Pređi na sadržaj

Porodica Stroganov

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Grb porodice Stroganov
Anikej Stroganov

Stroganovi ili Strogonovi (rus. Стро́гановы, Стро́гоновы), francuski pravopis: Stroganof, bili su porodica izuzetno uspešnih ruskih trgovaca, industrijalaca, zemljoposednika i državnika. Za vreme vladavine Ivana Groznog (1533–1584) bili su najbogatiji privrednici u Carstvu Rusije. Oni su finansirali rusko osvajanje Sibira (1580. godine na dalje) i ponovno osvajanje Moskve pod knezom Požarskim 1612. od Poljaka. Škola ikonopisa Stroganov (kraj 16. i 17. veka) po njima je i dobila ime. Najpoznatiji zajednički predak porodice bio je Fjodor Lukič Stroganov (umro 1497), industrijalac soli. Njegov stariji sin Vladimir postao je osnivač grane čiji su članovi čak postajali državni seljaci; ova loza se nastavila i danas. Loza najmlađeg sina Fjodora Lukiča Stroganova, Anikeja (1488–1570), izumrla je 1923. Potomci Anikeja postali su pripadnici visokog ruskog plemstva pod prvim Romanovima (carevi od 1613. godine).

Poreklo

[uredi | uredi izvor]
Palatu Stroganov na Nevskom prospektu u Sankt Peterburgu dizajnirao je Bartolomeo Rastreli
Barokna crkva Sinaksisa Bogorodice u Nižnjem Novgorodu koju su Stroganovi potpisali 1697.

Postoji nekoliko teorija o poreklu ove porodice. Verovalo se da je rodonačelnik porodice bio trgovac u Velikom Novgorodu. Međutim, istoričar Andrej Vedjenski je u svom istraživanju porodičnog rodoslovlja zaključio da su oni poticali od bogatih seljaka Pomora (tj. Rusa sa ruskog subarktičkog severa, u regionu Belog mora).[1]

Najraniji predak porodice zvao se Spiridon; živeo je za vreme vladavine vojvode Dmitrija Donskog i pominje se 1390-ih.[1] Njegov unuk, Luka Kuzmič Stroganov, bio je iznajmljivač kraljevskih poseda u regionu reke Sjeverne Dvine; tvrdi se da je 1445. otkupio moskovskog vojvodu Vasilija II Slepog iz tatarskog zatvora.

Njegov sin, Fjodor Lukič Stroganov († 1497) nastanio se u Soljvičegodsku (takođe na ruskom severu). Bio je lokalni industrijalac soli i vlasnik imanja u gradu, koje je preneo na svog starijeg sina Vladimira.[2] Imao je dva brata Semjona i Ivana, čiji su potomci nepoznati. Imao je i šest sinova: Stefana, Josifa (Osipa), Vladimira, Ivana, sa nadimkom Višnjak, Afanasija i Anikeja i ćerku po imenu Maura.

Seoska kuća Stroganov iz 17. veka u Soljvičegodsku

1517. godine starija braća Stefan, Josif i Vladimir Stroganov dobili su rudnik soli u okrugu Ustjug.[3] Loza Vladimira Stroganova i dalje se nastavlja po direktnoj muškoj liniji. Međutim, njegovi potomci postali su državni seljaci.

Njegov najmlađi sin, Anikej Fjodorovič Stroganov (1488–1570), bio je rodonačelnik oplemenjene loze porodice Stroganov. Ova loza je sada izumrla. Solane je otvorio 1515. godine, što će kasnije postati ogromna industrija. Godine 1558. Ivan Grozni dodelio je Anikeju Stroganovu i njegovim naslednicima velika imanja u tadašnjem istočnom rubu ruskog naselja, duž reka Kame i Čusovaje.

1566. godine, na vlastiti zahtev, njihove zemlje su bile uključene u „opričninu“, teritoriju u sastavu Rusije pod direktnom vlašću Ivana Groznog. Oduzimajući zemlje lokalnom stanovništvu osvajanjem i kolonizujući ih pristiglim ruskim seljacima, Stroganovi su na ovim prostorima razvijali poljoprivredu, lov, solane, ribolov i rudarstvo. Gradili su gradove i tvrđave i istovremeno potiskivali lokalne nemire uz pomoć male privatne vojske (takve privatne jedinice bile su poznate kao „ družine“) i pripajali nove zemlje na Uralu i u Sibiru u korist Rusije.

Jakov Anikevič Stroganov (1528–1577) naterao je Ivana Groznog da zabrani Englezima trgovinu u blizini Soljvičegodska; on je, zajedno sa svojom braćom, dobio pravo da organizuje vojne napade na sibirska plemena i vladare. Bio je dobavljač raskoši caru, uključujući krznosamura. 1574. godine, zajedno sa bratom Grigorijem, dobio je velike zemlje u Sibiru, duž reke Ob. 1577. dobio je močvare bogate gvožđem i šumu u Sodrolinskaja volosti sa pravom da tamo osnuje železaru.[4]

Grigorij Anikevič Stroganov (1533–1577) dobio je velika zemljišta u slivu reke Kame, u regionu Perm. 1558. godine smeo je da proizvodi šalitru. 1564. godine dobio je privilegiju da osnuje grad po imenu Kargedan, koji je kasnije bio poznat pod imenom Oriol-gorodok.[5]

Veruje se da su Semjon Anikejevič Stroganov (-? 1609) i Anikejevi unuci Maksim Jakovlevič (-? 1620s) i Nikita Grigorijevič inicijatori i sponzori - (1620?) Jermakove sibirske kampanje 1581.[6]

Do kraja 16. veka, Stroganovi su postali izuzetno veliki zemljoposednici i industrijalci soli. Početkom 17. veka, zahvaljujući previranjima, ojačali su svoje položaje sponzorišući borbu centralne vlade protiv potražilaca prestola i poljskih osvajača. Porodica je počela da se postepeno spaja sa plemstvom. 1608. Kozma Danilovič Stroganov (1580–1617) bio je vojvoda u Totmi. [7]

Tokom perioda poljske intervencije početkom 17. veka, Stroganovi su ponudili ruskoj vladi humanitarnu i vojnu podršku (oko 842.000 rubalja samo u novcu), za šta su godine dobili titulu „uglednih ljudi“ (imenitye lyudi) 1610, i dozvoljeno je zvanično pozivanje na završetak „vič“ na njihova očinska imena, što je bilo namenjeno samo članovima kraljevskog dvora. Zajedno sa novom titulom, dobili su neviđene privilegije za ljude trgovačke klase: bili su podložni samo kraljevskom sudu, dozvoljeno im je osnivanje gradova i izgradnja tvrđava, posedovanje oružanih trupa i kovanje topova, organizovanje vojnih pohoda protiv sibirskih vladara i bescarinske trgovine sa azijskim narodima.[8]

U 17. veku Stroganovi su počeli da se venčavaju u visoko rusko plemstvo (prinčevi, bojari i dvorjani). Na primer, Petar Semjonovič Stroganov (1583–1639) oženio se Matrionom Ivanovnom Borbiševa-Puškina.[9] Maksim Maksimovič Stroganov (1603–1627) oženio se Anom Alferjevnom Strešnjevom, rođakom carice Evdoksije Strešnjeve. Stroganovi su se oženili ćerkama vojvoda i dvorjana. Među porodicama sa kojima su sklapali brakove u 1600-tim bilo je nekoliko kneževskih porodica, kao što su Volkonski, Mešerski, Barjatinski, Golicin, i dr.[10]

U 17. veku Stroganovi su ulagali velika sredstva u industriju soli u Solikamsku. 1680-ih godina Grigorij Dmitrijevič Stroganov (1656–1715) ujedinio je sve raštrkane zemlje naslednika dece Anikeja Stroganova. On je takođe aneksirao solane, koje su pripadale Šustov i Filatijev porodicama. U 18. veku Stroganovi su na Uralu osnovali nizželezara i fabrika za topljenje bakra.

Porodica Stroganov sagradila je niz značajnih baroknih crkava širom Rusije krajem 17. i početkom 18. veka. Uključuju katedralu Vavedenja Marijina (Vvedenskiй sobor) u Soljvičegodsku (1688–1696), crkvu Gospe od Kazanja u Ustjužni (1694), crkvu Gospe Smolenske (cerkovь Smolenskoй Bogomateri) u Gordejevki (deo današnjeg Okruga Kanavino u Nižnjem Novgorodu ) (1697) i crkvu Sinaksisa Bogorodice u Nižnjem Novgorodu (započeta 1697, osvećena 1719).[11]

Starija loza Stroganovih

[uredi | uredi izvor]

Potomci Vladimira Fjodoroviča Stroganova, jednog od starijih sinova Fjodora Lukiča Stroganova, osiromašili su do 18. veka i ušli u klasu državnih seljaka. Vladimir je nasledio imanja svog oca u Soljvičegodsku. Kasnije je za stotinu rubalja kupio selo Cirenikovo, severno od Soljvičegodska.[12] Ovo mesto je generacijama bilo porodično sedište ove grane. Afanasije Vladimirovič Stroganov († 1607) bavio se lokalnim poslom soli i trgovinom krznom. Sa prihodima od toga kupio je zemlju oko svog sela. Afanasije je dobio titulu gosta (uglednog trgovca). Takođe je bio zakupac kraljevskog imanja u blizini Soljvičegorska.[13] Afanasija Vladimiroviča je Anikijeva porodica i dalje prihvatala kao rođaka. Ali njegov sin Ivan bio je prvi iz ove grane u kontinuiranom trendu nizbrdice, kako u finansijskom, tako i u socijalnom pogledu.

Prekid između bogatih potomaka Anikeja Stroganova i siromašne starije grane porodice nastao je 1670-ih, kada je bogati deo porodice negirao svoju vezu sa siromašnim.[12] Ovo je možda rezultiralo mitom da su Anikejeva starija braća navodno umrla bez dece.

Krajem 17. veka uslovi života siromašne grane Stroganovih jedva su se razlikovale od uslova običnih seljaka.[12] Bila je teško osiromašena, i ova grana je počela da se uključuje u fizički rad, pa čak i u pljačku.

Jedan iz ovog ogranka, Andrej Vasilijev sin Stroganov, bio je među ruskim pionirima u Sibiru u 17. veku. Uspostavio je uporišta u regiji Zabajkalja. Kasnije je bio šef kozačke trupe.[12]

Prema informacijama koje je prikupio istoričar A. Vedjenski, kada su siromašni rođaci u Sankt Peterburgu posetili palatu svoje imućne porodice koja se nalazila na raskršću ulice Mojka i Nevskog bulevara; slugama je naređeno da izbace seljačke rođake.[12]

1911. grof Pavel Sergejevič Stroganov umro je bez naslednika. Njegovo bogatstvo od 120 miliona rubalja trebalo je da ode državi.[12] Poznati advokat Maklakov pokrenuo je istraživanje kako bi dokazao vezu između pokojnog grofa i Stroganovih iz Cirenikova. Na sudu se Malakov borio sa rođacima pokojnog grofa po ženskoj liniji; ali je dobio slučaj. Maklakov se nastanio u Cirenikovu, želeći da podeli nasledstvo sa rođacima Stroganova. Međutim, nasledstvo je zapelo u birokratiji. Tada se revolucija umešala i sprečila siromašnu granu Stroganov da uđe u njihovo nasledstvo.

Plemenita grana Stroganov

[uredi | uredi izvor]
Grof Sergej G. Stroganov, Konstantina Makovskog, 1881
Grigorij Dmitrijevič Stroganov

Titulirana grana porodice Stroganov poticala je od Anikeja Stroganova, najmlađeg sina Fjodora Lukiča Stroganova († 1497). Od 17. veka Anikejevi potomci bili su vrlo blizu kraljevskog dvora; mešali su se sa najvišim plemstvom i čak se venčavali sa nekima. Tokom ovog vrhunca, počeli su da otuđuju svoje osiromašene, gotovo seljačke, rođake iz starije linije, do potpunog poricanja činjenice o vezi.

Jedan od potomaka, Grigorij Dmitrijevič Stroganov (1656–1715), bio je pristalica Petra Velikog. Često je bio pozivan na dvor cara Alekseja Romanova, uključujući pozive na njegove privatne večere. Svoja četiri vojna broda izgrađena u Voronježu i Astrahanu poklonio je Petru Velikom.[14] Grigorijine sinove je Petar Veliki 1722. godine nagradio baronskom titulom.

Tokom Velikog severnog rata 1700–1721, Stroganovi su pružili značajnu finansijsku podršku vladi Petra Velikog, za šta će Aleksandar Grigorijevič, Nikolaj Grigorijevič i Sergej Grigorijevič biti podignuti u rang barona 1722, a kasnije i u grofa.

Od tada su Stroganovi bili pripadnici ruske aristokratije i zauzimali važne vladine položaje.

  • Sergej Grigorijevič (1707–1756) igrao je značajnu ulogu tokom vladavine Jelisavete Petrovne.
  • Njegov sin Aleksandar Sergejevič (1733–1811) bio je član komisije za razradu novog zakonika tokom vladavine Katarine Velike. Krajem 18 - početkom 19. veka zauzimao je različite funkcije, poput predsednika Ruske akademije umetnosti, umetničkog direktora Javne biblioteke i člana Državnog saveta.
  • Pavel Aleksandrovič Stroganov (1772–1817) bio je član Nezvaničnog komiteta (Neglasnый komitet) Aleksandra I i pomoćnik ministra unutrašnjih poslova.
  • Sergej Grigorijevič Stroganov (1794–1882) bio je general-guverner Moskve 1859–1860. Osnovao je Moskovski umetnički i industrijski institut Stroganov 1825.
  • Aleksander Grigorijevič Stroganov bio je ministar unutrašnjih poslova 1839–1841, a zatim član Državnog saveta (od 1849).

Za većinu Stroganovih je poznato da su pokazivali interesovanje za umetnost, književnost, istoriju i arheologiju. Nekada su posedovali bogate biblioteke, kolekcije slika, novčiće, medalje itd. Palata Stroganov (danas jedna od zgrada Državnog ruskog muzeja) jedna je od glavnih znamenitosti Nevskog Prospekta u Sankt Peterburgu.

1911. grof Pavel Sergejevič Stroganov umro je bez naslednika. Njegova smrt pokrenula je parnicu za njegovo bogatstvo između njegovih rođaka po ženskim linijama i starijih neplemenitih potomaka porodice Stroganov.

Moderna vremena

[uredi | uredi izvor]
Stroganov Madona od Duča di Buoninsenja

Posle ruske revolucije 1917. godine porodica Stroganov emigrirala je sa Belim pokretom i sva porodična imovina u Rusiji je nacionalizovana.

Fondacija Stroganov, osnovana 1992. godine u Njujorku kao neprofitna korporacija, posvećena je očuvanju i restauraciji ruskog nasleđa porodice Stroganov.

Osnivanje Stroganov fondacije inspiracija je baronice Helene de Ludinghausen, koja živi u Parizu i čija je majka, princeza Ksenija Alekandrovna Šerbatova-Stroganova, rođena u palati Stroganov.

Loza koja vodi poreklo od najmlađeg brata Anikeja Stroganova (oplemenjena grana) izumrla je u muškoj liniji 1923. Seljačka loza koja se vodi od starijeg brata Vladimira Stroganova nastavlja se i danas.[13]

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 6.
  2. ^ Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 12.
  3. ^ Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 13.
  4. ^ Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 18.
  5. ^ Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 19–20.
  6. ^ Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 21.
  7. ^ Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 44.
  8. ^ Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 7.
  9. ^ Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 42.
  10. ^ See: Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.
  11. ^ V. F. Kosushkin. Restoring the icons in the iconostasis of the Nativity (Stroganov) Church in Nizhny Novgorod Arhivirano 16 jul 2011 na sajtu Wayback Machine (V.F. Kosuškin. Restavraciя ikon v ikonostase Roždestvenskoй (Stroganovskoй) cerkvi v Nižnem Novgorode)
  12. ^ a b v g d đ Vitaliй Leйbin. Drugie Stroganovы Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. maj 2021)//Эkspert Onlaйn, 2015.
  13. ^ a b Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005.S. 15.
  14. ^ See: Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. — Čelяbinsk: Izd-vo «Kamennый poяs», 2005. 63.

 

Dodatna literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Marek, Miroslav. „Genealogy of the family”. Genealogy.EU. 
  • Noveishii putevoditel po Stroganovskomu dvorcu. Ed. S. Kuznetsov. SPb.: B. S. K., 1995. – 77 p. – ISBN 5-88925-001-9
  • Kuznetsov S. Dvorcy Stroganovych. SPb., Almaz, 1998. – 160 p.
  • Kuznetsov S. Pust Francia pouchit nas "tancovat". Sozdanie Strogonovskogo dvorca v Peterburge i svoeobrazie pridvornoi kultury Rossii v pervoi polovine XVIII veka. [potrebna verifikacija] SPb., 2003. – 512 p. – ISBN 978-5-303-00109-1
  • Kuznetsov S. Ne chuze Tomona. Gosudarstvennaya, mecenatskay, sobiratelskaya deaitelnost roda Strogonovych v 1771–1817 gg. i formirovanie imperskogo oblika S.-Peterburga. Spb.: Nestor, 2006. – 447 p. ISBN 5-303-00293-4.
  • Kuznetsov S. Dvorcy i doma Strogonovych. Tri veka istorii. SPb.: 2008. – 318 p. – ISBN 978-5-9524-3471-4
  • Kuznecov S. O. Strogonovы. 500 let roda. Vыše tolьko cari. – M-SPb: Centrpoligraf, 2012. – 558 s – ISBN 978-5-227-03730-5
  • Kupcov I.V. Rod Stroganovыh. Čelяbinsk, 2005.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Породица_Строганов&oldid=27823503”