Prinčevska ostrva

Prinčevska ostrva (grč. Πριγκηπονήσια, tur. Kızıl Adalar) su arhipelag od devet ostrva koja se nalaze na krajnjem severoistoku Mramornog mora, nedaleko od Carigrada. Bila su poznata turistička destinacija još u vizantijsko doba, kada su često korišćena za slanje u egzil pretendenata na carski presto po čemu su i dobila ime. Danas predstavljaju jednu od turističkih atrakcija najvećeg grada Republike Turske od koga su udaljena od 19 km do 28 km i sa kojim su povezana stalnim brodskim linijama koje funkcionišu u okviru carigradskog gradskog prevoza. Na ostrvima je zabranjena upotreba motornih vozila, a osnovni vid prevoznog sredstva su konjske zaprege. Od značajnih objekata na njima se nalazi nekoliko pravoslavnih manastira, akademija turske ratne mornarice i danas zatvorena grčka pravoslavna škola.

Nazivi

Narodna ostrva (Demonnesoi) je naziv koji su ostrva nosila u antici.
Monaška ostrva (Papadonisia) je naziv koju su ostrva nosila u ranom srednjem veku zbog velikog broja manastira koji su se nalazili na njima.
Prinčevska ostrva (grč. Πριγκηπονήσια, klasični grč. Πριγκήπων νήσοι) je naziv koji su ostrva dobila tokom vizantijskog doba zbog velikog broja pretendenata na presto(prinčeva) koji su slani u egzil na njih. Ovaj naziv je i dan danas u upotrebi u gotovo svim svetskim jezicima.
Crvena ostrva (tur. Kızıl Adalar) je turski naziv za ostrva koji je nastao zbog crvenkaste nijanse kvarcnih i gvožđevitih stena.
Ostrva (tur. Adalar) je rasprostranjeni turski naziv.

Geografija

Ostrva se nalaze na udaljenosti od 19 km (Ostrvo Proti) do 29 km (Ostrvo Neandros) jugoistočno od Carigrada. Obuhvataju površinu od oko 10 km², a najviša tačka na ostrvima iznosi 201 m nmv. Na njima živi oko 15.000 ljudi, ali je tokom letnjih meseci taj broj mnogo veći zbog velikog broja ljudi koji sezonski borave u svojim vikendicama. Pristup ostrvima je vrlo jednostavan zbog stalnog brodskog saobraćaja koji po veoma pristupačnim cenama povezuje četiri najveća ostrva sa gradom.

Ostrva

Ostrvo Prinkipos ili Bujukada

Prinkipos(grč. Πριγκηπονήσια,) ili Bujukada (tur. Büyükada) je najveće ostrvo sa površinom od 5,36 km² i predstavlja neku vrstu administrativnog centra. Na njemu se nalazi veliki broj vikendica, vila, hotela, restorana i drugih turističkih objekata u sklopu gradića smeštenog na severnoj obali ostrva, dok je ostatak ostrva prekriven prostranim četinarskim šumama. Dva vrha koji dominiraju ostrvom na svojim vrhovima nose pravoslavne manastire:

manastir Preobraženja na vrhu tzv. Hristovog brda, smeštenog u severnom delu ostrva na visini od 163 m nmv.
utvrđeni manastir svetog Đorđa na vrhu tzv. Juce brda, smeštenog u južnom delu ostrva na visini od 201 m nmv.

Na ostrvu su u manastirskom egzilu boravile vizantijske carice, princeze i vlastelinke, među kojima je bila:

Irina (797—802, u egzilu 802—803)

pored vizantijskih carica, tu je prve četiri godine svog egzila proveo i Lav Trocki.

Ostrvo Halki ili Hajbeliada

Halki(grč. Χάλκη) ili Hajbeliada (tur. Heybeliada) se nalazi u središtu arhipelaga i obuhvata površinu od oko 2,4 km². Na njemu se nalazi mornarička akademija turske vojske, danas zatvorena grčka pravoslavna škola i poslednja crkva podignuta u Carigradu pre njegovog konačnog pada 1453. godine, u koju je danas moguće ući samo uz dozvolu komandanta mornaričke akademije.

Ostrvo Antigoni (Pirgos) ili Burgazada

Antigoni(Pirgos) ili Burgazada (tur. Burgazada) se nalazi u središtu arhipelaga i obuhvata površinu od oko 1,5 km² sa najvišim vrhom od 156 m nmv. Na njemu se nalazi grčka pravoslavna crkva i nedaleko od nje kuća turskog pisca Saita Faika (1907—1954) koja je danas pretvorena u muzej.

Ostrvo Proti ili Kinaliada

Proti(grč. Πρώτη,Prvi) ili Kinaliada (tur. Kınalıada) je najbliže(prvo) ostrvo gradu i obuhvata površinu od oko 1,3 km² sa najvišim vrhom od 115m nmv. Nekadašnji pravoslavni manastiri koji su korišćeni za egzil pretendenata na vizantijski carski presto su danas većinom u ruševinama. U jednom od njih je umro Roman IV Diogen (1068. – 1071), koji je posle poraza u boju kod Mancikerta zbačen sa vlasti i nakon kratkog građanskog rata oslepljen i poslan na ostrvo u egzil gde je uskoro i umro.

Na Blagovesti, 25. marta 1814. godine, ovde je, u hramu Spasovog Preobraženja, pogrebeno telo novomučenika Hristovog Jevtimija. Njega je, tri dana nakon pogubljenja, ivironski monah Grigirije, pratilac i svedok Jevtimijevog dobrovoljnog mučeništva, otkupio od Turaka i preneo iz Carigrada na ostrvo Proti.

Ostrvo Terebintos ili Sedefadesi

Terebintos(grč. Τερέβυνθος) ili Sedefadesi (tur. Sedef Adası) je najistočnije od svih ostrva i obuhvata površinu od oko 0,157 km². Na njemu je u egzilu od 857. do 867. godine živeo vaseljenski patrijarh Ignatije. Danas se veći deo ostrva nalazi u privatnom vlasništvu i mahom je zatvoreno za turiste.

Ostrvo Plati ili Jašiada

Plati ili Jašiada (tur. Yassıada) se nalazi na istoku arhipelaga i obuhvata površinu od oko 0,05 km². Tokom vizantijske vladavine na njemu se nalazilo nekoliko manastira koji su služili kao egzil. Ostrvo je tokom druge polovine 20. veka korišćeno kao mornarička škola, a danas je popularna lokacija za ronjenje.

Ostrvo Oksija ili Sivriada

Oksija ili Sivriada (tur. Sivriada) je najistočnije ostrvo koje obuhvata površinu od oko 0,05 km² sa najvišim vrhom od 90 m nmv. Na ostrvu se nalazi veći broj ruševina iz vizantijskog doba(mahom iz IX veka), kao i grobovi onih koji su na njemu umrli u egzilu. Gradonačelnik Carigrada je 1911. godine pokušao da reši problem pasa lutalica u gradu, tako što je naredio da ih sakupe, prebace na ostrvo i ostave da pomru od gladi. Međutim neposredno posle prebacivanja pasa na ostrvo, došlo je do zemljotresa što je protumačeno kao Božija kazna i psi su vraćeni u grad.

Ostrvo Pita ili Kašikadesi

Pita ili Kašikadesi (tur. Kaşıkadası) se nalazi u samom središtu arhipelaga i obuhvata površinu od oko 0,006 km².

Ostrvo Neandros ili Tavšanadesi

Neandros ili Tavšanadesi (tur. Tavşanadası) je najjužnije i najmanje od svih ostrva sa ukupnom površinom od oko 0,004 km².

Čuveni stanovnici ostrva

Roman Diogen, vizantijski car
Lav Trocki, sovjetski političar
Sait Faik, turski pisac

Literatura

„Baedeker`s Turkish Coast“, Stuttgart 1987.

Vidi još

Carigrad

Spoljašnje veze

Mediji vezani za članak Prinčevska ostrva na Vikimedijinoj ostavi
Zvanični veb-sajt

Normativna kontrola
Međunarodne	VIAF
Državne	Francuska BnF podaci Nemačka Izrael Sjedinjene Države
Ostale	Enciklopedija Britanika IdRef