Rođendanska čestitka
.jpg)
Rođendanska čestitka jedan je od oblika izražavanja lepih želja povodom rođendana nekoj osobi. U današnjem aktuelnom trenutku, rođendanska čestitka postoji u dva oblika – u tradicionalnoj, štampanoj formi i u elektronskoj formi, koja se, po potrebi, može odštampati.
Sam format i sadržaj čestitke utiče na primaoca hoće li je sačuvati na mestu gde odlaže njemu drage uspomene, ili uništiti, a ako je u elektronskom obliku, podeliti njen sadržaj ako sa ostalim korisnicima globalne mreže ili je, izbrisati iz računara (mobilnog telefona).
Zahvaljujući mogućnostima interneta, koji korisnicima pruža brojna grafička rešenja i motive za rođendanske čestitke, kao i činjenica da su one besplatne i veoma pristupačne, i nadohvat ruke, bez čekanja u redu za njihovu kupovinu i kupovine poštanske markice, sve više su postale dominantan oblik čestitanja rođendana.
Za razliku od elektronskih, štampane rođendanske čestitke, danas se mogu naći samo u knjižarama, poštama, kioscima, specijalizovanim radnjama za poklone, supermarketima itd.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prema podacima iz litearture, čestitke su korišćene još u drevnoj Kini, za slanje poruka prilikom proslave kineske Nove godine. I stari Egipćani, slali su čestitke na svicima papirusa.[1]
- Evropa
S početka petnaestog veka, i u Evropi se pojavljuju prve ručno izrađene čestitke, koje su u Nemačkoj, tehnikom drvoreza, izrađivali štampari prvo povodom novogodišnjih praznika, a potom i za dan Svetoga Valentina.[1]
Kada je u Londonu 1843. godine, ser Henri Kol unajmio umetnika, Džona Kalkota Horslija, da izvede grafičko rešenje čestitke koju će poslati svojim prijtenjima, on će postati prvi poznati izdavač čestitki u Evropi.[1]
- Severna Amerika
Na američkom kontinentu, 1856. godine, jedan evropljanin nemačkog porekla, Luis Prang otvario je malu štapariju i knjižaru u Bostonu. U njoj je pored ostalog započeo i sa usavršavanjem tehnike štampanja čestitkii, a od 1875. i sa njihovim izdavanjem čestitki. Ubrzo je Luis Prang, postao otac američkih čestitki. On je s kraja 19. veka izrađivao više od pet miliona čestitki godišnje. Njegov uspeh doprineo je savremenom usponu proizvodnje i sve većoj raznovrsnosti svih vrsta čestitki. Danas, na američkom kontinentu, i pored sve većeg prodora internerta, rođendanske čestitke imaju veliki udeo sa oko 60% u svim drugim oblicima čestitanja.
Osamdesetih godina prošlog veka pojavile su se i orve zvučne čestitke. Promene u štamparstvu uticale su i na tržište, pa tako nastaju brojne forme i na motivi na čestitke, što je posebno izraženo početkom trećeg milenijuma.
- Prostor bivše Jugoslavije
Na prostoru današnje Srbije, prve čestitke počele su da se štampaju i šalju u 19. veku. Naime sve je počelo tako što je, prvo novosadska štamparija Braća M. Popović 1883. godine objavila priručnik Ota Milera „Čestitke o Novoj godini, imendanu i raznim drugim prigodama: u prozi i stihovima ; udešeni za decu i odrasle”.[1]
U Pančevu, Braća Jovanović, u periodu od 1873. do 1885. godine, u više izdanja objavaila su delo Petra Despotovića; „Čestitke o imendanu, novoj godini i krsnom imenu : za školsku i drugu decu”.[1]
Početkom dvadesetog veka, u Novom Sadu je objavljena je neka vrsta priručnika; „Kako se pišu pisma: (srpska korespodencija): Uputstvo za trgovce, zanatlije i za svakoga”. Štamparija Natošević do 1911. godine, zbog velike tražnje, imala je čak dest izdanja ovoga naslova.
Između dva svetska rata, rođendanske čestitke nazivane su „imendanske čestitke”.[2][a]
Motivi na rođendanskim čestitkama[uredi | uredi izvor]
Po motivima najviše su bili zastupljeni cvetni, koji su se održali dugo vreme iza Drugog svetskog rata. Tokom 1970-ih godina, na jugoslovenskim prostorima počinju da se pojavljuju raznovrsni motivi preuzeti iz Zapadnih kultura.
Dosta česti motivi su oni sa decom, kao i likovima iz popularnih animiranih filmova, koji su korisšćeni kako za rođendanske tako i za novogodišnje čestitke.
Vrste rođendanskih čestitki[uredi | uredi izvor]
Svakako da izbor vrsterođendanske čestitke zavisi od subjekta kome se ona šalje, i prvenstveno se, zasniva na polu, godinama primaoca, odnosu u kome se međusobmo nalaze osobe koje šalju i primaju čestitku i drugim činiocima.[1] Prema nameni razlikujemo:
- Dečje čestitke — namenjene za rođendane dečaka ili devojčica,
- Tinejdžerske čestitke — namenjene za prijatelje ili zaljubljene koji su u vezi
- Čestitke za odrasle — namenjene za očeve, bake, deke, rodbinu, bliske prijatelje
- Poslovne čestitke — namenjene firmama. One se poslednjih godina sve više šalju povod godišnjica postojanja raznih pravnih subjekata – firmi.
- Posebno označene i numerisane čestitke. Poslednjih godina veoma su popularne, psoebno označene retro čestitke, sa motivima iz prošlih epoha. One su postale predmet čuvanja ponekad i više decenija, prelazeći iz ruke u ruku više generacija. Prema značaju ponekad su uvrštene u zbirku neke od poštinskih ustanova.[4]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Naime u prošlosti, crkva je zauzela stav da prednost treba davati obeležavanju imendana, jer se taj dan vezuje za obeležavanje imena svetitelja koji se, prema crkvenom kalendaru i imenoslovu svetih, praznuje u određeni dan i po kome je novorođeni član zajednice poneo svoje kršteno ime. Stoga je u mnogim zemljama, bez obzira na preovlađujuću hrišćansku denominaciju, obeležavanje imendana postalo neizostavni deo godišnje ritualne prakse, potisnuvši praznovanje rođendana u drugi plan.[3]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e Zorana Drašković Kovačević, Aleksandar Miletić, Divan dan! : rođendani, istorijski aspekt i savremeni običaji, Kruševac : Narodni muzej "Kruševac", 2016; 34
- ^ Miletić, Aleksandar, (1979) Porodični običaji - Srbija - 20v COBISS.SR-ID 221409292
- ^ Ana Stolić–Nenad Makuljević, Privatni život kod Srba u devetnaestom veku, Beograd 2006.
- ^ Milan Ristović, Privatni život kod Srba u dvadesetom veku, Beograd, 2007.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Rođendanska čestitka na Vikimedijinoj ostavi
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
