Sirtsej
 Snimak ostrva iz aviona 1999. godine | |
  Sirtsej | |
| Geografija | |
|---|---|
| Lokacija | Atlantski okean |
| Koordinate | 63° 18′ 11″ S; 20° 36′ 11″ Z / 63.303056° S; 20.603056° Z |
| Arhipelag | Vestmanajar |
| Površina | 1,4 km2 |
| Visina | 155 m |
| Najviši vrh | Ejstribinki |
| Administracija | |
ISL | |
| Regioni Islanda | Sidirtalnd |
| Demografija | |
| Stanovništvo | 0 |
| Gustina st. | 0 stan./km2 |
| Dodatne informacije | |
| Vremenska zona | |
| Veb-sajt | Društvo za istraživanje Sirtseja |
Sirtsej (isl. Surtsey; odnosno „Surtrovo ostrvo“) je vulkansko ostrvo u severnom delu Atlantskog okeana, na oko 32 km južno od obala Islanda čija je ujedno i najjužnija tačka. Nastalo je kao posledica snažne podmorske vulkanske erupcije koja je započela 10. novembra 1963. na dubini od 130 metara. Već 14. novembra 1963. konture ostrva pojavile su se na površini okeana.[1] Erupcije su trajale sve do 5. juna 1967. i tada je novonastalo ostrvo imalo dimenzije od 2,7 km². Pod uticajem intenzivne eolske erozije i abrazije njegove dimenzije su se smanjivale, tako da je 2002. površina ostrva iznosila svega 1,4 km².[2]
Ostrvo je nazvano prema mitološkom Surtru (ili Surtu), božanstvu vatre (isl. jötunnu) iz nordijske mitologije. Kako je takav relativno brz proces „rađanja ostrva“ veoma retka pojava, u vreme erupcija Sirtsej je bio mesto istraživačkih radova vulkanologa iz celog sveta. Već nakon 1967. na ostrvu su počele da se pojavljuju i prvi biljni i životinjski ekosistemi. Biolozi su utvrdili da je prvo seme biljaka na ostrvo dospelo putem vetra, a prve životne forme koje su se pojavile na ostrvu (u vreme dok su još uvek trajale erupcije) bile su mahovine, bakterije i gljive. Već 1965. pojavile su se i prve složenije biljne formacije kojih je do 1975. već bilo oko 10 vrsta. Do 2004. na ostrvu je registrovano oko 60 složenijih biljnih zajednica, oko 75 vrsta mahovina, 71 vrsta lišaja i 24 vrste gljiva. Faunu čini 335 vrsta kičmenjaka i 89 vrsta ptica od kojih se 57 vrsta razmnožava i na drugim lokalitetima širom Islanda.
Sirtsej se u naučnoj literaturi često naziva i „najmlađim ostrvom na svetu“.[3][4] Od 2008. nalazi se na listi Uneskovoj listi Svetske baštine u Evropi.[5] Da bi se novoformirani ekosistem sačuvao u izvornom stanju, posete ostrvu su strogo ograničene isključivo na naučne ekspedicije.
Nastanak[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Konstrukcija novog svijeta Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. mart 2021), znanost.com
- ^ Surtsey — Geology Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. septembar 2007), Sveinn P. Jakobsson, The Surtsey Research Society, 2007.
- ^ „New family moves onto Surtsey Island, no parties allowed”. Arhivirano iz originala 14. 06. 2012. g. Pristupljeno 29. 12. 2013.
- ^ „World’s youngest island Surtsey added to tourist map”. Arhivirano iz originala 25. 02. 2011. g. Pristupljeno 29. 12. 2013.
- ^ UNESCO World Heritage Centre - Surtsey
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
