Rudnik Sase - Srebrenica
Rudnik Sase se nalazi pored Srebrnice u Republici Srpskoj, i aktivan je rudnik.
Istorija i stanovništvo
[uredi | uredi izvor]Sase je naseljeno mesto u sastavu opštine Srebrenica, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina. Ovde živi oko 70 stanovnika. Naselje Sase u antičkom periodu pripadalo je oblasti koja se zvala Domavija, još tada na ovom prostoru postojale su rudarske aktivnosti.Sase su bile u srednjem veku naselje Nemaca Saksonaca (Sasa), koji su u 14 veku u Bosnu stigli iz Ugarske i Transilvanije, da bi pomogli u razvoju rudarstva. Podsticali su ih bosanski vladari Stefan Kotromanić i Tvrtko I.[1] Istorija srpskog rudarstva usko je vezana za ovaj rudnik, kod kojeg je u neposrednoj blizini sagrađen Manastir Svete Trojice, 1242. godine. Dolaskom Turaka na ove prostore rudarstvo umire. Budi se tek 1880. godine, kada je Austrougarska kolonizovala Bosnu i Hercegovinu. Austrijanci i Ugari (Mađari) su vršili intezivna istraživanja rude, što je pokazivalo veliku zainteresovanost, za iskopavanjem rude na ovom prostoru. Za vrijeme komunističke Jugoslavije od 1964. godine pa sve do početka rata u Bosni i Hercegovini 1992. godine, ovaj rudnik, doneo je ogroman doprinos kako rudarstvu tako i finansijama države. Danas ovaj rudnik radi kako po evropskim, tako i po svetskim standardima.
Uprava
[uredi | uredi izvor]Kompanija koja danas vrši intezivno eksploatisanje rude u rudniku Sase je „Gross“ d.o.o iz Gradiške, ogranak britanske kompanije „Mineco“ LTD i kiparske kompanije „Metexcel Trading Limited“.
Rudnik Sase
[uredi | uredi izvor]Rude koje se eksploatišu ovde su olovo i cink. Trenutno rudnik Sase zapošljava oko 500 radnika.
Proizvodnja rude
[uredi | uredi izvor]
Rudište Srebrenica pripada plutonsko-hidrotermalnim žičnim ležištima. Rudne žice su raspoređene horizontalno lepezasto, a nalaze se u hidrotermalno izmenjenim dacitima i andezitima, manje u paleozojskim škriljcima, kvarcitima i anglomeratima. S obzirom da se radi o žičnom tipu ležišta, najčešće primenjivana metoda otkopavanja je „Podetažna metoda otkopavanja sa rušenjem krovine“. Pored navedene metode primenjuju se još „Magacinska otkopna metoda“ i „Horizontalno krovna otkopna metoda sa samozasipavanjem ili zasipavanjem“. [2]Rudnik je otvoren potkopima(horizntalne jamske prostorije) i svaki potkop predstavlja jedan horizont. Ukupno ima 11 horizonata. Tu se vrši otkopavanje rude i njen transport. Svi horizonti međusobno su povezani vertikalnim jamskim prostorijama (uskopima), preko kojih se gravitacijski spušta otkopana ruda na niže horizonte, gdje se dalje aku-lokomotivama transportuje do centralnih rudnih uskopa i dalje gravitacijski spušta na nivo prvog horizonta. Ruda se iz centralnih sipki (uskopa) kipa u vagone i dalje trolej lokomotivom izvozi do bunkera drobilane, pa dalje do flotacije, gde se vrši prerada otkopane rude.[3] Rudnik olova i cinka „Sase“ mesečno proizvede 16.000 tona rude.