Svetosavska Pripravna škola

Svetosavska Pripravna škola osnovana je 1888. godine i nju su upisivali oni učenici koji bi sa odličnim uspehom završili Svetosavsku ili neku drugu osnovnu školu. Tako je Pripravna škola u stvari predstavljala proširenje Svetosavske osnovne škole.^[1] U ovoj školi pripremali su se nastavnici i učitelji za krajeve gde su Srbi živeli pod turskom vlašću, koji će obrazovati nove generacije Srba i ujedno sačuvati srpski jezik, istoriju i tradiciju i u neoslobođenim delovima zemlje.^[2]

Osnivanje

Ovu školu je osnovao Milojko Veselinović, koji je bio i upravnik Svetosavske večernje škole. Na sednici 2. juna 1888. godine Glavni Društveni odbor prihvatio je njegov predlog o osnivanju Pripravne škole.^[1]

U početku je škola imala samo dva razreda sa 15 učenika, a njen nastavni program je odobrilo i Ministarstvo prosvete. Kao i osnovna i ova škola je stajala pod upravom Glavnog Društvenog Odbora, a pod vrhovnim nadzorom Ministarstva prosvete i Ministarstva inostranih dela. Ovom školom želelo se da se što brže spreme kandidati za učitelje i sveštenike u neoslobođenim krajevima Srbije, pre svega Stare Srbije i Makedonije.^[1]

Prvi učenici Pripravne škole bili su Mata Šumenković, Petar Stojanović - obojica iz sela Borovca, Kosta Marković, Anđelko Krstić i Bogdan Jovanović iz sela Labuništa, zatim Rista Cvetković iz Kukurečana u okolini Bitolja, Avram Jakovljević iz Galičnika, Rista Grozdanović iz Kruševa i drugi, čija imena nisu zapamćena.^[1] Vremenom u ovu školu je dolazio mnogo mladića iz Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Sandžaka i jedno vreme su je nazivali Crnogorska gimnazija ili Crnogorska Bogoslovija, iako je zvanični naziv bio Svetosavska Pripravna škola.

Prvi odbor za uređenje ove škole činili su: Đura Milijašević, Milojko Veselinović, Kosta Šumenković i Nikola Popović.

Prvi nastavnici bili su: Miloš Rajković, na čije mesto će kasnije doći Zarija Popović, Stojan Đorđević mesto koga će kasnije biti postavljen Dimitrije Marčić, Mirko Miljković i Josif Šmit.^[1]

Ciljevi škole

Osnovna škola za širenje pismenosti i očuvanje maternjeg jezika Srba van Kraljevine, a Pripravnička ( Pripravna) škola sprema učitelje i sveštenike oba reda.
U Pripravnu školu stupaju oni koji su svršili Svetosavsku osnovnu školu, ili koju drugu osnovnu, ili koji razred Gimnazije.
Osnovna škola počinje od 1. oktobra i traje punom radu do 1. aprila. Ostalih šest meseci ponavljaće se i dopunjavaće ono što je za prvih šest meseci urađeno.
Ispiti počinju 20. marta i traju do kraja ovoga meseca.
Članovi Školskog Odbora ispituju i ocenjuju đake i određuju prelazak u stariji razred, kako u osnovnoj tako i u Pripravnoj školi.
Oni učenici koji na ovom ispitu ne pokažu dovoljno napretka, polagaće ponovo ispite od 20. oktobra.
Pripravna škola počinje 1. oktobra i završava se krajem septembra. Ispiti će se u ovo školi držati svake godine od 15. septembra do 1. oktobra.
Po svršetku školovanja Odbor izdaje učenicima svedodžbu, koju potpisuje predsednik Društva Sv. Save.

Neke od ovih odluka vremenom su menjane ili bar korigovane, tako znamo da je školska godina trajala od Mitrovdana do Đurđevdana, kao i da će vremenom školska godina trajati kao i u drugim javnim i državnim školama. Od 1892. godine Pripravna škola dobiće i treći razred, a izvršena je i reforma nastavnog programa.

Predmeti

U Pripravnoj školi učili su se sledeći predmeti^[1]:

Hrišćanska nauka
Srpski jezik
Slovenski jezik
Račun
Srpska istorija
Istorija sveta
Zemljopis
Jestastvenica
Fizika
Istorija srpske književnosti
Francuski jezik
Praktična predavanja iz pedagogije i psihologije
Geometrijsko crtanje
Crkveno pevanje
Narodno pevanje
Slobodno crtanje
Krokiranje
Krasnopis

Od 1893. godine uveden je Turski jezik, koji je bio preko potreban u neoslobođenim delovima Srbije, pre svega zbog zakonskih odredbi, ali je nakon tri godine, zajedno sa predmetima jestastvenica, fizika, istorija opšta i francuski jezik, izbačen iz nastave.

Nastavni program

Prvi razred^[1]

Srpski jezik - podrazumeva učenje gramatike, čitanja i pisanja.
Račun - podrazumeva obnavljanje naučenog, zatim učenje razmere, razlomaka i drugo.
Zemljopis - podrazumeva učenje geografije Evrope i sveta, kao i bitnih istorijskih događaja.
Srpska istorija - podrazumeva učenje nacionalne istorije od dolaska na Balkansko poluostrvo do Kosovske bitke.
Nauka hrišćanska - učenje o hrišćanskim svetinjama
Slovenski jezik - čitanje i čitanke za osnovne škole i Časlovca
Nauka o vaspitanju - podrazumeva učenje teorije pedagoške nauke
Crtanje - geometrijsko i slobodnom rukom
Pevanje - crkveno i narodno
Krasnopis

Drugi razred^[1]

Srpski jezik - u ovom razredu podrazumevao je prošireno učenje gramatike, sintakse i pregled književnosti, sa čitanjem najznačajnijih književnih dela.
Račun - društveni računi, interesni i smesa.
Zemljopis - učenje o zemlji kao fizičkom telu
Srpska istorija - učenje istorije Srba od Kosovske bitke do kraja 19. veka
Nauka hrišćanska - o hrišćanskim dužnostima i obredima.
Slovenski jezik - podrazumevao je čitanje psaltira i crkvenih knjiga sa tumačenjem.
Nauka o vaspitanju - rad u školi, učenje didaktike i metodike.
Osnovi praktične geometrije - s premeravanjem i izračunavanjem nepristupnih dužina.
Crtanje - slobodnom rukom
Pevanje - crkveno i narodno
Krasnopis

U ovoj školi je, kao i u osnovnoj, bila izražena nacionalna strana, ali je akcenat ipak bio na pripremi nastavnika za dalje obrazovanje mladih Srba.^[1] Zbog toga je sve bilo podređeno tom cilju i potrebama školstva i obrazovanja.

Vidi još

Reference

^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ ^e ^ž ^z Hadži Vasiljević, Jovan (1936). Spomenica društva Svetoga Save (1886-1936). Beograd: Štamparija Dragomira Popovića. str. 233—238.
^ „Svečana Akademija povodom velikog jubileja Društva “Sveti Sava”. Društvo Sveti Sava. 8. decembar 2006. Pristupljeno 22. 02. 2021. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

Literatura

Spomenica društva Svetoga Save (1886-1936), ur. Dr Jovan Hadži Vasiljević, Beograd, 1936.
Bratstvo XVI, Društvo „Sveti Sava”, Beograd, 2012.

Spoljašnje veze

Prezentacija najstarijeg aktivnog srpskog građanskog društva, Društvo Sveti Sava

[:0-1] v ^g ^d ^đ ^e ^ž ^z Hadži Vasiljević, Jovan (1936). Spomenica društva Svetoga Save (1886-1936). Beograd: Štamparija Dragomira Popovića. str. 233—238.

[2] „Svečana Akademija povodom velikog jubileja Društva “Sveti Sava”. Društvo Sveti Sava. 8. decembar 2006. Pristupljeno 22. 02. 2021. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[1]

[2]