Pređi na sadržaj

Radisav Raja Nedeljković

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ukoliko ste tražili drugu osobu, pogledajte članak Radisav Nedeljković.
radisav raja nedeljković
Radisav Nedeljković Raja
Lični podaci
Datum rođenja(1911-05-14)14. maj 1911.
Mesto rođenjaGrošnica, kod Kragujevca, Kraljevina Srbija
Datum smrti22. februar 1996.(1996-02-22) (84 god.)
Mesto smrtiBeograd, Srbija, SR Jugoslavija
Profesijapravnik
Delovanje
Član KPJ od1937.
Učešće u ratovimaAprilski rat
Narodnooslobodilačka borba
SlužbaNOV i PO Jugoslavije
1941 — 1945.
Čingeneral-major u rezervi
Ministar pravde NR Srbije
Period1948 — 1951.
PrethodnikŽivan Dimitrijević
NaslednikMiloš Carević
Heroj
Narodni heroj od6. jula 1953.
Odlikovanja
Orden narodnog heroja
Orden narodnog oslobođenja Orden jugoslovenske zastave s lentom Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem
Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem Orden rada sa crvenom zastavom Orden za hrabrost
Partizanska spomenica 1941.

Radisav Raja Nedeljković (Grošnica, kod Kragujevca, 14. maj 1911 — Beograd, 22. februar 1996) bio je pravnik, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Srbije i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Rođen je 14. maja 1911. u selu Grošnici, kod Kragujevca. Poticao je iz zemljoradničke porodice Petra i Natalije Nane Nedeljković. Osnovnu školu završio je u rodnom selu, a gimnaziju u Kragujevcu. Kao učenik Prve kragujevačke gimnazije, priključio se revolucionarnom omladinskom pokretu. Godine 1936, posle odsluženja vojnog roka u Jugoslovenskoj vojsci, započeo je u Beogradu studije na Pravnom fakultetu. Tokom studija aktivno je učestvovao u revolucionarnom studentskom pokretu. Bio je predsednik Opšte studentske menze i ekonomskih organizacija studenata, i aktivno radio na pomoći siromašnim studentima.[1]

Godine 1937. primljen je u članstvo tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Nakon radničko-studentskih demonstracija u Beogradu 14. decembra 1939, po odluci partijskog rukovodstva, upućen je na partijski rad u Kragujevac. Na Okružnoj partijskoj konferenciji, održanoj u proleće 1940. izabran je za člana Okružnog komiteta KPJ za Kragujevac. Početkom 1941. mobilisan je u Jugoslovensku vojsku, a napad Sila osovine na Jugoslavijue, 6. aprila 1941. zatekao ga je na položaju na jugoslovensko-bugarskoj granici. Nakon brzog sloma i kapitulacije, polovinom aprila 1941. uspeo je da izbegne zarobljavanje i vrati se u Kragujevac, gde je nastavio sa partijskim radom.[2]

Narodnooslobodilačka borba

[uredi | uredi izvor]

Nakon okupacije Jugoslavije, aktivno je radio na primpremi oružanog ustanka i učestvovao je u prikupljanju oružja, municije i drugog ratnog materijala, kao i okupljanju boraca i njihovom pripremanju za borbu. Odlukom OK KPJ za Kragujevac 12. jula 1941. postavljen je za komandanta tada formiranog Kragujevačkog partizanskog odreda, koji je pod njegovom komandom izvodio akcije duž komunikacija koje su vodile ka Kragujevcu, a posebno na pruzi između Kragujevca i Kraljeva. U toku leta 1941. Kragujevački odred je stalno rastao, pa je u svom sastavu imao tri bataljona. U toku Prve neprijateljske ofanzive, povlačio se zajedno sa glavninom partizanskih snaga povukao u Sandžak, a potom u jugoistočnu Bosnu, gde je 21. decembra 1941. u Rudom ušao u sastav tada formirane Prve proleterske udarne brigade. Ostatak odreda tada je postao Treći kragujevački bataljon, a Raja Nedeljković njegov komandant.[1][3]

U Prvoj proleterskoj udarnoj brigadi, Nedeljković je ostao sve do kraja 1942, kada je odlukom Centralnog komiteta KPJ postavljen za rukovodioca Političkog odeljenja (Politodela) Pete proleterske crnogorske udarne brigade. Posle bitke na Sutjesci, juna 1943. premešten je u Četvrtu krajišku udarnu brigadu, gde je obavljao istu dužnost. Krajem iste godine postavljen je na dužnost zamenika političkog komesara Prve krajiške udarne brigade sa kojom je tokom 1944. učestvovao u borbama u Bosni, Crnoj Gori i Srbiji, tokom 1943. i 1944. godine. Juna 1944. odlukom Vrhovnog štaba NOV i POJ, zajedno sa drugim istaknutim vojnim i političkim rukovodiocima iz Srbije, prebačen je avionom u južnu Srbiju, koja je tada bila centar Narodnooslobodilačke borbe u Srbiji.[1]

U južnoj Srbiji je preuzeo dužnost političkog komesara 23. srpske divizije, sa kojom je učestvovao u borbama protiv četnika u istočnoj Srbiji i borbama s bugarskim okupatorskim jedinicama. Kada je avgsuta 1944. formiran 14. srpski korpus NOVJ, u čiji je sastav ušla i 23. srpska divizija, Nedeljković je postavljen za političkog komesara korpusa. Odmah po formiranju korpus je dobio naređenje da krene dolinom Timoka izbije na Dunav i poveže se sa jedinicama Trećeg ukrajinskog fronta Crvene armije, koje su nastupale u Jugoslaviju, iz pravca Rumunije. Nakon povezivanja sa crvenoarmejcima u blizini Kladova, jedinice 14. korpusa su zajedno sa Crvenom amrijom nastupale ka Beogradu, gde su učestvovale u Beogradskoj operaciji. Nakon oslobođenja Beograda, oktobra 1944. učestvovao je u borbama na Sremskom frontu, ali je početkom 1945. odlukom CK KPJ povučen iz NOVJ i upućen na politički rad. [1]

Posleratni period

[uredi | uredi izvor]

Avgusta 1945. učestvovao je na Trećem zasedanju AVNOJ, nakon čega je bio poslanik Privremene narodne skupštine DFJ. Nakon izbora za Ustavotvornu skupštinu NR Srbije, novembra 1946. postao je generalni sekretar Vlade NR Srbije, a od 4. aprila 1947. do 8. marta 1949. bio je predsednik Komisije državne kontrole. Potom je bio upućen na politički rad u Kragujevac, gde je obavljao dužnosti — sekretara Oblasnog komiteta KPJ i predsednika Oblasnog narodnog odbora. Godine 1952. vraćen je u Beograd, gde je obavljao dužnosti — državnog sekretara Savezne vlade za budžet i administraciju. Biran je za narodnog poslanika Skupštine SR Srbije i Savezne skupštine, do 1969. godine, a od 1974. bio je član Saveta federacije.[1][4][3]

Bio je aktivan u radu društveno-političkih organizacija SR Srbije — bio je predsednik Republičkog odbora SUBNOR-a Srbije, od 1965. do 1969, član Predsedništva SSRN Srbije i član Predsedništva Saveznog odbora SUBNOR-a Jugoslavije. Za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije, biran je od 1945, a za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije na Šestom i Sedmom kongresu SKJ. Imao je čin rezervnog general-majora JNA.[1][4][3]

Umro je 22. februara 1996. u Beogradu i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.[5][6]

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden narodnog oslobođenja, Orden jugoslovenske zastave sa lentom, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem i Orden za hrabrost.[4] Ordenom narodnog heroja odlikovan je 6. jula 1953. godine.[1]

Po njegovoj majci Nataliji zove se škola u Grošnici, OŠ „Natalija Nana Nedeljković” Grošnica.

Galerija

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v g d đ e Narodni heroji 2 1982, str. 21.
  2. ^ Narodni heroji 2 1982, str. 22.
  3. ^ a b v Ko je ko 1970, str. 711.
  4. ^ a b v Ko je ko 1957, str. 488.
  5. ^ „Umro narodni heroj Radisav Raja Nedeljković”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 24. 2. 1996. str. 5. 
  6. ^ „Sahranjen narodni heroj Radisav Nedeljković”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 27. 2. 1996. str. 24. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Радисав_Раја_Недељковић&oldid=28855308”