,2) |
−15,2 (4,6) |
−13,0 (8,6) |
−5,8 (21,6) |
0,7 (33,3) |
5,1 (41,2) |
4,9 (40,8) |
2,1 (35,8) |
−4,0 (24,8) |
−9,9 (14,2) |
−14,1 (6,6) |
−7,0 (19,4) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −36,0 (−32,8) |
−37,4 (−35,3) |
−40,0 (−40) |
−29,9 (−21,8) |
−25,9 (−14,6) |
−9,6 (14,7) |
−2,8 (27) |
−1,7 (28,9) |
−9,9 (14,2) |
−21,1 (−6) |
−29,1 (−20,4) |
−36,2 (−33,2) |
−40,0 (−40) |
| Količina padavina, mm (in) | 30 (1,18) |
26 (1,02) |
24 (0,94) |
20 (0,79) |
15 (0,59) |
23 (0,91) |
36 (1,42) |
31 (1,22) |
39 (1,54) |
35 (1,38) |
24 (0,94) |
33 (1,3) |
336 (13,23) |
| Dani sa kišom | 1 | 1 | 1 | 1 | 3 | 10 | 15 | 17 | 19 | 9 | 3 | 2 | 82 |
| Dani sa snegom | 18 | 18 | 19 | 17 | 17 | 10 | 1 | 1 | 6 | 17 | 19 | 20 | 163 |
| Relativna vlažnost, % | 78 | 77 | 77 | 76 | 78 | 81 | 83 | 83 | 85 | 82 | 79 | 78 | 80 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 0 | 25 | 107 | 215 | 189 | 173 | 229 | 143 | 73 | 40 | 3 | 0 | 1.197 |
| Izvor #1: Pogoda.ru.net[34] | |||||||||||||
| Izvor #2: NOAA (sun 1961–1990)[35] | |||||||||||||
Polarni medvedi ulaze u područja u kojima obitavaju ljudi češće nego ranije, što se pripisuje klimatskim promenama. Globalno zagrevanje smanjuje zastupljenost morskog leda, prisiljavajući medvede da ulaze u unutrašnjost u potrazi za hranom. U februaru 2019. godine došlo je do masovne migracije u severoistočnom delu Nove zemlje. Deseci polarnih medveda su viđeni kako ulaze u kuće, javne zgrade i naseljena područja, pa su vlasti Arhangeljske oblasti proglasile vanredno stanje u subotu 16. februara 2019. godine.[36][37]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Wells, John C. (2008). Longman Pronunciation Dictionary (3rd izd.). Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0.
- ^ Upton, Clive; Kretzschmar, Jr., William A. (2017). The Routledge Dictionary of Pronunciation for Current English (2nd izd.). Routledge. str. 910. ISBN 978-1-138-12566-7.
- ^ Law #65-5-OZ
- ^ Federalьnaя služba gosudarstvennoй statistiki (Federalni zavod za statistiku) (2011). „Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2010 goda. Tom 1 (Nacionalni popis stanovništva 2010, 1. svezak)”. Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2010 goda (Nacionalni popis stanovništva 2010) (na jeziku: ruski). Federalni zavod za statistiku. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ „Novaя zemlя – istoriя zaseleniя”. Belushka.virtbox.ru. Pristupljeno 27. 9. 2012.
- ^ a b v „Novaя zemlя v 1917–1941 gg”. Belushka.virtbox.ru. Pristupljeno 27. 9. 2012.
- ^ „Microsoft Word - North Test Site _FINAL_.doc” (PDF). Pristupljeno 27. 9. 2012.
- ^ a b Novaya Zemlya in: „The Columbia Encyclopedia, 6th ed.”. Pristupljeno 14. 10. 2006.
- ^ a b Яdernыe ispыtaniя SSSR. Tom 1. Glava 2 Arhivirano 2010-04-14 na sajtu Wayback Machine, p. 58.
- ^ a b v g Chisholm, Hugh, ur. (1911). „Novaya Zemlya”. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 19 (11 izd.). Cambridge University Press. str. 832—833.
- ^ Whitfield, Peter (1998). New Found Lands: Maps in the History of Exploration. UK: Routledge. ISBN 0-415-92026-4.
- ^ Zeeberg, Jaapjan J.; et al. (2002). „Search for Barents: Evaluation of Possible Burial Sites on North Novaya Zemlya, Russia”. Arctic. 55 (4): 329—338. JSTOR 40512490.
- ^ Henry Hudson in: Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2006. Arhivirano iz originala 1. 11. 2009. g. Pristupljeno 14. 10. 2006.
- ^ „Health, science and education, history and trade among others – news review from the Arkhangelsk region” (PDF). Barents.fi. 2005-08-03. Arhivirano iz originala (PDF) 29. 09. 2007. g. Pristupljeno 2012-09-27.
- ^ Woodman 2004, str. 33–83.
- ^ Woodman 2004, str. 197, 199.
- ^ Woodman 2004, str. 201.
- ^ Woodman 2004, str. 203–204.
- ^ Warship International No. 3, 1987, p. 318.
- ^ "Nenets" Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (7. avgust 2009), Arctic Network for the Support of the Indigenous Peoples of the Russian Arctic
- ^ "The Nenets", The Red Book of the Peoples of the Russian Empire
- ^ "Nuclear Free Seas" Arhivirano 2009-01-10 na sajtu Wayback Machine, Greenpeace
- ^ a b v g d đ Khalturin, Vitaly I.; Rautian, Tatyana G.; Richards, Paul G.; Leith, William S. (2005). „A Review of Nuclear Testing by the Soviet Union at Novaya Zemlya, 1955–1990” (PDF). Science and Global Security. 13 (1): 1—42. Bibcode:2005S&GS...13....1K. S2CID 122069080. doi:10.1080/08929880590961862. Arhivirano iz originala (PDF) 14. 8. 2016. g. Pristupljeno 2006-10-14.
- ^ „Testing the Kosmos 2 rocket”. Astronautix.com. Arhivirano iz originala 18. 6. 2012. g. Pristupljeno 2012-09-27.
- ^ a b v Pratt, Sara (2005-11-28). „Frozen in Time: A Cold War Relic Gives up its Secrets”. Lamont–Doherty Earth Observatory, Columbia University. Arhivirano iz originala 16. 9. 2020. g. Pristupljeno 2006-10-14.
- ^ „The early history of Greenpeace Russia”. Greenpeace Russia. Arhivirano iz originala 2. 5. 2007. g. Pristupljeno 2006-10-14.
- ^ Jasinski, Michael; Chuen, Cristina; Ferguson, Charles D. (oktobar 2002). „Russia: Of truth and testing”. Bulletin of the Atomic Scientists. 58 (5): 60—65. Bibcode:2002BuAtS..58e..60J. S2CID 218769187. doi:10.1080/00963402.2002.11460608. Pristupljeno 2009-09-22.
- ^ „Russia: Central Test Site, Novaya Zemlya”. Nuclear Threat Initiative. 2003-07-30. Pristupljeno 2006-10-14.
- ^ 73° 22′ 03″ S; 54° 48′ 00″ I / 73.367363° S; 54.799984° I
- ^ „Russia May Resume Subcritical Atomic Testing: Sources”. Nuclear Threat Initiative. Pristupljeno 22. 1. 2020.
- ^ „The Underground Nuclear Test Site at Novaya Zemlya”. Ceros. Pristupljeno 22. 1. 2020.
- ^ Eric Cheung; Brad Lendon; Ivan Watson (23. 9. 2023). „Exclusive: Satellite images show increased activity at nuclear test sites in Russia, China and US”. CNN.
- ^ C. Michael Hogan (2008) Polar Bear: Ursus maritimus, Globaltwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg Arhivirano 2008-12-24 na sajtu Wayback Machine
- ^ „Weather and Climate-The Climate of Malye Karmakuly” (na jeziku: ruski). Weather and Climate (Pogoda i klimat). Pristupljeno 27. 2. 2016.
- ^ „Malye Karmakuly Climate Normals 1961–1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 27. 2. 2016.
- ^ Abellan Matamoros, Cristina (13. 2. 2019). „Watch: Polar bear in Russian archipelago peeks inside a house”. euronews.com. Euronews. Pristupljeno 14. 2. 2019.
- ^ Stambaugh, Alex (12. 2. 2019). „Polar bear invasion: Parents scared to send children to school in remote Russian archipelago”. edition.cnn.com. CNN. Pristupljeno 15. 2. 2019.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Gerrit de Veer, Nova Zembla, written 1598, published 1996
- Vladimir Nabokov, "The Refrigerator Awakes" (1942), line 27
- Ian Fleming, In "The Living Daylights" (1966), Agent 272 is holed up in Novaya Zemlya
- Clive Cussler, Raise the Titanic! (1976), features a U.S. plan to recover a rare element vital to protecting the U.S. in the Cold War, an element found on Novaya Zemlya (where a U.S. spy and a Soviet guard clash), but now believed to be in the wreck of the RMS Titanic.
- Laurence Sterne, 1761, The Life & Opinions of Tristram Shandy, Gentleman, Book III, Chapter Twenty Alexander Pope: (i) The Dunciad. line 74: "Here gay description Egypt glads with showers,/Or gives to Zembla fruits, to Barca flowers…", (ii) Essay on Man. Epistle 2, part 5: "…But where the extreme of vice, was ne’er agreed:/Ask where’s the north? at York, ’tis on the Tweed;/In Scotland, at the Orcades; and there,/At Greenland, Zembla, or the Lord knows where."
- Roskill, S. W. (1962) [1956]. The Period of Balance. History of the Second World War: The War at Sea 1939–1945. II (3rd impr. izd.). London: HMSO. OCLC 174453986. Pristupljeno 11. 2. 2019.
- Woodman, Richard (2004) [1994]. Arctic Convoys 1941–1945. London: John Murray. ISBN 978-0-7195-5752-1.
- Serebryanny, Leonid (jun 1997). „The colonization and peoples of Novaya Zemlya then and now”. Nationalities Papers. 25 (2): 301—309. doi:10.1080/00905999708408505.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- Nova zemlja - Centralni nuklearni poligon 2019. (Televizija Zvezda - Zvanični kanal)
- Nova zemlja - Centralni nuklearni poligon 2024. (Televizija Zvezda - Zvanični kanal)
- Internet sajt o Novoj zemlji
- Virtuelno putovanje po poligonu na Novoj zemlji
- Istorija i pejzaži
„Nova Zembla”. The New Student's Reference Work. 1914.- Novaya Zemlya information portal
- Selected satellite views of nuclear test site Novaya Zemlya (global security).
- Rozenberg Publishers – Climate and glacial history of the Novaya Zemlya Archipelago, Russian Arctic Архивирано на веб-сајту Wayback Machine (19. јул 2004)
- Nuclear tests in Novaya Zemlya, International Atomic Energy Agency Department of Nuclear Safety and Security.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
