Ratko Vukićević
Ratko Vukićević | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1. januar 1915. |
| Mesto rođenja | Pretežana |
| Datum smrti | septembar 1938. |
Ratko Vukićević (1915—1938) bio je španski borac, kapetan Španske republikanske armije.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rođen 1. januara 1915. u selu Pretežana kod Blaca, srez Prokupački kao najstariji od šestoro dece Danila i Novke Vukićević.Osnovnu školu od četiri razreda i šest razreda gimnazije završio je u rodnom Prokuplju od 1921-1931, zatim se sa porodicom nastanjuje u Nišu (ul. Šumatovačka br. 40), gde je u Državnoj realnoj gimnaziji završio 7. i 8. razred i maturirao 1933. godine. Kao srednjoškolac u Nišu pristupa naprednom omladinskom pokretu, učestvuje u radu literarnih kružoka gde se upoznaje sa marksističkom literaturom i postaje vatreni borac za radnička prava i socijalnu pravdu.
Školske 1933/1934. godine postaje redovan student Pravnog fakulteta u Beogradugde se 1935. godine upoznaje sa Ivom Lolom Ribarom i postaje član SKOJ-a. Tokom studija često boravi u Nišu, gde 1936. godine formira organizaciju Omladina, koja okuplja studente i mlade radnike, skojevce, simpatizere komunističkog pokreta i antifašiste. Ratko je bio jedan od organizatora Velike omladinske antifašističke konferencije, održane 22. marta 1936. godine u Nišu u sali hotela Knjaževac, gde je oko 700 omladinaca manifestovalo svoje nezadovoljstvo protiv fašizma i rata. Uprava niške policije je već 1936. godine otvorila dosije br. 2659 na ime Ratka Vukićevića, studenta prava sa stanom u Šumatovačkoj broj 40, zbog ideja koje širi među niškom omladinom. Dosije je obeležen posebnim upozorenjem – komunistička delatnost.
Od jula 1936. godine besneo je Španski građanski rat.Ono što je neodoljivom magnetnom silom vuklo probuđenu mladost sveta Španiji, bila je svest da se tamo ne zastupa i ne brani samo demokratski izražena volja naroda već i svet utemeljen na načelima slobode, jednakosti i pravde.Retko je koji istorijski događaj u istoriji toliko potresao i pokrenuo na akciju planetarnu javnost kao što je to bio slučaj sa Španskim građanskim ratom.Na poziv republikanske vlade počeli su u Španiju da pristižu dobrovoljci, antifašisti iz celog sveta. Na strani Republike borili su se dobrovoljci iz više od 50 zemalja, njih 40 000 sa svih kontinenata. Teško je bilo odazvati se nečem toliko naprednom i što su podržala najveća imena španske i svetske kulture toga vremena.
Veliki broj radnika i omladinaca iz Niša se javio za odlazak u Španiju. Mesni komitet KPJ (čiji je član Ratko postao par meseci ranije) je odlučio da u Španiju pođu: student prava Ratko Vukićević i radnici Mostovske radionice Aleksandar Stojanović i Tanasije Tasa Mihajlović. Put do Španije vodio je preko Pariza i Svetske izložbe. I pored policijske dojave koju potpisuje policijski agent br. 13 ,da će student Ratko Vukićević iskoristiti priliku da povodom odlaska na Svetsku izložbu u Parizu pređe u Španiju, Ratko dobija pasoš na ime Ranko Vukićević i odlazi.
Posle kraćeg zadržavanja i okupljanja na jugu Francuske Ratko sa još 400 dobrovoljaca prelazi Pirineje u stiže do male pogranične tvrđave Figeras na severu Španije. Par nedelja kasnije Ratko je sa manjom grupom Jugoslovena i Čeha prebačen u Saragosu na vojnu obuku.
U avgustu 1937. godine Ratko je stupio u borbene jedinice, stigavši na Aragonski front raspoređen je u četu jugoslovenskih dobrovoljaca ''Matija Gubec'' u okviru 129. Internacionalne brigade ''Georgi Dimitrov''. U borbi za Belčite, 6. septembra 1937. Godine, Ratko je ranjen. Zbog hrabrog držanja u borbi unapređen je u čin poručnika Španske republikanske armije, a kasnije u čin kapetana.
Ratko je bio i jedan od potpisnika pisma studentima Beogradskog univerziteta u kome stoji: „ ... Varvari iz Rima i Berlina ubijaće i naše mlade živote, rušiti naše škole, univerzitete, naučne zavode i biblioteke, bolnice, hramove i sve kulturne vrednosti našeg naroda. Plamen fašističkih bombi spaljivaće naša sela i gradove."[1] U martu 1938. Godine fašisti su prešli reku Ebro, zapadno od Kaspea. Bacajući bombe Ratko je ranjen u ruku. Jedna bomba mu je eksplodirala u ruci i teško mu povredila tri prsta.Posle kratkog boravka u bolnici u Barseloni, Ratko se sa nezalečenom rukom vraća na front. U Ebarskoj bici, najvećoj, najtežoj i poslednjoj ofanzivi, 10. septembra došlo je do teških sukoba. O njoj u svojim sećanjima iznetim u Narodnim novinama, 21. septembra 1964. godine, general-pukovnik Kosta Nađ kaže: „15. Internacionalna brigada napravila je veliki prodor prema gradiću Gadesi, kraj koga se nalazila vrlo važna kota Kobilja glava. Ko je posedovao to brdo, taj je dominirao velikim dolinama i mogao dalje da nastupa. Kota je menjala vlasnika.
Kotu je zauzeo Ratko Vukićević. Drugog dana te teške borbe, Ratko je bio teško ranjen kroz pluća i na putu od fronta do bolnice umro je. Poginuo je najčasnije kako dolikuje jednom oficiru. Izvršio je jedan težak zadatak plativši ga životom. Nestao je jedan skroman i herojski život.“{{[2]}} Ratko Vukićević je ostao da počiva u Španiji.
Spomen obeležja Ratku Vukićeviću u Nišu
[uredi | uredi izvor]- Osnovna škola u blizini parka „Čair“ nosi ime „Ratko Vukićević“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. septembar 2017).Izgrađena je i useljena 1958. godine.
- Ulica u kojoj se škola nalazi takođe nosi njegovo ime od 1963. godine
- Spomen bista Ratka Vukićevića, rad vajara Dušana Nikolića postavljena je u holu škole na drugom spratu 27.06.1959. godine.
- Spomen ploča pravnicima borcima Narodne revolucije sa teritorije sreza Niš, postavljena je u hodniku Okružnog suda (sada Višeg suda) u Nišu 20.4.1959. godine sa imenima 14 boraca.Prvo ime na listi je je ime Ratka Vukićevića.
- Porodična grobnica porodice Vukićević nalazi se na starom groblju pod Goricom, u Nišu.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Enciklopedija Niša : istorija. Niš: Gradina. 1995. str. 53—54.
- Stanisavljević, Živojin (2015). Dobrovoljci slobode : španski borci 1936-1939. sa juga Srbije. Niš: Udruženje stvaralaca Niša „Car Konstantin". str. 39—40.
- Enciklopedija Niša : istorija. Niš: Gradina. 1995. str. 53—54.
- Enciklopedija Niša : istorija. Niš : Gradina, 1995
- Istorija Niša. Knj. 2, Od oslobođenja 1878. Do 1941. godine.Niš : Gradina : Prosveta, 1984
- Velimirović-Parača, Tatjana /i/ Nešović, Predrag.: Osnovna škola „Ratko Vukićević“, 1958-2008. Niš: Osnovna škola Ratko Vukićević, 2009
- Niš u vihoru oslobodilačkog rata : (1941-1945), Novi Sad, SUBNOR, 1968
- Stanisavljević, Živojin, Dobrovoljci slobode: španski borci 1936-1936. sa juga Srbije. Niš: Udruženje stvaralaca Car Konstantin, 2015-Naši Španci : zbornikfotografija i dokumenatao učešću jugoslovenskih dobrovoljaca u Španskom ratu 1936-1939. Ljubljana: Španski borci Jugoslavije, 1961-Naši Španci: 1936-1939.Zrenjanin : Gradska narodna biblioteka Žarko Zrenjanin, 1986
- Andrejević, Borislav A.: Spomenici Niša i okoline : (NOR i raniji ratovi). : Zavod za zaštitu spomenika kulture: Gradina, 1985
- U čast španskih boraca : Španski građanski rat 1936-1939. Beograd : Muzej istorije Jugoslavije, 2006