Politički sistem Vojvodine
  |
| Ovaj članak je dio serije o političkom sistemu Politika AP Vojvodine |
Status Autonomne Pokrajine Vojvodine u Srbiji definisan je Ustavom Srbije i Statutom Vojvodine. Statut Vojvodine je najviši pravni akt pokrajine. Zakonodavnu vlast čini Skupština Vojvodine, a izvršnu vlast Vlada Vojvodine.
| Deo serije o Vojvodini |
| Vojvodina |
|---|
| |
| Simboli pokrajine |
| Kultura |
| Istorija |
| Geografija |
| Demografija |
| Politički sistem |
Uprava u Vojvodini
[uredi | uredi izvor]Posle političkih promena u Jugoslaviji koje su usledile nakon 5. oktobra 2000. godine, Narodna skupština Srbije je usvojila poseban Zakon o utvrđivanju određenih nadležnosti autonomne pokrajine (2002), kojim su Vojvodini velikim delom vraćene izvorna autonomija i nadležnost (koje su bile uskraćene Ustavom iz 1990. godine) u oblasti kulture, obrazovanja, javnog informisanja, zdravstvenog, penzijskog, invalidskog i socijalnog osiguranja, zaštite životne sredine, urbanizma, građevinarstva i stambenih poslova, zapošljavanja, privrede, poljoprivrede, rudarstva i energetike, turizma, sporta i još nekih dugih oblasti. Ovim tzv. omnibus zakonom (nazvan tako jer se oblasti u kojima su utvrđene nadležnosti Vojvodine ovim zakonom taksativno nabrojane), bliže se određuju nadležnosti autonomne pokrajine, naročito u oblastima u kojima Republika uređuje sistem, kao i određena pitanja koja se onose na osnivanje, organizaciju i rad organizacionih jedinica republičkih fondova i zavoda na teritoriji autonomne pokrajine.
Autonomne pokrajine, u skladu sa Ustavom i svojim statutom, uređuju nadležnost, izbor, organizaciju i rad organa i službi koje osnivaju. Autonomne pokrajine, u skladu sa zakonom, uređuju pitanja od pokrajinskog značaja u oblasti: prostornog planiranja i razvoja, poljoprivrede, vodoprivrede, šumarstva, lova, ribolova, turizma, ugostiteljstva, banja i lečilišta, zaštite životne sredine, industrije i zanatstva, drumskog, rečnog i šelezničkog saobraćaja i uređivanja puteva.
Autonomne pokrajine se staraju o ostvarivanju ljudskih i manjinskih prava, u skladu sa zakonom; utvrđuju simbole pokrajine i način njihovog korišćenja; upravljaju pokrajinskom imovinom na način predviđen zakonom; pokrajine, u skladu sa Ustavom i zakonom, imaju izvorne prihode, obezbeđuju sredstva jedinicama lokalne samouprave za obavljanje poverenih poslova, donose svoj budžet i završni račun. Prema Ustavu, Vlada može pred Ustavnim sudom pokrenuti postupak za ocenu ustavnosti ili zakonitosti odluke autonomne pokrajine, pre njenog stupanja na snagu. U tom slučaju Ustavni sud može do donošenja svoje odluke odložiti stupanje na snagu osporene odluke autonomne pokrajine.
Prema Odluci o pokrajinskoj upravi i drugim propisima, pokrajinski organi uprave u okviru nadležnosti Pokrajine utvrđenih Ustavom, zakonom i Statutom, obavljaju sledeće poslove:
- izvršavaju zakone,
- primenjuju odluke Skupštine i Izvršnog veća,
- rešavaju u upravnim stvarima kada im je to zakonom povereno,
- vrše upravni nadzor kada im je to zakonom povereno,
- pripremaju odluke koje donose Skupština i Izvršno veće,
- najzad, vrše druge Ustavom, zakonom, Statutom i drugim propisima utvrđene poslove i druge stručne poslove za Skupštinu i Izvršno veće.
Ustanove
[uredi | uredi izvor]Vlada Vojvodine
[uredi | uredi izvor]Vlada Autonomne Pokrajine Vojvodine ima sedište u Novom Sadu.
Vladu čine 11 sekretarijata:
- za nauku i tehnološki razvoj
- za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarsto
- za kulturu i javno informisanje
- za obrazovanje, upravu i nacionalne zajednice
- za privredu, zapošljavanje i ravnopravnost polova
- za urbanizam, graditeljstvo i zaštitu životne sredine
- za zdravstvo, socijalnu politiku i demografiju
- za finansije
- za međuregionalnu saradnju i lokalnu samoupravu
- za energetiku i mineralne sirovine
- za sport i omladinu
Nakon izbora iz 2004. godine, Vladu Vojvodine su činile sledeće partije i koalicije: Demokratska stranka, Zajedno za Vojvodinu, Savez vojvođanskih Mađara i Pokret snaga Srbije. Nakon izbora iz 2008. godine, vladu su činile: Demokratska stranka, G17+, Mađarska koalicija, Liga socijaldemokrata Vojvodine i Socijalistička partija Srbije. Nakon izbora iz 2012. godine, vladu čine: Demokratska stranka, Liga socijaldemokrata Vojvodine i Savez vojvođanskih Mađara.
Skupština Vojvodine
[uredi | uredi izvor]Skupština Autonomne Pokrajine Vojvodine je predstavničko telo građana koje donosi propise za izvršavanje zakona i drugih propisa i opštih akata Republike Srbije, čije je izvršavanje povereno Skupštini kao i odluke i druga opšta akta iz svoje nadležnosti. Skupština AP Vojvodine ima 120 poslanika koji se biraju na neposrednim izborima, tajnim glasanjem, po proporcionalnom i većinskom izbornom sistemu, na period od četiri godine.
Statut
[uredi | uredi izvor]Najviši pravni akt Autonomne pokrajine Vojvodine je Statut. Donosi ga Skupština uz prethodnu saglasnost Narodne skupštine Republike Srbije. Statutom se, na osnovu Ustava Republike Srbije i Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine, utvrđuju nadležnosti autonomne pokrajine, izbor, organizacija i rad njenih organa i druga pitanja od interesa za autonomnu pokrajinu.
Političke partije
[uredi | uredi izvor]Ranije političke partije
[uredi | uredi izvor]U periodu postojanja SFRJ, na prostoru Vojvodine je delovao Savez komunista Vojvodine, koji je činio pokrajinsku organizaciju Saveza komunista Jugoslavije.
Nacionalne političke partije
[uredi | uredi izvor]Političke partije koje deluju na nivou cele Srbije, a koje imaju i značajan broj glasača u Vojvodini su:
- Demokratska stranka
- Srpska napredna stranka
- Socijalistička partija Srbije
- Srpska radikalna stranka
- Demokratska stranka Srbije
Na izborima iz 2004. godine u Vojvodini je najviše glasova dobila Srpska radikalna stranka, da bi na izborima iz 2008. i 2012. godine najviše glasova osvojila koalicija okupljena oko Demokratske stranke.
Autonomaške političke partije
[uredi | uredi izvor]Autonomaške političke partije koje deluju na području Vojvodine su:
Autonomaške partije koje su bile aktivne ranije su:[1]
- Koalicija Vojvodina (1996—2005)
- Vojvođanski pokret
- Unija socijalista Vojvodine
- Vojvođanska unija - Vojvodina moj dom
- Demokratska Vojvodina
- Socijaldemokratska partija Vojvodine
- Vojvođanski klub
- Vojvođanska alternativa
- Konfederacija sindikata Vojvodine
Vojvođanski klub danas deluje kao nevladina organizacija, a u Banatu je aktivna nevladina organizacija Banatski forum, koja se zalaže za pretvaranje Banata u administrativnu regiju u okviru Vojvodine.
Etničke političke partije
[uredi | uredi izvor]Političke partije Srba:
Političke partije Crnogoraca:
Političke partije Bunjevaca:
Političke partije Mađara:
- Savez vojvođanskih Mađara
- Demokratska zajednica vojvođanskih Mađara
- Demokratska stranka vojvođanskih Mađara
- Građanski Savez Mađara
- Pokret Mađarske Nade
- Stranka mađarskog jedinstva
Na području Srbije (AP Vojvodine) takođe deluje i Omladinski pokret 64 županije - ekstremistička politička organizacija Mađara registrovana u Mađarskoj.
Političke partije Hrvata:
- Demokratski savez Hrvata u Vojvodini
- Demokratska zajednica Hrvata
- Hrvatski narodni savez
- Hrvatska srijemska inicijativa
- Hrvatsko-bunjevačko-šokačka stranka
Političke partije Slovaka:
Političke partije Rumuna:
Političke partije Roma:
Političke partije Makedonaca:
Političke partije Rusina:
Izbori
[uredi | uredi izvor]
Pokrajinski izbori iz 2004.
[uredi | uredi izvor]Na pokrajinskim izborima iz 2004. godine, sedišta u Skupštini Vojvodine su osvojile sledeće stranke i koalicije:
- Srpska radikalna stranka (36)
- Demokratska stranka (35)
- Savez vojvođanskih Mađara (11)
- Socijalistička partija Srbije (8)
- Zajedno za Vojvodinu (7)
- Pokret Snaga Srbije (7)
- Demokratska stranka Srbije (6)
- G17+ (2)
- Reformisti Vojvodine (2)
- Koalicija „Subotica – naš grad” (1)
- Demokratska stranka vojvođanskih Mađara (1)
- Grupe građana Plandišta, Inđije, Ade i Bačkog Petrovca (4)
Pokrajinski izbori iz 2008.
[uredi | uredi izvor]Na pokrajinskim izborima iz 2008. godine, sedišta u Skupštini Vojvodine su osvojile sledeće stranke i koalicije:
- Za evropsku Srbiju (64)
- Srpska radikalna stranka (24)
- Mađarska koalicija (9)
- Zajedno za Vojvodinu (6)
- Demokratska stranka Srbije - Nova Srbija (6)
- Socijalistička partija Srbije - Partija ujedinjenih penzionera Srbije (5)
- Liberalno-demokratska partija (1)
- Grupe građana (5)
Pokrajinski izbori iz 2012.
[uredi | uredi izvor]Na pokrajinskim izborima iz 2012. godine, sedišta u Skupštini Vojvodine su osvojile sledeće stranke i koalicije:
- Izbor za bolju Vojvodinu (58)
- Pokrenimo Vojvodinu (22)
- Socijalistička partija Srbije - Partija ujedinjenih penzionera Srbije - Jedinstvena Srbija - Socijaldemokratska partija Srbije (13)
- Liga socijaldemokrata Vojvodine (10)
- Savez vojvođanskih Mađara (7)
- Srpska radikalna stranka (5)
- Demokratska stranka Srbije (4)
- Vojvođanski preokret (1)
Mišljenja o statusu Vojvodine
[uredi | uredi izvor]U anketi koju je 2003. godine sprovela agencija "Skan" iz Novog Sada, građani Vojvodine su odgovarali na pitanje o tome koji je status Vojvodine za njih najprihvatljiviji. Tada su dati sledeći odgovori:[2]
- Nivo autonomije iz 1974. godine (34,0%)
- Sadašnji nivo autonomije (21,3%)
- Više autonomije u okviru Srbije, ali manje nego 1974. (20,2%)
- Vojvodina kao republika u Jugoslaviji (6,5%)
- Svu autonomiju bi trebalo ukinuti (5,8%)
- Nezavisna Vojvodina (5,0%)
- Nešto drugo (1,9%)
- Ne znaju odgovor (5,3%)
Liga socijaldemokrata Vojvodine se ranije zalagala za formiranje Republike Vojvodine u okviru federalizovane Srbije. Međutim, ova stranka je kasnije napustila ovu ideju i sada se, umesto federalizovane Srbije, zalaže za Srbiju sa pet autonomnih pokrajina.[3] Za formiranje Vojvodine Republike se danas, umesto Lige, zalaže Vojvođanska partija.[4] Takođe, određeni politički pokreti (Treća Srbija, Napredni klub) se zalažu za ukidanje autonomije Vojvodini.[5] Udruženje građana "Dosta je bilo - Restart" smatra da u Srbiju treba decentralizovati na nivoe okruga oko većih gradova sa širokim ovlašćenjima, dok bi autonomna pokrajina Vojvodina mogla predstavljati još jedan nivo vlasti, u koji bi ukoliko ga građani žele, vojvođanski okruzi delegirali poslanike.[6][7]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Ligi ugašena većina saveznika”. Arhivirano iz originala 14. 7. 2014. g. Pristupljeno 2. 6. 2014. Tekst „ Izborna Reforma ” ignorisan (pomoć)
- ^ Dragomir Jankov, Vojvodina - propadanje jednog regiona, Novi Sad, 2004.
- ^ LSV: "Republika Vojvodina" prošlost - B92.net
- ^ Vesti online / Vesti / Srbija / "Autonomija je mrtva, živela Republika Vojvodina"
- ^ Vreme 1155 - Treca Srbija
- ^ Reforme u leru političke volje | Dosta je bilo
- ^ Dosta je bilo on Twitter: "@MDCDG Mi se zalažemo za decentralizaciju na nivou okruga. Ako građani žele uz to još jedan nivo vlasti, mogu da delegiraju @SasaRadulovich"
