Sedište privrednog društva

Sedište privrednog društva je mesto iz koga se upravlja poslovima društva. Sedište privrednog društva određuje se osnivačkim aktom i registruje se u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata.^[1]

Sedište privrednog društva je bitan element individualizacije u pravnom prometu. Svako privredno društvo mora imati svoje sedište, koje se utvrđuje u konstitutivnom aktu. U legislativi i praksi postoje dva koncepta sedišta privrednog društva.^[2]

Prvi koncept sedišta je koncept osnivanja, inkorporacije, koncept registrovanog sedišta po mestu osnivanja. Prema ovom konceptu, privredno društvo ima svoje registrovano sedište po mestu osnivanja (registracije) koje ne mora biti vezano za mesto obavljanja delatnosti društva, niti za mesto odakle se upravlja društvom. Otuda, nije moguća promena prava koje se primenjuje na privredno društvo (ono može prestati likvidacijom ili se može osnovati društvo u drugoj državi). Teorija inkorporacije prihvata, otuda, koncept nacionalnosti kompanije (društvo je vezano za domaće pravo zemlje gde je osnovno-registrovano), poput državljanstva fizičkog lica.

Drugi koncept, koji prihvata većina evropskih zemalja, jeste koncept tzv. realnog (stvarnog) sedišta privrednog društva-sedište je tamo gde društvo obavlja glavnu delatnost ili odakle se upravlja društvom (registrovano sedište je sedište uprave ili mesto obavljanja delatnosti). Ovaj koncept, i to u varijanti mesto uprave (registrovano sedište je mesto gde je uprava društva) prihvata i naš Zakon o privrednim društvima (sedište društva je „mesto iz kog se upravlja poslovima društva“)^[3]. U ovom slučaju privredno društvo je podvrgnuto pravu zemlje sedišta mesta uprave (ili mesta obavljanja delatnosti društva), te ovaj sistem ne prihvata koncept nacionalnosti kompanije (društva).^[2]

Sa stanovišta međunarodnog privatnog prava koje rešava pitanja tzv.pripadnosti pravnog lica, dakle, za zemlje koje prihvataju teoriju inkorporacije-osnivanja(uglavnom, anglosaksonski koncept), društvo pripada pravu zemlje gde je osnovano, bez obzira na to da li u toj zemlji obavlja delatnost ili ima sedište glavne uprave, dok za zemlje koje prihvataju teoriju stvarnog sedišta (uglavnom kontinentalni koncept), društvo pripada pravu zemlje gde je to sedište, a ono može biti u jednoj zemlji samo ako u njoj to društvo ima sedište glavne uprave ili tu obavlja glavnu delatnost (jedino se tada može u toj zemlji registrovati).

Od koncepta stvarnog (realnog) sedišta treba razlikovati i koncept tzv. statutarnog sedišta. Statutarno sedište je jednostavno mesto koje je u statutu označeno kao sedište i za koje se pretpostavlja da je sedište locirano. Ako se ipak pokaže da je stvarno sedište privrednog društva neko drugo mesto, lokacija mesta tog stavrnog je bitna, a statutarno sedište koje je označeno u statutu smatra se fiktivnim. Pravo kome je privredno društvo podvrgnuto može se u ovom slučaju promeniti jedino promenom stavrnog sedišta, što može biti nedozvoljeno pravo države. Dakle, po teoriji realnosti sedišta, pravo koje se primenjuje na privredno društvo jeste pravo zemlje gde se nalazi to sedište. Logičan sled ove teorije je da društva koja se registruju u zemlji koja prihvata teoriju realnog sedišta moraju biti osnovana po pravu te zemlje.^[2]

Otuda, u EU, ako jedna kompanija seli svoje realno (stvarno) sedište u drugu zemlju koja prihvata istu teoriju sedišta, može se desiti da se ne prizna da je ta kompanija osnovana i da posluje kako se traži po pravu te zemlje, dok se ne osnuje kao kompanija sa registrovanim sedištem u toj zemlji, što je u praksi nazvano „ fiskalna obeshrabrujuća posledica“.^[4]

Značaj

Sedište ima višestruk pravni značaj, pre svega fiskalni i poslovni:^[2]

za ispunjavanje fiskalnih obaveza,
za određivanje mesne nadležnosti registra
za određivanje mesne nadležnosti sudskih i upravnih organa, u parničnom, vanparničnom, izvršnom i upravnom postupku u kome učestvuje privredno društvo.
za određivanje mesne nadležnosti organa za vršenje nadzora nad zakonitošću rada privrednog društva ili preduzetnika,
za određivanje mesta sklapanja ugovora ako strane u ugovoru nisu navele to mesto,
za određivanje merodavnog prava koje će se primeniti na ugovor, prema pravilima međunarodnog privatnog prava,
za određivanje nadležnosti u stečajnom postupku,
za određivanje mesta ispunjenja obaveze, ako to nije određeno u ugovoru i slično.

Promena sedišta

Na promenu sedišta koje je utvrdio osnivač primenjuju se pravila utvrđena u osnivačkom aktu (može se propisati i saglasnost osnivača na promenu sedišta). Promena sedišta, kao i bliže adrese (sastavnog elementa sedišta), obavezno se registruje i propisno objavljuje. Promena sedišta izvan granica jedne zemlje (sekundarno i promena prava koje se primenjuje na društvo) može da bude podvrgnuta i režimu posebnih propisa^[5] i to po pravilu, jdnoglasne saglasnosti članova društva (ili strože kvalifikovane većine akcionarskog društva sa javnim upisom akcija).^[2]

Porezi i takse

Prema ovlašćenjima iz Zakona o finansiranju lokalne samouprave i posebnim poreskim zakonima postoje sledeći poreski oblici:^[6]

Lokalni porezi

Porez na nepokretnost
Porez na potrošnju
Porez na firmu ili naziv
Porez na neizgrađeno građevinsko zemljište
Porez na igre na sreću i zabavne igre

Lokalne takse

Poslovni prostor kao sedište

Prostor u kojem se obavlja delatnost ne mora da se nalazi na adresi sedišta privrednog društva. Kada je u pitanju pojam sedišta nisu postavljeni posebni uslovi i u skladu sa tim može se registrovati i stan fizičkog lica kao sedište privrednog društva.^[7]

Sedište društva i dostavljanje

Ako društvo trajno obavlja svoju delatnost u mestu različitom od svog sedišta, treća lica mogu protiv društva zasnovati nadležnost suda i prema tom mestu. Odluku o promeni sedišta donosi skupština društva, ako osnivačkim aktom, odnosno statutom društva nije drugačije predviđeno.^[8]

Adresa za prijem pošte i dostavljanje

Društvo može da poseduje posebnu adresu za prijem pošte koja je registrovana u registru privrednih subjekata. U ovom slučaju dostava pismena društvu vrši se na adresu za prijem pošte, ali se urednom dostavom može smatrati i dostava izvršena na adresu sedišta društva. Dostava pismena u sudskom, upravnom i poreskom postupku vrši se u skladu sa posebnim zakonima.^[9]

Adresa za prijem elektronske pošte

Društvo može da ima adresu za prijem elektronske pošte. Urednost dostavljanja elektronskog dokumenta društvu određuje se u skladu sa propisima koji regulišu elektronsko poslovanje.^[8]

Reference

^ Zakon o privrednim društvima, član 16. stav 1 i 2
^ ^a ^b ^v ^g ^d Mirko S. Vasiljnjvić, Kompanijsko pravo, Pravo privrednih društava Srbije EU, Beograd, 2007
^ Zakon o privrednim društvima, član 16. stav 1
^ V. Edwards, EU Companz Low, Oxford, (1999). str. 334-386
^ Hrvatski Zakon o trgovačkim društvima ("Narodne novine“,111/93 i 2003 ), član 38. stav 2,
^ Sitem finansiranja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016), Pristupljenonja 12.12.2010.
^ Blic.rs, Pristupljenonja 12.12.2010.
^ ^a ^b Nacrt zakona o privrednim društvima, član 1, član 2, član 3
^ Nacrt zakona o privrednim društvima

Spoljašnje veze

[1] Zakon o privrednim društvima, član 16. stav 1 i 2

[r2-2] v ^g ^d Mirko S. Vasiljnjvić, Kompanijsko pravo, Pravo privrednih društava Srbije EU, Beograd, 2007

[3] Zakon o privrednim društvima, član 16. stav 1

[4] V. Edwards, EU Companz Low, Oxford, (1999). str. 334-386

[5] Hrvatski Zakon o trgovačkim društvima ("Narodne novine“,111/93 i 2003 ), član 38. stav 2,

[6] Sitem finansiranja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016), Pristupljenonja 12.12.2010.

[7] Blic.rs, Pristupljenonja 12.12.2010.

[r7-8] Nacrt zakona o privrednim društvima, član 1, član 2, član 3

[9] Nacrt zakona o privrednim društvima

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]