Prvi makedonski rat
| Prvi makedonski rat | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Makedonskih ratova | |||||||||
 Sredozemlje 218. p. n. e. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
|
Rimska republika Etolski savez Pergamska kraljevina | Antička Makedonija | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Marko Laverije Levin, Atal I, Mahanida |
Filip V Makedonski, Filopemen | ||||||||
Prvi makedonski rat (215. p. n. e. — 205. p. n. e.) je rat Filipa V Makedonskog protiv Rimske republike. Rimski saveznici u tom ratu su posle 211. p. n. e. Etolski savez i Atal I iz Pergamona. Ovaj rat odvijao se u isto vreme kad i Drugi punski rat. Rat nije donio bitnu prednost nijednoj strani.
Tokom rata Makedonci su pokušavali da zauzmu delove Ilirika i Grčke, ali bez uspeha. Borbe na istoku sprečile su Filipa V Makedonskog da pomogne Hanibalu u ratu protiv Rima.[1]
Demetrije poziva u rat protiv Rima[uredi | uredi izvor]
Rim je bio zauzet ratom protiv Hanibala, što Filip V vidi kao dobru priliku da se proširi u smeru zapada. Grčki istoričar Polibije navodi da je Demetrije sa Farosa (Hvar) nagovorio Filipa V da krene u rat. Demetrije je posle Prvog ilirskog rata 229. p. n. e. vladao većinom obalnog Ilirika. Međutim poražen je od Rimljana u Drugom ilirskom ratu 219. p. n. e., pa je pobegao kod Filipa V.
Filip V je bio u ratu sa Etolskim savezom. Dobija pismo od Hanibala o pobedi u bici kod Trazimenskog jezera 217. p. n. e.. Demetrije uverava Filipa V da može osvojiti veliko kraljevstvo na zapadu, dok su Rimljani zauzeti ratom sa Hanibalom.
Filip V sklapa mir sa Etolskim savezom i gradi flotu[uredi | uredi izvor]
Filip V je sklopio mir sa Etolskim savezom u blizini Naupakta. Svi su svesni velikog značaja Drugog punskog rata. Ko god da bude pobednik biće opasnost za Grke.
Tokom zime 217. p. n. e.-216. p. n. e. Filip V gradi flotu od 100 ratnih brodova i počinje trenirati posadu. Makedonci verovatno nisu imali sredstava da održavaju flotu, koja bi bila ravna rimskoj. Polibije kaže da Filip nije ni želio da se bori sa Rimljanima na moru, nego da se bori na kopnu. Filip odlučuje da gradi male brze galije, kakve su koristili Iliri. Imale su jedan red vesala i prevozile su pored veslača i 50 vojnika. Sa tim galijama Filip je očekivao da može izbeći rimsku flotu, koja je bila stacionirana u Lilibaju (Mesini) na Siciliji. Rimska float je bila prezauzeta borbama sa Kartaginom.
Filip u međuvremenu širi teritorije do blizu granica Ilirije. Plan mu je bio da zauzme obalu Ilirije, pa onda teritorije između obale i Makedonije. Tako zauzetu teritoriju bi koristio kao rutu, kojom bi mogao preći tesnac do Italije. Mnogo se bojao rimske flote, tako da kad je prvi put krenuo prema Apoloniji u Iliriji, a dobio informacije o nekim rimskim brodovima, odmah se vratio, iako se radilo samo o 10 brodova.
Filip V pravi savezništvo sa Kartaginom[uredi | uredi izvor]
Nakon pobede Hanibala u bici kod Kane 216. p. n. e. Filip V šalje ambasadore Hanibalu da naprave savez. U ljeto 215. p. n. e. sklapa se sporazum Hanibala i Filipa V, po kome se bore protiv zajedničkog neprijatelja Rimljana. Kad Hanibal sklopi mirovni sporazum sa Rimom, taj sporazum treba prisiliti Rim da preda Korkiru (Krf), Apoloniju, Epidamn, Faros (Hvar), Dimalu i druge gradove.
Kada su se Filipovi emisari vraćali morem Rimljani su ih zarobili i otkrili tekst sporazuma. Rim se odmah našao u problemima i šalje dodatnih 25 brodova u Tarantski zaliv u kome je već bilo 25 brodova, a sve sa ciljem da očuva jadransku obalu od moguće makedonske invazije.
Rat izbija u Iliriji[uredi | uredi izvor]
Pri kraju leta 214. p. n. e. Filip ponovo pokušava osvojiti Ilirik invazijom sa 120 galija sa mora. Zauzima Orik, koji je bio slabo branjen, pa kreće u opsadu Apolonije. Rimljani su premestili flotu iz Taranta u Brindizi i kad su čuli za pad Orika i opsadu Apolonija kreću preko mora.
Iskrcavaju se kod Orika i sa 2.000 ljudi uspevaju iznenada napasti makedonske snage. Filip V je bio prisiljen da zapali svoje brodove i vrati se u Makedoniju preko brda. Hiljade Makedonaca je ubijeno ili zarobljeno. Filip V sada više morskim putem nije mogao do Ilirika, jer je rimska flota tu patrolirala. Odlučio se da kopnenim putem osvaja teritorije i tako dopre do Ilirika. Na taj način je došao do Jadrana i zauzeo je prvo Lis, a kasnije i okolne teritorije. Međutim nije imao flote potrebne za prevoz do Italije.
Rimljani traže saveznike u Grčkoj[uredi | uredi izvor]
Rimljani su tražili način da spreče da Filip pomaže Kartagini. U početku Etolski savez nije bio spreman, jer je potpisao mir sa Filipom. Kasnije 211. p. n. e. padom Sirakuze i Kapue u rimske ruke Etolski savez uviđa da je Rim jak saveznik i pristaje da potpiše sporazum sa Rimom. Po sporazumu Etolski savez vodi kopnene, a Rimljani pomorske operacije. Rimljani dobijaju robove i plijen, a Etolski savez teritorije. Sporazum omogućuje da i drugi pristupe savezu.
Borbe u Grčkoj[uredi | uredi izvor]
Rimljani osvajaju nekoliko gradova i ostrvo Naksos. Kad je Filip čuo za savez Rima i Etolskog saveza počinje da širi okolo granice od Ilirika, Dardanije do Trakije. Vraća se kad je dobio poziv u pomoć od ljudi iz Akarnanije. Armija Etolskog saveza je bila daleko brojnija od vojnika Akarnanije, tako da su brzo proterali vojnike Akarnanije do Epira. Međutim znajući da dolazi Filip i da će se vojska Akarnanije svetiti, Etolska armija se povlači.
U proljeće 210. p. n. e. Rimljani sa Etolskim savezom zauzimaju Antikiru u Fokiji. Rim stanovništvo pretvara u roblje. Ubrzo protiv Filipa su i Sparta, Elis, Mesenija i Pergamon. Rimska i Pergamonska flota su kontrolisali more i pomagali ostalima. Savez protiv Filipa je odlično obavljao posao. Ipak Sparta, Elis i Mesenija ostaku pasivni, a Filip ponovo napreduje.
U proleće 209. p. n. e. Filipa pozivaju u pomoć saveznici iz Ahajskog saveza na Peloponezu. Napadnuti su od Sparte i etolskih snaga. U dve bitke kod Lamije Filip pobeđuje udružene snage Rimljana i Etolskog saveza. Nanio im je težak poraz, tako da Etolski savez više nije imao volje da se bori protiv Filipa.
Pokušaj mirovnog sporazuma propada[uredi | uredi izvor]
Predstavnici neutralnih država Egipta, Rodosa, Atine i Kiosa zainteresovani su za prekid rata, koji uništava trgovinu i prosperitet.
Pozivaju na sklapanje mirovnog sporazuma. U početku je mir trajao 30 dana. Međutim dolazak Rimljana u Naupakt i Atala ohrabruje Etolske predstavnike da traže od Filipa previše, a to je povratak mnogih teritorija. Time mirovni pokušaj propada.
Borbe se nastavljaju[uredi | uredi izvor]
Rimljani su pokušavali zauzeti Korint, ali ih je Filip odbacio. Filip je krenuo na Elis, glavnu bazu Etolskog saveza protiv Ahajaca. Rimljani dolaze sa pojačanjem od 4.000 vojnika. Međutim Filip zarobljava u blizini 4.000 vojnika. Vraća se u Tesaliju na vesti o ilirskim upadima na severu. Rimljani napadaju isturene makedonske posede.
Atal, komandant Etolskog saveta morao se vratiti u svoj Pergamon da ga brani od kralja Bitinije. Rimljani se vraćaju u Eginu, tako da Filip ima slobodne ruke. On brzo zauzima grad za gradom, sada kada nema blizu neprijateljske flote. Opet predstavnici neutralnih država nastoje ugovoriti mir 207. p. n. e.. Etolski savez je teško pritisnut, ali još ne dovoljno da bi pristao na Filipove uslove.
Mirovni sporazum[uredi | uredi izvor]
Konačno 206. p. n. e. Etolski savez bez rimskog pristanka traži mir pod Filipovim uslovima. Rimljani šalju 205. p. n. e. 35 brodova i 11.000 vojnika u Dirahijum (Drač) da bi potakli nemire protiv Filipa. Filip stiže, pa se Rimljani povlače. Rimljani uzaludno pokušavaju da navedu Etoljane na rat protiv Filipa. Rimljani više nisu imali saveznika u Grčkoj, ali su bar sprečili Filipa da pomogne Hanibalu. Rimljani i Filip V potpisuju mir 205. p. n. e., kojim završava Prvi makedonski rat.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Prvi makedonski rat (215. p. n. e.-205. p. n. e.)” (na jeziku: (jezik: engleski)). Nepoznati parametar
|access date=ignorisan [|access-date=se preporučuje] (pomoć)
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
