Odžak (Posavski kanton)
Odžak | |
|---|---|
 centar Odžaka | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija BiH |
| Kanton | Posavski kanton |
| Opština | Odžak |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  8.259 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 00′ 39″ S; 18° 19′ 35″ I / 45.01075° S; 18.32638° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Odžak Odžak na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 76290 |
| Pozivni broj | 031 |
| Veb-sajt | www |
Odžak je gradsko naselje i sjedište istoimene opštine u Federaciji Bosne i Hercegovine, na krajnjem sjeveru BiH. Prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u Odžaku je popisano 8.259 lica.[1]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Današnji grad Odžak se pominje u istorijskim zapisima od 1593. godine kao manje naselje i tvrđava. Te godine je u Bosni sultanovim fermanom uveden odžakluk sa pravom nasleđivanja koji se dodeljivao zapovednicima turske vojske. Miralem-begu je ovaj kraj dodeljen kao odžak (posjed) i on je izgradio malu utvrdu koristeći ostatke ruševina starog rimskog grada. Nakon njegove smrti taj posjed je nasledio njegov sin Ibrahim i u to vrijeme Odžak predstavlja veće naselje i granično utvrđenje sa manjim brojem graničara. U istorijskim zapisima stoji da je austrijska vojska u nekoliko navrata prelazila rijeku Savu i osvajala Odžak sve do potpisivanja Beogradskog mira 1739. godine, kada je uspostavljena nova granica Bosne duž rijeke Save. Sledećih 100 godina Odžak je proveo u miru i kulturnom i ekonomskom napretku. Uspostavljanjem austrougarske vlasti 1878. godine u Bosni i Hercegovini nastaje i novi period za Odžak. Uvodi se novi kapitalistički način privređivanja i novi način građenja koji podrazumeva izgradnju visokih zgrada u kojima je objedinjen poslovni prostor u prizemlju i stanovanje na spratu. Gradi se čvrstim materijalom (ciglom) po novim propisima, koji uvode regulaciju ulica i građevinsku liniju.
U toku Drugog svetskog rata Odžak je bio poznato ustaško uporište. Ovo mesto ostalo je upamćeno kao poslednje oslobođeno mesto u Jugoslaviji, maja 1945. godine. Borba za oslobođenje Odžaka, vođena je od 16. aprila do 25. maja 1945. godine. Grupa ustaša pružala je fanatičan otpor najpre jedinicama 25. srpske, a potom jedinicama 27. istočnobosanske divizije Jugoslovenske armije u okolini Odžaka sve do 28. maja.[2]
Na području Odžaka je, tokom ratnih dejstava u BiH, od maja do jula 1992. prinudno zatvoreno 1.294 Srba, od čega 864 muškaraca, 326 žena i 104 djeteta.[3] Srbi sa područja Odžaka i okolnih naselja su 8. maja 1992. zatvoreni u logore koji su se nalazili u osnovnoj školi i fabrici „Strolit“.[3] Logore za Srbe je 8. maja 1992. osnovalo Hrvatsko vijeće odbrane.[4] Većina Srba na području Odžaka je bila zatočena 62 dana, a posljednji srpski zatočenik na prostoru Odžaka je razmijenjen 26. maja 1993.[3]
Stanovništvo
[uredi | uredi izvor]| Sastav stanovništva – naselje Odžak | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[5] | 1991. | 1981.[6] | 1971.[7] | ||||
| Ukupno | 8 259 (100,0%) | 9 386 (100,0%) | 7 634 (100,0%) | 6 064 (100,0%) | |||
| Bošnjaci | 6 185 (74,89%) | 6 205 (66,11%)1 | 5 347 (70,04%)1 | 4 760 (78,50%)1 | |||
| Hrvati | 1 682 (20,37%) | 1 404 (14,96%) | 950 (12,44%) | 751 (12,38%) | |||
| Bosanci | 93 (1,126%) | – | – | – | |||
| Srbi | 81 (0,981%) | 599 (6,382%) | 470 (6,157%) | 372 (6,135%) | |||
| Neizjašnjeni | 76 (0,920%) | – | – | – | |||
| Albanci | 48 (0,581%) | – | 14 (0,183%) | 27 (0,445%) | |||
| Nepoznato | 31 (0,375%) | – | – | – | |||
| Muslimani | 26 (0,315%) | – | – | – | |||
| Ostali | 18 (0,218%) | 359 (3,825%) | 85 (1,113%) | 48 (0,792%) | |||
| Bosanci i Hercegovci | 9 (0,109%) | – | – | – | |||
| Romi | 8 (0,097%) | – | – | – | |||
| Crnogorci | 1 (0,012%) | – | 15 (0,196%) | 11 (0,181%) | |||
| Slovenci | 1 (0,012%) | – | 5 (0,065%) | 2 (0,033%) | |||
| Jugosloveni | – | 819 (8,726%) | 740 (9,693%) | 81 (1,336%) | |||
| Mađari | – | – | 5 (0,065%) | 10 (0,165%) | |||
| Makedonci | – | – | 3 (0,039%) | 2 (0,033%) | |||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Demografska slika opštine Odžak se promijenila usljed etničkog čišćenja od strane HVO i Hrvatske vojske tokom posljednjeg rata. Sela poput Trnjaka, Novog Grada, Donje Dubice su ostala bez svojih stanovnika.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Preliminarni rezultati Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013, Agencija za statistiku BiH, Sarajevo, 5. 11. 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 23. 11. 2018. g. Pristupljeno 23. 7. 2015.
- ^ Prof. dr Dušan Šćepanović (26. 5. 2015). „Poslednja bitka u Evropi — operacija Posavina”. Politika. Pristupljeno 26. 5. 2015.
- ^ a b v „Obilježavanje 20 godina od stradanja odžačkih Srba”. Radio-televizija Republike Srpske. 8. 5. 2012. Pristupljeno 9. 5. 2012.
- ^ „20 godina od formiranja logora za Srbe u Odžaku”. Radio-televizija Republike Srpske. 8. 5. 2012. Pristupljeno 9. 5. 2012.
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 22. 10. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 22. 10. 2015.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Odžak na Vikimedijinoj ostavi
