Prvi mornarički odred

Prvi mornarički odred
Jugoslovenska partizanska zastava
Postojanje	1943- Mesto formiranja: Podgora
Deo	Narodnooslobodilački partizanskih odreda Jugoslavije
Odlikovanja
Komandanti
Komandant	Velimir Škorpik

Alternativni nazivi:
Odred ratne mornarice južne Dalmacije

---

Prvi mornarički odred je bio partizanska jedinica u sastavu Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata u Hrvatskoj.

Istorijat

Formiran je, verovatno, 23. januara 1943. u Podgori pod nazivom Odred ratne mornarice južne Dalmacije da brani oslobođenu obalu Makarskog primorja, napada italijanski dužobalski saobraćaj u Hvarskom kanalu, pri- kuplja obaveštajne podatke i posluži kao jezgro za formiranje partizanske mornarice na Jadranu. Kao kostur za njegovo formiranje poslužila je 4. četa bataljona Vid Mihaljević, koji je dejstvovao na Biokovu. Prvi mornarički odred je u vreme formiranja imao oko 150 ljudi; njegovo brojno stanje postepeno se povećalo na oko 200—250 boraca, organizovanih u tri čete. Jedna četa bila je raspoređena u području Tučepa, da zatvara komunikacije koje su iz Makarske vodile prema oslobođenoj teritoriji. Ostale dve čete pripadale su mornaričkim stanicama u Podgori i Igranu, i bile orijentisane prema moru. U sastavu 3. voda čete u Podgori nalazio se sastav naoružanih brodova (flotila) koji su sačinjavali Partizan (bivši motorni brod Evropa, zarobljen u akciji 1. januara 1942) i Pionir (leut, iz sastava primorskog voda). Odred je bio naoružan 1 teškim mitraljezom, sa 4 puškomitraljeza i oko 200–250 pušaka, a kraće vreme i protivtenkovskim topom za dejstvo protiv italijanskog dužobalskog saobraćaja. Jedinice Odreda su odbile nekoliko neprijateljskih pokušaja iskrcavanja na oslobođenu teritoriju Makarskog primorja (najopasniji je bio u drugoj polovini februara sa remorkerom i motornim jedrenjakom i 40—50 vojnika i oficira u Veliki i Mali Drvenik) i uspešno napadale pomorski saobraćaj. Tim dejstvima Italijani su bili primorani da na ruti od Makarske do Metkovića i Korčule organizuju za motorne jedrenjake plovidbu u konvojima. Tokom februara i marta napadnuti su i oštećeni 3 broda i 1 hidroavion, a zaplenjeni su motorni jedrenjaci Maria Luisa i Renato. Radi odmazde i zastrašivanja naroda, italijanski ratni brodovi i avioni često su bombardovali luke i sela na oslobođenoj teritoriji Makarskog primorja. U jednom takvom napadu, sredinom februara 1943, potopljen je naoružani brod Partizan. Za vreme četvrte neprijateljske ofanzive od Odreda i nekih manjih jedinica formiran je Biokovski NOP odred. Treći bataljon Biokovskog odreda, raspoređen duž obale Makarskog primorja, preuzeo je na sebe zadatke Odreda. Na moru je dejstvovao mornarički vod koji je leutima vršio prepade na neprijateljski saobraćaj i održavao vezu između Primorja i ostrva Hvara.