Slovenačko domobranstvo
Slovenačko domobranstvo (nem. Slowenische Landwehr, skraćeno SD) bila je slovenačka kvislinška oružana formacija.
Slovenačka Domovinska garda osnovana je septembra 1943. u Ljubljani, kako bi se borila protiv Osvobodilne fronte.[1] Organizovali su je Nemci kao dobrovoljačku organizaciju čiji su članovi bili većinom antikomunisti.[1] U službi okupatora borili su se protiv partizana i slovenačkog pokreta otpora.
Pri organizovanju slovenačkog domobranstva učestvovali su pukovnik Ernest Peterlin i general Leon Rupnik. Slovenački domobrani su polagali javnu zakletvu na Hitlerov rođendan 20. aprila 1944. godine.[1]
Na kraju rata, članovi Domovinske garde su, zajedno sa nemačkom vojskom, odstupili u Austriju, gde su ih Britanci razoružali kao nemačke kolaboracioniste. Juna 1945. Britanci su ih vratili natrag u Sloveniju. Procenjuje se da je između 7.000 i 11.000 zarobljenika ubijeno je na nekoliko lokacija u Sloveniji.[1]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Domobranstvo u Sloveniji je kvinslinška vojna formacija nastala nakon kapitulacije Italije na inicijativu bivšeg jugoslovenskog generala Leona Rupnika. Od razbijene Bele garde formirana je Slovenska domobranska legija. Za njenog komandanta proglasio se sam Rupnik. Od te formacije, u odlučujuću potporu izdajničkih klerikalnih političara, razvilo se Slovensko domobranstvo, koje je u jesen 1944. imalo oko 13.000 pripadnika. Na čelu je bio Organizacioni štab, koji je u operativnom pogledu bio potpuno podređen nemačkom višem šefu SS-a i policije Ervinu Rezeneru, odnosno njegovom Rukovodećem štabu za borbu protiv partizana. Okupator je ustanovio i Štab za razvoj (Aufbaustab) koji je bio veza između ostala dva štaba, a takođe je obučavao domobrane. Oni su tretirani kao pomoćna nemačka policija i njih je okupator finansirao i oskrbljavao. U aprilu 1944. odnosno januaru 1945, domobrani su se i javno zakleli na vernost Hitleru da bi u borbi protiv NOPa bili još više vezani uz okupatora, koji ih je uglavnom koristio za upade na oslobođenu teritoriju i za čuvanje važnih puteva.
U garnizonske čete okupator je organizovao i veće pokretljive domobranske jedinice. U jesen 1943. formirao je 5 bataljona i do februara 1944. preformirao ih je u sedam borbenih grupa, koje su zatim ponovo preformirane u 4 posebne grupe. Leta 1944. ponovo su formirana 4 udarna bataljona da bi se do proleća 1945. povećao na 6. Međutim ti su bataljoni već bili pomešani sa jedinicama nemačke policije i njima su komandovali nemački oficiri. Jedino 2. bataljon Vuka Rupnika u Cerknici nije bio pod nemačkom komandom. Septembra 1944. Rupnik je postao generalni inspektor Slovenskog domobranstva, ali je taj naziv imao samo formalno. U novembru 1943. u Slovenačkom primorju je tamošnji viši šef SS-a i policije Odilo Globočnik osnovao domobranstvo pod nazivom Slovenski narodni varnostni zbor. Na čelu zbora bio je Organizacioni štab pod vođstvom pukovnika Antona Kokalja. U jesen 1944, imao je 15 četa i približno 2.000 pripadnika. I ta se formacija početkom 1945. organizovala u bataljone i imala 4 udarna bataljona u okviru 1. slovenskog udarnog puka. U Gorenjskoj su prve domobranske jedinice osnovane u leto 1944. i to pod okriljem Gestapoa uz pomoć rukovodstva Slovenačkog domobranstva i reakcionalnih vođa građanskih stranaka iz Ljubljane.
U proleće 1945. gorenjsko domobranstvo je imalo 47 stanica u kojima je bilo 1.800 pripadnika. Potkraj rata Narodni odbor, kao protivrevolucionarni politički organ sve je domobrane i slovenske četnike proglasio Slovenačkom narodnom vojskom i podredio Dragoljubu Mihailoviću. Kad su armije NOVOJ počele prodirati prema zapadu, domobrani i vodeći ljudi bivših građanskih stranaka zajedno sa okupatorom pobegli su iz domovine, Primorski domobrani povukli su se u Furlaniju, a gorenjski i oni iz Ljubljanske pokrajine u Korušku. Njih su britanski saveznici krajem maja 1945, predali jugoslovenskim vlastima.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v g Historijska čitanka, Drugi svjetski rat Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. januar 2014), Pristupljeno 9. 4. 2013.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3615-2.
- Tekst dr. Mladena Colića pukovnika iz Beograda u Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zagreb 1984.
- I. Križnar: Slovensko domobranstvo, Ljubljana u ilegali IV. Ljubljana 1970.
- Tekst Borisa Mlakara, asistenta Instituta za histiriju radničkog pokreta u Ljubljani u Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zagreb 1984.