Somatski nervni sistem
Somatski nervni sistem (SNS ili voljni nervni sistem) je deo perifernog nervnog sistema koji je u vezi sa skeletnim mišićima koji su pod voljnom kontrolom telesnih pokreta. SNS se sastoji od aferentnih i eferentnih živca.[1][2][3]
I somatski i autonomni nervni sistem sadrže dve funkcijske komponente, senzornu i motornu. Senzorna komponenta, kako somatskog, tako i visceralnog nervnog sistema, prikuplja senzorne informacije iz spoljašnje sredine ili iz unutrašnjosti organizma i prenosi te informacije u vidu akcionih potencijala, do centralnog nervnog sistema.
Stoga se senzorna komponenta naziva i afernetna [lat. ad–ka, ferre – nositi], jer prenosi informacije ka centralnom nervnom sistemu. Motorna komponenta oba sistema prenosi komande iz centralnog nervnog sistema do mišića i unutrašnjih organa, pa se stoga naziva i eferentna komponenta [lat. a – od, ferre – nositi].
Aferentni nervi su odgovorni za prenošenje impulsa iz tela do centralnog nervnog sistema (CNS), a eferentni za slanje naredbi iz CNS u telo, stimuliranjem mišićne kontrakcije. Oni uključuju sve ne-senzorne neurone povezane sa skeletnim mišićima i kožom.
Fiziologija
[uredi | uredi izvor]Somatski nervni sistem kontroliše sve voljne delove mišićnog sistema i procesira nevoljne refleksne lukove.
Osnovni put nervnih signala u eferentnom somatskom nervnom sistemu uključuje niz koji počinje u gornjoj ćeliji tela motornih neurona (gornji motorni neuroni) u motornoj vijugi (koja odgovara primarnom motornom korteksu). Podražaji iz motorne vijuge prenose se iz gornjih motornih neurona i niz kortikospinalni trakt, preko aksona za kontrolu skeletnih (voljnih) mišića. Ovi stimulusi se prenose iz gornjih motornih neurona, kroz ventralni rog kičmene moždine, i preko sinapse koja prima impulse senzornih receptora alfa motornih neurona (veliki donji motorni neuroni) moždanog stabla i kičmene moždine.
Gornji motorni neuroni otpuštaju neurotransmiter, acetilholin, iz svojih aksonskih terminala, koji su dobili od nikotinskih receptora alfa motornih neurona. S druge strane, alfa motorni neuron prenosi stimulaciju.
Odatle, otpušteni acetilholin iz aksonskih terminalnih dugmadi alfa motornih neurona primaju postsinapsni receptori (receptor acetilholina) mišića, čime se podsticaj prenosi na nervnomišićne veze mišićnih vlakana.
Refleksni luk
[uredi | uredi izvor]Refleksni luk je neuronski sklop koji stvara više ili manje automatsku vezu između senzornih ulaza i specifične snage motornih izlaza. Refleksno kolo varira u kompleksnosti: najjednostavniji spinalni refleksi sadrže samo dva elementa lanca, od kojih je u ljudskom telu postoji samo jedan, zvani i monosinapsni refleks (postoji samo jedna sinapsa između dva neurona koji učestvuju u luku: senzorni i motorni). Jedan primer monosinaptičkog refleksa je refleks patele.
Naredni najjednostavniji refleksni luk je lanac od tri elementa, počinje sa senzornim neuronima, koji aktiviraju interneuron u kičmenoj moždini, koji zatim aktivira motorni neuron. Neki refleksni odgovori, kao što je povlačenje ruke nakon dodirivanja vruće površine, su zaštitni, ali drugi, kao što je refleks patele (prednja mala kost kolenskog zgloba) se aktivira udarom u tetivu čašice, što izaziva uobičajeno ponašanje (trzaj potkolenice).
Ostale životinje
[uredi | uredi izvor]Kod beskičmenjaka, zavisno od neurotransmitera i tipa vezivanja, odgovor u mišićnim vlaknima može biti i nadražujući i inhibicijski. Kod kičmenjaka, međutim, odgovor poprečno-prugastih mišićnih vlakama na neurotransmiter – uvek acetlholin (ACh) – može biti samonadražujući.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Berberović, Ljubomir (1986). Medicinska antropologija : za I razred zdravstvene struke. Mira Gogić, Svjetlost) (1. izd izd.). Sarajevo: Svjetlost. ISBN 86-01-00364-8. OCLC 449830788.
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.
- ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2003): Biologija 1, Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-592-6.
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
