Osmanski turski jezik

Osmanski turski (Osmanlijski turski; tur. Osmanlı Türkçesi), ili samo osmanski (osmanlijski; osm. tur. لسان عثمانی [lisân-ı Osmânî], takođe poznat i kao تركجه‎ [Türkçe] ili تركی‎ [Türkî] – „turski“, tur. Osmanlıca), je varijanta turskog jezika, koji se upotrebljavao kao upravni književni jezik Osmanskog carstva, sadržeći brojne pozajmice iz persijskog jezika koji je, pak, sam bio prepun pozajmica iz arapskog jezika. Poput ostalih jezika islamskih naroda, osmanski turski se piše arapskim pismom. Uprkos činjenici da je osmanski turski, koji se govorio u prestonici, u suštini bio isti kao i obični turski kojim su govorili zemljoradnici i seljaci u unutrašnjosti zemlje, veliki deo arapsko-persijskih pozajmica postao je nerazumljiv za one koji su bili manje obrazovani.

Od 1928. godine, nakon reformi koje je sproveo Mustafa Kemal Ataturk, pojavio se homogenizovaniji turski, s manje uticaja arapskog i persijskog jezika, koji se koristi latiničnim pismom. Razlog ovih promena bio je navodno u tome da narod koji nije bio obrazovan na tom jeziku nije bio u stanju da ga razume, budući da je maternji jezik naroda bio homogenizovaniji turski. Mnogi danas smatraju da se osmanski turski sasvim razlikuje od današnjeg turskog. No, taj stav izgleda da je politički motivisan i da nije u stanju da odgovori ispitu lingvistike. Pa ipak, malo današnjih Turaka u Turskoj je u stanju da razume osmanski turski, a kamoli da ga piše.

Primeri

srpski	osmanski turski	moderni turski
da	evet	evet
ne	lâ	hayır
zdravo / mir s tobom	merhaba / selâmün aleyküm	merhaba / selamün aleyküm
poštovan	muhterem	saygıdeğer

Pismo

Slično arapskom, slova osmanskog pisma se razlikuju zavisno od njihovog položaja u reči: samostalno slovo (tj. samo slovo izvan reči), krajnje (slovo na kraju reči), srednje (u sredini reči), početno (na početku reči):

Samostalno	Krajnje	Srednje	Početno	Ime slova	Moderni turski
ﺍ	ﺎ	–		elif	a, e
ﺀ	–			hemze	', a, e, i, u, ü
ﺏ	ﺐ	ﺒ	ﺑ	be	b
ﭖ	ﭗ	ﭙ	ﭘ	pe	p
ﺕ	ﺖ	ﺘ	ﺗ	te	t
ﺙ	ﺚ	ﺜ	ﺛ	se	s
ﺝ	ﺞ	ﺠ	ﺟ	cim [džim]	c
ﭺ	ﭻ	ﭽ	ﭼ	çim [ćim]	ç
ﺡ	ﺢ	ﺤ	ﺣ	ha	h
ﺥ	ﺦ	ﺨ	ﺧ	hı	h
ﺩ	ﺪ	–		dal	d
ﺫ	ﺬ	–		zel	z
ﺭ	ﺮ	–		re	r
ﺯ	ﺰ	–		ze	z
ﮊ	ﮋ	–		je [že]	j
ﺱ	ﺲ	ﺴ	ﺳ	sin	s
ﺵ	ﺶ	ﺸ	ﺷ	şın [šin]	ş
ﺹ	ﺺ	ﺼ	ﺻ	sat, sad	s
ﺽ	ﺾ	ﻀ	ﺿ	dat, dad	d, z
ﻁ	ﻂ	ﻄ	ﻃ	tı	t
ﻅ	ﻆ	ﻈ	ﻇ	zı	z
ﻉ	ﻊ	ﻌ	ﻋ	ayın	', h
ﻍ	ﻎ	ﻐ	ﻏ	gayın	g, ğ
ﻑ	ﻒ	ﻔ	ﻓ	fe	f
ﻕ	ﻖ	ﻘ	ﻗ	kaf	k
ﻙ	ﻚ	ﻜ	ﻛ	kef	k, g, ğ, n
ﮒ	ﮓ	ﮕ	ﮔ	gef1	g, ğ
ﯓ	ﯔ	ﯖ	ﯕ	nef, sağır kef	n
ﻝ	ﻞ	ﻠ	ﻟ	lam	l
ﻡ	ﻢ	ﻤ	ﻣ	mim	m
ﻥ	ﻦ	ﻨ	ﻧ	nun	n
ﻭ	ﻮ	–		vav	v, o, ö, u, ü
ﻩ	ﻪ	ﻬ	ﻫ	he	h, e, a
ﻻ	ﻼ	–		lamelif	la
ﻯ	ﻰ	ﻴ	ﻳ	ye [je]	y, ı, i

¹Ispravna osmanska varijanta slova gef imala bi "mali-kaf" ﻙ dok bi dvostruka kosa crtica bila iznad گ. No, ovo je prava retkost u trenutno korišćenim fontovima.

Spoljašnje veze

• Osmanli Medeniyeti Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. avgust 2005) (jezik: turski)
• Omniglot: Turkish (jezik: engleski)