Pavel Cicijanov
| Pavel Cicijanov | |
|---|---|
 Pavel Cicijanov | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 19. septembar 1754. |
| Datum smrti | 20. februar 1806. (51 god.) |
| Mesto smrti | Baku,  Azerbejdžan |
| Vojna karijera | |
| Čin |  General pešadije u ruskoj imperiji |
| Učešće u ratovima | Rusko-persijski ratovi |
Pavel Dmitrijevič Cicijanov (rus.: Pavel Dmitrievič Cicianov) (19. septembar 1754 — 20. februar 1806) je bio istaknuti general Imperijalne ruske vojske. On je bio odgovoran za osvajanje velikih delova Persijske kavkaske teritorije za vreme Rusko-Persijskog rata 1804-1813, od 1802. do 1806. godine a bio je i vrhovni komandant Rusije na Kavkazu.
Porodica i karijera
[uredi | uredi izvor]
Citijanov je rođen u plemenitoj gruzijskoj porodici od oca Dimitrija Pavlesa Cicijanova i njegove supruge Elizabet Bagration-Davitašvili[1][2]. Njegov deda, Pata, preselio se u Rusiju početkom 1700-ih kao deo grupe gruzijskih emigranata u pratnji prognanog gruzijskog monarha Vahtanga VI. Cicijanov je imao mlađeg brata, Mihaila Dmitrijeviča Cicijanova, senatora ruskog carstva.
Cicijanov je karijeru započeo u elitnom Preobraženskom puku Imperijalne garde (Rusija) 1772. godine. Godine 1786. imenovan je pukovnikom grenadijskog puka i upravo je u tom svojstvu započeo svoju karijeru tokom rusko-turskog rata (1787–1792) pod Katarinom Velikom. U pomenutom ratu borio se na Kotinu, na reci Salčei, na Ismailu i Benderu[3].
Godine 1796. carica je htela da kazni Persijance za invaziju na Gruziju, šaljući Cicijanova kao deo Persijske ekspedicije 1796. pod komandom grofa Valerijana Zubova. Nakon mešanih rezultata misije, kao i smrti carice i kasnijih nereda vezanih za vladavinu cara Pavla Prvog, Cicijanov se privremeno povukao iz službe, ali se vratio na posao nakon ustoličenja Aleksandra Prvog.
Neredi u Gruziji i na Kavkazu
[uredi | uredi izvor]Godine 1802. Cicijanov je imenovan za generalnog guvernera novopridružene Gruzije, gde je njegova vladavina bila obeležena beskompromisno agresivnom politikom prema lokalnim stanovništvom, uključujući progon preostalih članova bivše vladajuće dinastije Gruzije u Rusiju[4][5]. Uspešno je izvršavao vrlo važne projekte, kao što su modernizacija gruzijskog vojnog puta i vođenje ruskih vojski do uspeha u ranim fazama predstojećeg rusko-iranskog rata 1804-1813. Cicijanovljevo ime se obično izgovaralo kao "Sisianov" ili "Zizianov" na perzijskom; međutim, njegova titula, "inspektor", proglašena je za "Ispokhdor" na azerbejdžanskom i turskom jeziku[5]. Većina Iranaca ga je nazvala ovim imenom. Tako se doslovno prevodi kao "njegov rad je sranje / on čiji je posao sranje"[6][7]. Kao što kaže prof. Stefani Kronin, Cicijanov je predvodio novi krug brutalne vojne agresije, što je izazvalo rusko-persijski rat 1804-1813. Imao je snažna negativna osećanja prema muslimanima uopšte i "Persijancima" posebno, tj. imao je prezira na sve što se odnosilo na Iran[5]. Primer taktike i stava prikazan je u osvajanju Ganje početkom 1804. godine[5]. Kao što je dodao Kronin, Cicijanovljevo osvajanje Ganje, koja je smanjila grad na ruševine i rezultirala ubistvom njegovog guvernera, Javada Kana, njegovog sina i mnogih gradskih branitelja i civilnog stanovništva, nije ništa manje brutalno i ubojito od Age Muhamada u Krcanijskoj bici 1795.[5]
Iako su mnogi zamerali njegovoj politici, Cicijanovljeva vladavina donela je neke od preko potrebnih stabilnosti za Gruzijce, posebno u smislu zadržavanja ranije raširenih upada i pljačke lezgijskih planinara. Kada je jedan od njegovih generala ubijen u borbi sa lezgijancima, njegov bes nije znao granice i napisao ljutito pismo sultanu Elisu: "Besramni sultanu sa dušom persijanca - vi se i dalje usuđujete da mi pišete! Imate dušu psa i razumevanje dupeta, a ipak misliš da me prevariš svojim prefinjenim frazama. Znaj da dok ne postaneš lojalni vazal mog cara, samo ću da operem čizme u tvojoj krvi "[8]: Po nalogu cara Aleksandra I, kasnije je vodio rusku vojsku u novi rusko-persijski rat. U leto 1804. on je napredovao protiv persijskih snaga u persijskoj Jermeniji i borio se u Gjumriju, Ečmijadzinu, na reci Zang, kao i u opsadi Jerevana[3].
Smrt i mitovi
[uredi | uredi izvor]Godine 1806. odjahao je do zidina Bakua, sa karakterističnom hrabrošću, da učestvuje u ceremoniji prebacivanja grada u rusku vladavinu nakon uspešne opsade. Kada je general nameravao da dobije ključeve od grada, vojnici lojalni kanu iz Bakua neočekivano su pucali u njega i njegovog kolegu gruzijskog pomoćnika Elisbara Eristova, sa odsečenom glavom i obe ruke. Treći član pobegao je kako bi izbegao smrt[9]. Njegova glava je poslata u Fat Ali Šah Kajaru u Teheran.
1806. godine je Mirza Mohamed Akari, učitelj Akari škole u Teheranu, navodno obećao Fat-Ali Šah Kajaru da će da osigura smrt Cicijanova nadtprirodnim sredstvima. Povlačeći se na period od četrdeset dana u svetište u Šah-Abdol-Azimu, počeo je da se bavi određenim čarobnim praksama, kao što su odsečenje glava voštanih figura koje su predstavljale Cicijanova. Nakon što je general zapravo ubijen, njegova odrubljena glava (ili, prema nekim navodima, ruka) je stigla u Teheran neposredno pre četrdeset dana[10]. Budući da se Fat -Ali Šah bojao da bi se natprirodne moći Mirze mogle okrenuti protiv njega, on ga je prognao u arapski Irak[11].
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Rodovid: პავლე დიმიტრის ძე ციციანოვი დაბ. 1754 გარდ. თებერვალი 1806
- ^ Mikaberidze 2015, str. 563.
- ^ a b Mikaberidze 2005, str. 406.
- ^ P. Longworth, Russia's Empires, John Murray, 2005, p.191.
- ^ a b v g d Cronin 2013, str. 55.
- ^ Cronin 2013, str. 67.
- ^ Tapper 1997, str. 152.
- ^ Baddeley, Russian Conquest of the Caucasus, Chapter IV
- ^ P. Longworth, Russia's Empires, John Murray, 2005, p.192.
- ^ Algar, H. „AḴBĀRĪ, MĪRZĀ MOḤAMMAD”. Encyclopædia Iranica. Pristupljeno 5. 10. 2011.
- ^ Algar, Hamid (1969). Religion and State in Iran, 1785-1906: The Role of the Ulama in the Qajar Period. Berkeley and Los Angeles: University of California Press; 1st Edition (June 1980). str. 64–66. ISBN 978-0-520-04100-4.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Cronin, Stephanie (2013). Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800. Routledge. ISBN 978-0-41562-433-6.
- Mikaberidze, Alexander (2005). Russian Officer Corps of the Revolutionary and Napoleonic Wars. Casemate Publishers. ISBN 978-1-61121-002-6.
- Mikaberidze, Alexander (2015). Historical Dictionary of Georgia (2 izd.). Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-44224-146-6.
- Tapper, Richard (1997). Frontier Nomads of Iran: A Political and Social History of the Shahsevan. Cambridge University Press. ISBN 978-0521583367.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
