Pepino mozaik virus
Pepino mozaik virus je dobio ime po vrsti Solanum muricatum, biljci "pepino", sa koje je virus prvi put izolovan.
Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Afrika (Južnoafrička Republika), Amerika (Kanada, Čile, Meksiko, Peru, SAD), Azija (Sirija), Evropa (Austrija, Belgija, Bugarska, Kipar, Danska, Francuska, Nemačka, Mađarska, Italija, Španija, Velika Britanija). Radi sprečavanja introdukcije i širenja virusa i bolesti na teritoriji Evropske unije, Evropska komisija je donela odluku o stavljanju pepino mozaik virusa na A2 alert listu (no 369, 2004/200/EC).[1]
Fizičke i hemijske karakteristike, građa virusa[uredi | uredi izvor]
Ima končaste čestice dužine 510 nm, širine 12,5 nm. Proteinski omotač je sagrađen od jednog polipeptida. Genom je jednodelan, ss (+) RNK sa poliadenilnim završetkom na 3' kraju. Utvrđeno je više sojeva virusa, originalni izolat iz Perua (LP), evropski (EU), američki (US1 i US2) i čileanski (CH2).[2]
Krug domaćina[uredi | uredi izvor]
U Evropi je od ovog virusa i bolesti najviše ugrožen paradajz, a osetljive biljke prema ovom virusu su i druge biljke iz porodice Solanaceae krompir, patlidžan i duvan. Sa ovim virusom je veštački zaražen i krastavac. Utvrđen je na tatuli, kao i na drugim korovskim vrstama.
Patogeneza[uredi | uredi izvor]
Nije poznat vektor virusa. Lako se prenosi mehanički putem direktnog kontakta obolelih i zdravih biljaka, kao i aktivnošću čoveka. Na semenu je detektovan u niskom procentu. Postoji mogućnost da oprašivači bumbari (iz roda Bombus) imaju ulogu u prenošenju virusa.[2]
Simptomatologija i ekonomski značaj[uredi | uredi izvor]
Na paradajzu simptomi bolesti podsećaju na oštećenja od herbicida. Vršni deo biljaka zakržljava. Liske su sužene i klobučave, sa žutim pegama i mrljama, može doći i do pojave nekrotičnih promena. Na plodovima se javlja mramoravost ili "tigrasta" prugavost. Mrke pruge se mogu pojaviti i na stablu. Simptomi variraju u zavisnosti od uslova spoljašnje sredine. Usled promene na plodovima virus prouzrokuje značajan gubitak u kvalitetu paradajza, te se zaraženi plodovi svrstavaju u niže klase kvaliteta, što se negativno odražava na ekonomičnost proizvodnje. Postoji sinergizam između pepino mozaik virusa i gljivičnog oboljenja - verticilioznog uvenuća, što dovodi do još značajnijih ekonomskih gubitaka.
Mere suzbijanja[uredi | uredi izvor]
Pošto se virus i bolest prenosi mehaničkim putem, mere higijene u proizvodnji predstavljaju osnovu uspešne zaštite. Preporučuje se uklanjanje zaraženih biljaka, ograničenje ulaza u zaštićeni prostor i kretanja u njemu, dezinfekcija ruku, odeće i alata. Kutije u koje se pakuju ubrani plodovi paradajza se ne smeju premeštati sa zaraženih u nezaražene delove zaštićenog prostora. Isto to se odnosi i na cevi i druge delove sistema za navodnjavanje. Pre zasnivanja proizvodnje ili između ciklusa proizvodnje, važna je dezinfekcija celog zaštićenog prostora. U Španiji je utvrđeno da korovi mogu predstavljati bezsimptomne domaćine virusa, te je važno njihovo uništavanje. Na veća rastojanja se virus može proširiti semenom, te je zdravo i dezinfikovano seme važan preduslov u prevenciji. Radi sprečavanja introdukcije i širenja ovog virusa u Republiku Srbiju, Ministarstvo Poljoprivrede je donelo Naredbu o sprovođenju fitosanitarnih pregleda radi otkrivanja virusa mozaika pepina, kao i o merama koje se preduzimaju u slučaju štetnog organizma (Službeni glasnik RS, 54, 2011). Poseban nadzor u usevu paradajza za ovaj virus je predviđen i Pravilnikom o utvrđivanju programa mera zaštite zdravlja bilja za 2015. godinu.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „EPPO Alert List”. European and Mediterranean Plant Protection Organization. februar 2021.
- ^ a b Hanssen, Inge M.; Thomma, Bart P. H. J (2010). „Pepino mosaic virus: a successful pathogen that rapidly evolved from emerging to endemic in tomato crops”. PMC.
- ^ Bagi, prof. dr Ferenc (2016). Viroze biljaka. Novi Sad: Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet. str. 218. ISBN 978-86-7520-372-8.
Literatura[uredi | uredi izvor]
Bagi, prof. dr Ferenc; Jasnić, prof. dr Stevan; Budakov, doc. dr Dragana (2016). Viroze biljaka. Novi Sad. Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet. ISBN 978-86-7520-372-8