Sveta zemlja

Sveta zemlja, mapa iz 1759.

Crkva Rođenja Hristovog, Vitlejem

Hram Vaskrsenja Hristovog (Hram Hristovog groba), Jerusalim

Džamija El Aksa

Sveti grad Jerusalim

Sveta zemlja je prvenstveno versko značenje za prostor koji danas politički i geografski nazivamo Izrael i Palestina, a u širem značenju i delove susednih prostora (Liban, Sirija, Sinaj). Ovaj prostor je kroz istoriju menjao nazive od Hanan, Palestina, Judeja, Obećana zemlja, Zemlja Izrael (Erec Izrael)... i ima istoriju dugu od 3.500 godina. U Svetoj zemlji postoji oko 3.500 istorijskih ili svetih mesta. Tu se nalaze najsvetija mesta hrišćana, jevreja i muslimana.

Sveta zemlja, religijski

Sveta zemlja kao što i ime kaže ima veliko značenje za tri svetske religije: hrišćanstvo, judaizam i islam. U Svetoj zemlji se nalaze značajna religijska mesta, od svetog grada Jerusalima (unutar kojeg je i Stari grad), Vitlejema, Hebrona, Sionska gora, Maslinska gora, Nazaret, Kedronska dolina, Sinaj, Jerihon, Galilejsko jezero, reka Jordan, i dr.

Hrišćanstvo

Za hrišćane je ovo mesto rođenja hrišćanske vere, mesto gde se po tradiciji rodio Isus Hristos — Vitlejem, gde je crkva Rođenja Hristovog, gde je prorokovao (Nazaret), i mesto smrti i vaskrsnuća Isusa Hrista (Jerusalim). Biblija, kao sveta knjiga opisuje događaje i predanja sa područja Svete zemlje. Jedna od najvažniji odredišta prilikom pokloničkih putovanja hrišćana iz celog sveta je sveti grad Jerusalim, i Put suza koja vodi do brda Golgota gde je Grob Spasitelja i crkva Hristovog Vaskrsenja (saborna crkva Hristovog groba), koja se smatra centrom hrišćanskog sveta.

Judaizam

Za jevreje je ovo Zemlja od Boga, „obećana” jevrejskom narodu. U njoj se nalazi sveti grad Jerusalim (i Stari grad), a u njemu i Jerusalimski hram, Zid plača (Zapadni zid), tu je i pećina Makpela (Hebron) gde počivaju skoro svi jevrejski preci, tu je i grob kralja Davida i dr. (na brdu Sion), grobovi proroka i sudija (Kedronska dolina, Maslinova gora...), mesto polaganja zavetnog kovčega sa Deset božjih zapovesti (danas Nabulus), moralni kodeks kod Jevreja.

Islam

Za muslimane je Jerusalim treći po važnosti grad za islamsku veru, posle Meke i Medine, jer je to mesto (stena) odakle je Muhamed usnuo da je odleteo u nebo. Tu, na tom mestu (steni), na temeljima porušenog jevrejskog Hrama, arapski kalif Abed el Malik je sagradio džamiju Kupola nad steni (Omarova džamija), i džamiju El Aksa. Muslimani poštuju i jevrejskog praoca Abrahama (zovu ga Ibrahim), kao oca njihovog praoca Ismaila, i poštuju i mesto gde je sahranjen Abraham, pećina Makbela (Hebron).

Srbi i Sveta zemlja

Od davnina su Srbi pohodili na pokloničkim putovanjima Svetu zemlju i Jerusalim. Od vremena Svetog Save hodočašća u Svetu zemlju su nadahnula mnoge vladare, crkvene velikodostojnike, monahe, pobožan narod, umetnike, i to nadahnuće traje i danas. Među značajnijim darodavcima pravoslavnih manastira i crkava na Svetoj zemlji su bili prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava, potom i drugi vladari Nemanjići, kralj Milutin i dr., kao i prvi srpski patrijarh Joanikije i drugi.

• Sveti Sava je podigao konake za srpske monahe u đurđijanskom manastiru Svetog Krsta nedaleko od Jerusalima. Potom je otkupio zemljište na brdu Sion i tu sazidao manastir za srpske monahe, dok je u Akri, u tada palestinskom pristaništu, od Latina otkupio crkvu Svetog Đorđa, da posluži kao prihvatilište monasima. Bio je ktitor i darodavac manastira Svetog Jovana Bogoslova (kuća J. Bogoslova koju je Sava kupio, poznata kao Sionska Gornica, pa konak i crkva), takođe je bio drugi ktitor manastira Časnog krsta i dr.. Prilikom drugog boravka u Svetoj zemlji, 1235. godine, sve svoje zadužbine, manastire i metohe, poklonio je velikoj grčkoj lavri Svetog Save Osvećenog, kojim su Srbi upravljali punih 130 godina i čiji je Sveti Sava (srpski) bio sabrat. Pohodio je i darivao i pravoslavni manastir Svete Katarine na Sinaju, gde su Srbi dali veliki doprinos (i gde je jedno vreme bio iguman Srbin Joanikije, 14 vek).
• Kralj Milutin je bio veliki ktitor manastira, pa je i u Svetoj zemlji sagradio zadužbinu, manastir Svetih arhangela Mihaila i Gavrila, koji se nalazi u Starom gradu Jerusalima u blizini crkve Hristovog Groba i Grčke patrijaršije, koji je bio srpski oko 300 godina i koji je sadržao vredne rukopise koji su danas pohranjeni u biblioteci Jerusalimske patrijaršije, svedočeći o srpskom manastiru i Srbima. Ovaj srpski manastir su obilato pomagali i Stefan Dečanski, car Dušan, poklonik darodavac manastiru je bio i srpski patrijarh Arsenije III Čarnojević, i drugi crkveni velikodostojnici SPC sve do današnjih dana.
• Prvi srpski patrijarh Joanikije je bio poklonik i veliki ktitor na Svetoj zemlji, koji je na Gori Tavor podigao crkvu posvećenu Svetom Iliji, a kod Sredozemnog mora podigao je manastir Svetog Nikole. Oba ova hrama porušili su muslimani, tako da im se ne znaju mesta, gde su bili.

I danas, Svetoj zemlji u hodočašće idu crkveni velikodostojnici, patrijarsi, vladike SPC, monasi, pobožan narod, putevima kojima je išao Sveti Sava i drugi preci.

Spoljašnje veze

• Srbi i Jerusalim, Politika
• Sv. Sava u Svetoj Zemlji, Srpsko nasleđe Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. mart 2012)
• Makabijada (Mala enciklo.)
• O Svetoj zemlji