Откровење (zbirka pesama)
| Ljudi Govore | |
|---|---|
 Naslovna strana prvog izdanja | |
| Nastanak i sadržaj | |
| Autor | Rastko Petrović |
| Zemlja | Kraljevina Jugoslavija |
| Jezik | srpski jezik |
| Žanr / vrsta dela | zbirka pesama |
| Izdavanje | |
| Datum | 1922. |
Otkrovenje je zbirka pesama književnika Rastka Petrovića, prvi put objavljena 15. decembra 1922. godine (izdavač Svetislav B. Cvijanović) u četiristo numerisanih primeraka. Nosi podnaslov: „Stihovi i proza sa naslovnim listom i likom piščevim od Mila Milunovića i s ostalim drvorezima od Rastka Petrovića i Aleksandra Deroka”. Danas se smatra se jednim od vrhunskih dometa našeg avangardnog pesništva, iako je u vreme kada je izašla iz štampe dočekana s podsmehom i mnogim osporavanjima.
Zbirku čini 12 pesama i prozni tekst manifestnog karaktera pod nazivom „Probuđena svest: Juda”. U njoj se motivi svakodnevice modernog, urbanog grada opterećenog ratom prepliću sa motivima iz staroslovenske i hrišćanske mitologije. Posebno mesto u zbirci ima telesnost, i iznad svega seksualnost kao koren tajne rođenja. Petrović, za razliku od svojih prethodnika, ne peva prvenstveno o smrti, već naprotiv – o mladosti i tajanstvenom nastanku života, o prenatalnom stanju embriona, donoseći tako tematske novine u srpsku poeziju.
Lirski subjekat ove zbirke je u neprekidnom procesu preobražaja. On je, u savremenom vremenskom toku, zapravo pesnik, što potvrđuju i posebno ističu rubne pesme „Pustolov u kavezu” i „Ovo o jednom pesniku”. Tako zbirka postaje autopoetička priča o poeziji i pesniku. Međutim, u potrazi za sopstvenim identitetom, lirski subjekt luta prostorom i vremenom (istorijskim i preistorijskim), identifikujući se sa uvek novim samoodređenjima: Suncem (solarni mit, sveta svadba sunca i zore), starim Slovenom (mitološki sloj), Isusom i Judom (novozavetni sloj). Tako unutar lirskog subjekta nastaje čitav kosmos, on obuhvata i čitavu istoriju čovečanstva, od postanka čoveka do apokalipse. Jedini čvrst oslonac u samodefinisanju je svest o sopstvenoj telesnosti. Dakle, pesnik je svestan da je „Ja” konstrukt, „Petrović ga oblikuje kao kolebljivu svest čiji personalizovani identiteti uestvuju u uzbudljivoj drami skrivanja i (raz)otkrivanja, ali su sami prazne košuljice, obrazine, konstrukti, koje pokreću vešti prsti jednog višeg, sveobuhvatnog Ja-tela”.[1]
Lirski siže odvija se tokom jedne prirodne (ne kalendarske) godine, počinje u proleće, a završava se u zimu. Takav vremenski okvir omogućuje uvođenje solarnog mita (mita o smrti i ponovnom rađanju sunca) i s njim povezanog cikličnog vremena u zbirku. Njen prostor pak objedinjuje nebo (kosmos), zemlju i grob. „Osnovnu dramatiku zbirke čini raspetost lirskog subjekta između sopstvene težnje ka kosmičkim prostranstvima (...) i izvesnosti njegovog pada u grob (...)”[2] Ili, rečima pesnika : „Čovek je nepreglednosti životinja, to jest zver čije su čeljusti razjapljene prema beskrajnosti.”[3] Lirski junaci zbirke (vojnik-konjanik, trudna glumica, mladić-pesnik) nisu u sukobu među sobom, već u pesmama pratimo sukobe u koji se odvijaju u njima samima. Pesnički govor se depoetizuje kombinovanjem starih poetskih formula iz narodnog stvaralaštva i svakodnevnog jezika, prozaizama, onomatopeja i uzvika.
Specifičan odnos prema hrišćanstvu, raspetost između vere i neverice i potreba da se prevrednuju neki od osnovnih postulata hrišćanstva takođe karakterišu ovu zbirku. Lirski subjekat je čas Hrist, čas njegov izdajnik Juda, a čas jedan od vernih apostola. Takođe, pesnik se pita da li se Bog može slaviti telom, a ne samo duhom, jer je Hristovo telo postalo osnov zaveta između Boga i ljudi u svetoj tajni pričešća. Smelost Rastka Petrovića da promišlja ove teme ujedno je i avangardna provokacija i hrabar lični čin, ali i upitanost modernog čoveka koji se, posle učenja jednog Ničea ili Frojda, suočava sa smrću Boga i rasulom svih dotad neupitnih vrednosti.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Sonja Čabrić, [Raz]otkrivanja ili o pesničkoj zbirci ’Otkrovenje’ Rastka Petrovića, Službeni glasnik, Beograd, 2012. godina
- ^ Sonja Čabrić, [Raz]otkrivanja ili o pesničkoj zbirci ’Otkrovenje’ Rastka Petrovića
- ^ Rastko Petrović, Otkrovenje, Udruženje izdavača i knjižara Jugoslavije , Beograd, 1998. godine
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Sonja Čabrić, [Raz]otkrivanja ili o pesničkoj zbirci ’Otkrovenje’ Rastka Petrovića, Službeni glasnik, Beograd, 2012. godina
- Rastko Petrović, Otkrovenje, Udruženje izdavača i knjižara Jugoslavije , Beograd, 1998. godine
- Radovan Popović, Izabrani čovek, Službeni glasnik, Beograd, 2009. godine
- Đorđije Vuković, Novator i preteča, tekst iz zbornika Književno delo Rastka Petrovića, Institut za književnost i umetnost, Beograd, 1989. godina