Stara česma na Vrelu
Stara česma na Vrelu, nalazi se na jakom izvorištu u selu Gulijan, na teritoriji opštine Svrljig nedaleko od crkve. Česma je iz turskog perioda, nastala je pre oslobođenja ovih krajeva 1833. godine. Moguće da je podignuta u drugoj polovini 18. veka. Prema zapisu iz 1867. godine, obnovljena je od gazda Radonje.
Česma je većih dimenzija i pravougaone osnove, ozidana je tesanim kamenom i sigom u obliku kvadra. Pokrivena je kamenim pločama. Ispod krovne konstrukcije dobro izveden trostruki venac. Česma je ukopana u zemlju i obezbeđena je klesanim kamenom kao ogradom. Prilaz česmi je turska kaldrma. Veoma je bogata vodom, poseduje sedam lula: tri sa južne, dve sa zapadne i sa istočne strane. Kamena korita su majstorski izdubljena. Iznad lula, na južnoj strani ugrađene su dve niše za smeštaj posuda, a sa istočene i zapadne strane po jedna.
Na prednjoj južnoj strani, ispod profilisanog polukružnog venca, smeštena je ploča sa urezanim natpisom. Prva tri reda teksta su nečitljiva usled oštećenja. Čitljiv deo glasi: ... roditelji oca Živadina i ...edu i deda njegov Ranko supruga njegova Milosava i sinovi: Raka: Lazar: Nikola kćere: Elena: Radunka: 1867.
Na ploči sa zapadne strane je zapisano: ovde potpis: u (j) e. gaz.Rado: na: rodbinu se:stre. mati i Milka.Mara: Rada, i Prva.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Topografija nepokretnih kulturnih dobara Svrljiga, Zavod za zaštitu spomenika kulure Niš. Obrađivači:Borislav Andrejević, Čedomir Vasić, Jovan Šurdilović, Niš, 1985.
