Pređi na sadržaj

Svetski dan bez duvanskog dima

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
'Cvet u pepeljari'
Službeni poster Svetske zdravstvene organizacije, 2018. godine

Svetski dan bez duvanskog dima (naziv praznika na engleskom jeziku je World No Tobacco Day, skraćeno WNTD) održava se svake godine 31. maja. Pokrenula ga je Svetska zdravstvena organizacija, 1987. godine kako bi skrenule globalnu pažnju na epidemiju duvana i smrt i bolest koju ona izaziva. Godišnje obeležavanje ovog datuma uključuje obaveštavanje javnosti o opasnostima upotrebe duvana, poslovnim praksama duvanskih kompanija, šta Svetska zdravstvena organizacija (SZO) radi u borbi protiv upotrebe duvana i šta ljudi širom sveta mogu da urade da traže svoja prava, na zdravlje i zdrav život i na zaštitu budućih generacija.[1] Ovaj dan takođe ima za cilj da skrene pažnju na široku rasprostranjenost upotrebe duvana i negativne efekte po zdravlje, koji trenutno dovode do više od 8 miliona smrtnih slučajeva svake godine širom sveta, uključujući 1,2 miliona kao rezultat izloženosti nepušača korišćenju duvanskog dima.[2] Ovaj dan je naišao na entuzijazam i otpor širom sveta od strane vlada, javnih zdravstvenih organizacija, pušača, uzgajivača i duvanske industrije.

Aktivnosti[uredi | uredi izvor]

Svetski dan bez duvanskog dima je povod za aktivnosti i saopštenja zdravstvenih organizacija i inicijativa. Osim zahteva za pravnu zaštitu pušača na dnevnom je redu i učestvovanje pojedinaca i institucija u akcijama za zaštitu nepušača: lepe se plakate na razne javne objekte, ustanove ili u prostorije i organizuju se rasprave. Akcenat je stavljen na motivisanje aktivnih pušača da prestanu pušiti.[3]

Istorijat obilježavanja Dana i značaj[uredi | uredi izvor]

Svetski dan bez duvanskog dima je jedna od 11 zvaničnih globalnih kampanja globalnog zdravlja koje obeležava Svetska zdravstvena organizacija, uz Svetski dan zdravlja, Svetski dan davalaca krvi, Svetsku nedelju imunizacije, Međunarodni dan borbe protiv tuberkuloze, Svetski dan malarije, Svetski dan hepatitisa, Svetski dan Šagasove bolesti, Svetsku bezbednost pacijenata, Svetska nedelja antimikrobne svesti i Svetski dan borbe protiv side.[4]

Vremenska linija[uredi | uredi izvor]

  • Godine 1987, Svetska zdravstvena skupština Svetske zdravstvene organizacije usvojila je Rezoluciju WHA40.38, pozivajući se da 7. aprila 1988. godine bude „svetski dan nepušenja“. Cilj dana je bio da se podstakne korisnici duvana širom sveta da se uzdrže od upotrebe duvanskih proizvoda 24 sata, akcija za koju su se nadali da će pružiti pomoć onima koji pokušavaju da odustanu.[5]
  • Godine 1988., Rezoluciju WHA42.19 usvojila je Svetska zdravstvena skupština, kojom se poziva na obeležavanje Svetskog dana bez duvana, svake godine 31. maja. Od tada, Svetska zdravstvena organizacija podržava Svetski dan bez duvana svake godine, povezujući svaku godinu sa drugom temom u vezi sa duvanom.[6]
  • Godine 1998., Svetska zdravstvena skupština je uspostavila Inicijativu bez duvana (na engleskom jeziku Tobacco Free Initiative, skraćeno TFI), pokušaj da se usredsrede međunarodni resursi i pažnja na globalno zdravstveno pitanje duvana. Inicijativa pruža pomoć za kreiranje globalne politike javnog zdravlja, podstiče mobilizaciju između društava i podržava Okvirnu konvenciju Svetske zdravstvene skupština o kontroli duvana (naziv na engleskom jeziku World Health Organization Framework Convention on Tobacco Control skraćeno FCTC).[7] Ovaj dokument je globalni ugovor o javnom zdravlju koji su zemlje širom sveta usvojile 2003. godine kao sporazum za sprovođenje politika koje rade na prestanku pušenja.
  • Godine 2008., uoči Svetskog dana bez duvana (na engleskom jeziku World No Tobacco Day), Svetska zdravstvena organizacija je pozvala na svetsku zabranu reklamiranja, promocije i sponzorstva duvana. Tema tog dana bila je „Mladi bez duvana“ (na engleskom jeziku Tobacco-free youth); stoga je ova inicijativa bila posebno usmerena na reklamne napore usmerene na mlade. Prema Svetskoj zdravstvenoj oranizaciji, duvanska industrija mora da zameni starije pušače koji prestaju ili umiru mlađim potrošačima. Zbog toga se marketinške strategije obično primećuju na mestima koja će privući mlade kao što su filmovi, internet, bilbordi i časopisi. Studije su pokazale da što su mladi više izloženi reklamiranju duvana, veća je verovatnoća da će pušiti.[8]
  • Svetski dan bez duvanskog dima je 2015. godine istakao zdravstvene rizike povezane sa upotrebom duvana i založio se za efikasne politike za smanjenje potrošnje duvana, uključujući okončanje nelegalne trgovine duvanskim proizvodima.[9]
  • U 2017. godini fokus je bio „Pretnja razvoju“ (na engleskom jeziku A threat to development). Kampanja ima za cilj da pokaže pretnje koje duvanska industrija predstavlja po održivi razvoj, uključujući zdravlje i ekonomsko dobrobit građana u svim zemljama.[10]
  • U 2018. godini fokus je bio „Duvan lomi srca: izaberite zdravlje, a ne duvan“ (na engleskom jeziku Tobacco breaks hearts: choose health, not tobacco). #NoTobacco[11]
  • U 2019. godini fokus je bio na „Duvan i zdravlje pluća“ (na engleskom jeziku Tobacco and lung health).[12]
  • U 2020. godini fokus je bio na „Taktici duvana i srodne industrije za privlačenje mlađih generacija“ (na engleskom jeziku Tobacco and related industry tactics to attract younger generations).[13]
  • U 2021. godini fokus je bio „Posvećeni odustajanju“ (na engleskom jeziku Commit to quit).[14][15]
  • Godine 2022 fokus je bio „Duvan: pretnja našoj životnoj sredini“ (na engleskom jeziku Tobacco: Threat to our environment).[16]
  • U 2023. godini fokus je bio „Gaji hranu, a ne duvan“ (na engleskom jeziku Grow food, not tobacco).[17]
  • U 2024. godine fokus je „Zaštita dece od mešanja duvanske industrije“ (na engleskom jeziku Protecting children from tobacco industry interference).[18]

Teme[uredi | uredi izvor]

Svake godine Svetska zdravstvena organizacija bira temu dana kako bi stvorila jedinstveniju globalnu poruku za Svetski dan bez duvanskog dima. Ova tema tada postaje centralna komponenta dnevnog reda Svetske zdravstvene organizacije u vezi sa duvanom za sledeću godinu.[19] Svetska zdravstvena organizacija nadgleda kreiranje i distribuciju reklamnih materijala u vezi sa ovom temom, uključujući brošure, flajere, postere, veb stranice i saopštenja za štampu.[20] Video snimci su napravljeni kao deo kampanje podizanja svesti o Svetskom danu bez duvanskog dima 2008. godine na temu „Mladi bez duvana“ i objavljeni na Jutjubu, a podkasti su prvi put korišćeni 2009. godine.[21]

U mnogim svojim temama za Svetski dan bez duvanskog dima i srodnim reklamnim materijalima, Svetska zdravstvena organizacija naglašava ideju „istine“. Naslovi tema kao što su „Duvan ubija, nemoj da te prevare“ (2000) i „Duvan: smrtonosan u bilo kom obliku ili maski“ (2006) ukazuju na uverenje Svetska zdravstvena organizacija da pojedinci mogu biti zavedeni ili zbunjeni u vezi sa pravom prirodom duvana; obrazloženje za teme Svetskog dana bez duvanskog dima iz 2000. i 2008. godine identifikuje marketinške strategije i „iluzije“ koje stvara duvanska industrija kao primarni izvor ove konfuzije.[19] Materijali za Svetski dan bez duvanskog dima Svetska zdravstvena organizacija predstavljaju alternativno razumevanje „činjenica“ gledano iz globalne perspektive javnog zdravlja. Promidžbeni materijali za Svetski dan bez duvanskog dima pružaju „zvanično“ tumačenje najnovijih istraživanja i statistike u vezi sa duvanom i pružaju zajedničku osnovu za formulisanje argumenata protiv duvana širom sveta. Teme Svetskog dana bez duvana bile su „Duvan – pretnja razvoju“ (2017.),[22], "Duvan lomi srca" (2018)[23], „Učinite svaki dan Svetski dan bez duvana“ (2019), „Otkriven duvan: Tajna je otkrivena“ (2020),[24] i „Posvetite se prestanku“ (2021).[24] „Duvan: pretnja našoj okolini“ (2022), „Treba nam hrana, a ne duvan“ (2023).[25]

Koordinacija događaja[uredi | uredi izvor]

Svetska zdravstvena organizacija služi kao centralno središte za podsticanje komunikacije i koordinaciju događaja Svetski dan bez duvanskog dima širom sveta. Veb stranica Svetska zdravstvena organizacija pruža mesto grupama da dele vesti o svojim aktivnostima, a organizacija objavljuje ove informacije onlajn po zemljama.[26]

Nagrade[uredi | uredi izvor]

Od 1988. godine, Svetska zdravstvena organizacija je dodelila jednu ili više nagrada organizacijama ili pojedincima koji su dali izuzetan doprinos smanjenju potrošnje duvana. Nagrade Svetskog dana bez duvanskog dima dodeljuju se pojedincima iz šest različitih svetskih regiona (Afrika, Amerika, Istočni Mediteran, Evropa, Jugoistočna Azija i Zapadni Pacifik), a specijalne nagrade generalnog direktora i sertifikati priznanja se dodeljuju pojedincima iz bilo kog regiona.[27]

Globalno poštovanje[uredi | uredi izvor]

Studenti medicine u Džakarrti demonstriraju protiv duvana, u nedelju, 30. maja 2010. godine, dan uoči Svetskog dana bez duvana. Akcija je imala za cilj da podigne svest javnosti o negativnim posledicama pušenja. Bundaran Hotel Indonesia, Džakarta, Indonezija.

Grupe širom sveta – od lokalnih klubova preko gradskih veća do nacionalnih vlada – podstiču Svetsku zdravstvenu organizaciju da svake godine organizuju događaje kako bi pomogli zajednicama da proslave Svetski dan bez duvana na svoj način na lokalnom nivou. Prethodni događaji su uključivali kampanje pisanja pisama vladinim zvaničnicima i lokalnim novinama, marševe, javne debate, lokalne i nacionalne kampanje javnosti, sastanke aktivista protiv pušenja, obrazovne programe i javnu umetnost.[28]

Pored toga, mnoge vlade koriste Svetski dan bez duvana kao početni datum za sprovođenje novih zabrana pušenja i napora za kontrolu duvana. Na primer, 31. maja 2008. godine stupio je na snagu deo Zakona o slobodnom pušenju u Ontariju kojim se zabranjuju „zidovi snage“ duvana i izložbe u prodavnicama u ovoj kanadskoj provinciji, a sve bolnice i vladine kancelarije u Australiji postale su zabranjene za pušenje 31. maja 2010. godine.[29][30]

Ovaj dan je takođe korišćen kao odskočna daska za diskusiju o trenutnom i budućem stanju zemlje u pogledu duvana — na primer u Indiji koja, sa 275 miliona korisnika duvana, ima jedan od najviših nivoa potrošnje duvana u svetu.[31] Vlada Indije je takođe pokrenula telefonsku liniju za odvikavanje od pušenja kako bi pomogla u suzbijanju široko rasprostranjene zavisnosti u zemlji.[32]

Otpor[uredi | uredi izvor]

Za neke, Svetski dan bez duvanskog dima se vidi kao izazov individualnoj slobodi izbora ili čak kulturno prihvatljiv oblik diskriminacije. Od ignorisanja Svetskog dana bez duvanskog dima, preko učešća u protestima ili aktima prkosa, do zakazivanja dana dodatnim rundama pro-duvanskih reklama i događaja, pušači, uzgajivači duvana i duvanska industrija su pronašli načine da se njihovo mišljenje čuje.[33]

Odgovor pušača[uredi | uredi izvor]

Nije bilo stalnih ili rasprostranjenih napora da se organizuju događaji protiv Svetskog dana bez duvanskog dima od strane pušača. Međutim, neke male grupe, posebno u Sjedinjenim Američkim Državama, organizovale su lokalne događaje za pušenje. Na primer, Oregon Commentator, nezavisni konzervativni časopis mišljenja objavljen na Univerzitetu u Oregonu, ugostio je „''Great American Smokeout''“ u kampusu kao suprotnost lokalno rasprostranjenom Great American Smokeout: „Kao odgovor na sve- povećavajući ocrnjivanje pušača u kampusu, komentator iz Oregona predstavlja Great American Smokeout kao priliku da se studenti udruže i uživaju u zadovoljstvima finih duvanskih proizvoda“.[34] Slično, „Amerikanci za slobodu izbora“, grupa u Honoluluu, na Havajima, organizovala je „Svetski dan prkosa“ (na engleskom jeziku World Defiance Day) kao odgovor na Svetski dan bez duvanskog dima i zabranu pušenja u restoranima u celoj državi na Havajima.[35]

Odgovor duvanske industrije[uredi | uredi izvor]

Istorijski gledano, u Americi je duvanska industrija finansirala državne inicijative koje obezbeđuju resurse za pomoć pušačima da prestanu da puše u skladu sa Glavnim sporazumom o poravnanju (na engleskom jeziku Tobacco Master Settlement Agreement) koji reguliše vlada SAD.[36] Na primer, Philip Morris USA ima veb lokaciju koja služi kao vodič za one koji odluče da ostave pušenje.[37]

Svetski dan bez duvanskog dima nisu izazvali pozitivan glas duvanske industrije. Na primer, memorandum koji je javno dostupan preko veb-sajta Tobacco Archives poslat je rukovodiocima kompanije R. J. Reynolds Tobacco Company u pripremi za treći godišnji Svetski dan bez duvanskog dima,[38] koji je imao temu „Detinjstvo i mladost bez duvana“. Memorandum uključuje upozorenje o predstojećem danu, dokument koji objašnjava argumente koje predviđaju Svetska zdravstvena organizacija i objašnjenje kako kompanija treba da odgovori na ove tvrdnje. Na primer, kao odgovor na očekivani argument da njihove reklame ciljaju na decu, odgovor kompanije uključuje argumente koji tvrde da su njihove reklame usmerene na odrasle koristeći modele za odrasle, i da reklamama nedostaje moć da utiču na to šta će ljudi zaista kupiti.[39] U Ugandi, pošto je Svetski dan bez duvanskog dima jedan dan kada su mediji obavezni da objavljuju pitanja kontrole duvana, kompanija British American Tobacco company koristi predvečerje dana za administriranje kontra-javnosti. U 2001. godini njihova strategija je uključivala događaje kao što je poseta predsednika Međunarodnog udruženja uzgajivača duvana (na engleskom jeziku International Tobacco Growers Association).[40]

Neke velike farmaceutske kompanije javno podržavaju Svetski dan bez duvanskog dima. Na primer, ''Pfizer'' je bio veliki sponzor mnogih događaja Svetskog dana bez duvanskog dima u Ujedinjenim Arapskim Emiratima 2008. godine. U to vreme, ''Pfizer'' se pripremio da pusti svoj lek Chantix (''Vareniklin'') na tržištu Bliskog istoka. Lek je „dizajniran da aktivira nikotinske receptore kako bi se smanjila i značajnost žudnje pušača i praćenje odvikavanja od nikotina“.[41]

Odgovor uzgajivača duvana[uredi | uredi izvor]

Mnogi uzgajivači duvana smatraju da napori organizacija kao što je Svetska zdravstvena organizacija u borbi protiv duvana ugrožavaju njihova prava. Na primer, Međunarodna asocijacija uzgajivača duvana (na engleskom jeziku International Tobacco Growers Association, skraćeno ITGA) tvrdi da siromašni farmeri u Africi mogu trpeti posledice ako pokreti Svetske zdravstvene organizacije protiv duvana uspeju. Oni takođe tvrde da ovi napori mogu da se udruže na proizvođače duvana i da budu napad na industriju, što nanosi štetu uzgajivačima.[42]

Potencijal za protivljenje zajednice autohtonog stanovništva zemalja Severne Amerike[uredi | uredi izvor]

Kako su neke tradicije i ceremonije brojnih kultura i etničkih grupa Indijanaca u Sjedinjenim Američkim Državama i Prvih naroda u Severnoj Americi zasnovane na duvanu još od pretkolumbijske ere, može postojati određeni potencijal za nenamerno ukidanje takvih tradicija od strane vlasti koje žele da eliminisati duvan iz upotrebe širom sveta – tradicije nezapaljive upotrebe duvana za neke oblike domorodačkih američkih ceremonijalnih svrha počele su da se koriste za prestanak upotrebe cigareta među domorodačkim pripadnicima plemena,[43] dok su se članovi Oglala Lakota borili da zadrže važne istorijske plemenske artefakte koji se koriste za tradicionalnu ulogu duvana u tradicijama njihove etničke pripadnosti, kako bi sprečili njihovu ilegalnu prodaju.[44] Moguće je da je istraživanje Health Canada iz 2015. godine u vezi sa budućim zakonima o kontroli duvana u Kanadi, sa odeljkom u kojem se traže saveti od autohtonih naroda u Kanadi, pokazalo potencijal zabrinutosti u vezi sa takvim pitanjima.[45]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „World No Tobacco Day 2021: Theme, History, Quotes, Origin”. SA News (na jeziku: engleski). 2020-05-28. Arhivirano iz originala 6. 12. 2022. g. Pristupljeno 2021-05-31. 
  2. ^ „Tobacco Fact Sheet”. WHO. Geneva. 24. 5. 2022. Arhivirano iz originala 19. 11. 2016. g. Pristupljeno 6. 1. 2015. 
  3. ^ „WHO global health days and campaigns”. WHO (na jeziku: engleski). Pristupljeno 20. 10. 2020. 
  4. ^ „WHO global health days and campaigns”. WHO (na jeziku: engleski). Pristupljeno 20. 10. 2020. 
  5. ^ Centres for Disease Control. 1990. ″MMWR Weekly″ (6 April 1990). World No-Tobacco Day. Arhivirano 25 jun 2017 na sajtu Wayback Machine Atlanta.
  6. ^ „Previous World No Tobacco Days”. WHO. Arhivirano iz originala 9. 9. 2004. g. Pristupljeno 2020-05-28. 
  7. ^ World Health Organization. Tobacco Free Initiative (TFI). Arhivirano 4 maj 2010 na sajtu Wayback Machine Geneva. Accessed 5 January 2015.
  8. ^ Chan, Margaret. 2008. ″WHO calls for banning all tobacco advertising, promotion.″ Nation's Health. 38(6):21.
  9. ^ World Health Organization. World No Tobacco Day 2015: Stop illicit trade of tobacco products. Arhivirano 5 januar 2015 na sajtu Wayback Machine Geneva. Accessed 5 January 2015.
  10. ^ World Health Organization. World No Tobacco Day 2017: Tobacco – a threat to development. Arhivirano 22 maj 2017 na sajtu Wayback Machine Geneva. Accessed 26 May 2017.
  11. ^ 2018 Tobacco Breaks Hearts brochure
  12. ^ World No Tobacco Day 2019
  13. ^ World No Tobacco Day 2020
  14. ^ World No Tobacco Day 2021
  15. ^ According to the WHO, the goal of the World No Tobacco Day 2021 campaign is to encourage and support tobacco users to quit. Communicating with more people to learn and discuss what role health insurance plays in tobacco control and how health professionals can be more employed.
    The main goal of this year's World Tobacco Day, May 31, is to protect young people from the marketing of big tobacco companies and to help them avoid tobacco and nicotine use. Each year, the World Health Organization (WHO) sponsors this awareness day to highlight the health risks of tobacco use and to encourage governments to implement policies that help reduce smoking and other tobacco products.
  16. ^ „Protect the environment, World No Tobacco Day 2022 will give you one more reason to quit”. WHO. 
  17. ^ „World No Tobacco Day 2023”. WHO. 
  18. ^ „World No Tobacco Day 2024”. WHO. 
  19. ^ a b World Health Organization. World No Tobacco Day 2010. Arhivirano 8 januar 2011 na sajtu Wayback Machine Geneva.
  20. ^ World Health Organization. World No Tobacco Day 2009: Campaign Materials. Arhivirano 12 maj 2010 na sajtu Wayback Machine Geneva.
  21. ^ World Health Organization. Tobacco multimedia centre. Arhivirano 11 april 2010 na sajtu Wayback Machine Geneva. Accessed 5 January 2015.
  22. ^ „World No Tobacco Day, 31 May 2017”. World Health Organization. Arhivirano iz originala 14. 3. 2018. g. Pristupljeno 26. 4. 2018. 
  23. ^ , „World No Tobacco Day, 31 May 2018”. who.int. Arhivirano iz originala 14. 3. 2018. g. Pristupljeno 31. 5. 2019. 
  24. ^ a b „World No Tobacco Day”. World Health Organization. Pristupljeno 24. 5. 2021. 
  25. ^ „World No Tobacco Day –”. What Special Day is Today. 19. 5. 2023. Pristupljeno 19. 5. 2023. 
  26. ^ World Health Organization. Register your World No Tobacco Day 2010 event. Arhivirano 10 maj 2010 na sajtu Wayback Machine Geneva.
  27. ^ World Health Organization. World No Tobacco Day 2009 Awards – The winners. Arhivirano 12 april 2010 na sajtu Wayback Machine Geneva.
  28. ^ For examples, search "celebrations around the world" within each theme's page of the World Health Organization's website. Try World Health Organization, World No Tobacco Day activities – 31 May 2008 Arhivirano 27 mart 2010 na sajtu Wayback Machine to get started.
  29. ^ CBC News. 2008. Cigarette display ban begins in Quebec, Ontario. Arhivirano 17 oktobar 2010 na sajtu Wayback Machine Ottawa.
  30. ^ Health Life. Smoking to be Banned on Public Hospital Grounds. Arhivirano 3 mart 2016 na sajtu Wayback Machine Adelaide, 25 September 2009. Accessed 5 January 2015.
  31. ^ Campaign for Tobacco-free Kids. Global Epidemic: India. Arhivirano 26 april 2010 na sajtu Wayback Machine Washington. Accessed 5 January 2015.
  32. ^ „World No-Tobacco Day: Dr Prashant On Smoking & Women's Health”. The Channel 46 (na jeziku: engleski). 2020-05-31. Pristupljeno 2020-06-16. 
  33. ^ „World No Tobacco Day”. The New Times | Rwanda (na jeziku: engleski). 2010-05-27. Pristupljeno 2021-05-31. 
  34. ^ The Oregon Commentator. OC to host Great American Smoke-in. Arhivirano 11 januar 2011 na sajtu Wayback Machine 26 November 2007.
  35. ^ Zimmerman, Malia. Defiance—one puff at a time. Arhivirano 10 april 2008 na sajtu Wayback Machine Hawaii Reporter. 6 July 2007.
  36. ^ Cummins, Sharon E et al., Tobacco cessation quitlines in North America: a descriptive study. Arhivirano 26 april 2018 na sajtu Wayback Machine Tobacco Control. Dec 2007; 16(Suppl 1): i9–i15.
  37. ^ Phillip Morris USA. Quit Assist. Arhivirano 1 januar 2015 na sajtu Wayback Machine Accessed 6 January 2015.
  38. ^ Tobacco Archives. www.tobaccoarchives.com Arhivirano 16 jul 2006 na sajtu Wayback Machine
  39. ^ R.J. Reynolds Tobacco Company Online Litigation Document Archive. 1990. Infotab. WHO World No-Tobacco Day, 31 May 1990: Growing up without tobacco, The Industry Response. PDF Version
  40. ^ The Environmental Action Network. 2002. Tobacco Industry Tactics in Uganda. Arhivirano 30 avgust 2011 na sajtu Wayback Machine
  41. ^ UAS Interact. 2007. Today's News Stories: World No Tobacco Day is "Critically Important" for the Middle East. Arhivirano 6 mart 2012 na sajtu Wayback Machine
  42. ^ Yach, Derek; Bettcher, Douglas (2000) Globalisation of tobacco industry influence and new global response. Arhivirano 3 decembar 2010 na sajtu Wayback Machine Tobacco Control. 9:206–219.
  43. ^ Maron, Dina Fine (29. 3. 2018). „The Fight to Keep Tobacco Sacred”. scientificamerican.com. Scientific American. Pristupljeno 31. 5. 2018. „Tobacco has become a much-maligned plant in modern society...But tobacco itself is not the problem, according to Gina Boudreau. In fact, she considers it sacred. And she is not alone. Many Native American communities, including hers, use the substance in traditional rituals and pass down stories about how and why the creator gave it to them. Yet customs related to growing and respecting tobacco have eroded over time, leaving communities exposed mostly to commercial versions of the plant—and furthering smoking addiction.” 
  44. ^ Cain, Rachel (7. 6. 2016). „Native American Tribe Fights To Stop Texas From Auctioning Off Its Sacred Objects”. thinkprogress.org. Think Progress. Arhivirano iz originala 10. 6. 2016. g. Pristupljeno 31. 5. 2018. „An upcoming auction in Texas intends to sell over 100 Native American items – including ceremonial pipes that are deeply sacred to the Oglala Sioux and guns that were used in the Massacre at Wounded Knee – over the objections of tribes who say it's disrespectful. "These are our items, these are our laws," Trina Lone Hill, the historic preservation officer for the Oglala Sioux Tribe, told ThinkProgress...Selling ceremonial pipes is "taboo," Lone Hill said. "The pipe is the most sacred item in our whole culture."” 
  45. ^ Consultation on the future of tobacco control in Canada (Izveštaj). Health Canada. Pristupljeno 31. 5. 2018. „"Who" – We are looking for comments from: the general public – Indigenous peoples, including: leaders, individuals, communities. organizations.” 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Светски_дан_без_дуванског_дима&oldid=27876903”